Bão melamine: Bao giờ hết đổ sữa xuống mương?

Nguồn tin: Tiền Phong, 13/01/2009
Ngày cập nhật: 14/1/2009

Đổ sữa từ xe téc mà không cầm được nước mắt. Ảnh: H.N

Nông dân bấm bụng đổ, bỏ sữa. Ảnh: H,N

Vĩnh Phúc : Sẽ thu mua sữa cho nông dân Vĩnh Tường, Yên Lạc

“Chúng tôi đang thu mua sữa ở Vĩnh Tường hơn ba tấn/ngày. Còn Yên Lạc, sắp tới sẽ thu mua 2,5 tấn/ngày”, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Sữa Quốc tế (IDP) Trần Tuấn Khải cho biết khi được hỏi về hai huyện nông dân đổ bảy tấn sữa trong một buổi sáng.

Khi cơn bão melamine đổ bộ, IDP thu mua lượng sữa gấp ba lần. Các vùng nguyên liệu nhiều nhà máy chế biến, do khó khăn đầu ra, bỏ lại như Ba Vì, Phù Đổng, IDP cũng mua hết, và cam kết sẽ tiếp tục mua nữa.

“Chúng tôi sẵn sàng phối hợp với các doanh nghiệp khác chia sẻ nỗi khó khăn của nông dân. Cái khó của chúng tôi là kinh phí và ngoại tệ. Giấy để làm bao bì phải nhập khẩu bằng dollar.

Chúng tôi vừa có văn bản gửi Sở Thương mại xin vay 15 tỷ đồng với bất cứ lãi suất nào để có thể tiếp tục mua sữa cho bà con. Lương thưởng năm nay của cán bộ công bố như mọi năm, nhưng tiền thì phải lấy sau để dồn tiền mua sữa. Mong rằng có thể trang trải cho bà con đón Tết” - Ông Khải nói.

Trách nhiệm

Từ sau bão melamine, nỗi khổ cứ ngấm sâu dần vào nông dân chăn nuôi bò sữa ở Vĩnh Phúc; Phù Đổng, Ba Vì (Hà Nội)... Vào đầu tháng 10/2008, nông dân đã phải vắt sữa bò tưới cây, nuôi lợn.

Cay đắng quá, dân kiện, đòi Bộ Y tế bồi thường. Không cần nghiên cứu lịch sử, họ nếm vị chua chát của thời kỳ khủng hoảng thừa như năm 1929-1930.

Các nhà tư bản Mỹ xưa đổ hàng ra biển, còn nông dân ta đổ sữa định kỳ. Có vẻ như cả người đổ và người nhìn thấy hành động đổ sữa ở Hà Nội đều vô tình không biết hàng triệu trẻ em ở vùng núi cao, nông thôn nghèo khó khát sữa lắm lắm?

Lỗi ở ai khi mà nông dân chỉ đòi kiện Bộ Y tế? Khi chưa có ngưỡng melamine, bò sữa vẫn là bò sữa, nhà khoa học phân tích của Bộ Y tế vẫn là nhà khoa học!

Khi đặt được ngưỡng melamine, bò sữa đang biến thành bò thịt, nông dân từ giàu có dần trở nên khánh kiệt; người tiêu dùng đang được dùng sữa ngon, rẻ, bổ bỗng trở nên kẹt sỉ phải cân nhắc hành vi mua món hàng vừa túi tiền.

Còn nhớ, vị giáo sư gạo cội ngành nông nghiệp khi hay tin sữa bò bị tưới cây, kêu gọi ba nhà vào cuộc cứu giúp. Nông dân nghe, hứng khởi chút ít nhưng lại cô đơn đổ sữa đến bây giờ. Buồn thay khi số mạng của ai đó cứ ngửa tay xin cơm thì cuộc đời chỉ ban cho vỏn vẹn hòn đá.

Ngại ngần khi thay vì khám bệnh, hỗ trợ cho nông dân, các nhà (quản lý, khoa học...) lại đi chẩn đoán hết mắm tôm chứa phẩy khuẩn tả, đến khăng khăng đòi sữa nhiễm melamine phải dưới ngưỡng an toàn. Sự khám phá cao siêu kiểu này khiến các em nhỏ ở nông thôn nghèo khó ăn mắm tôm liên miên tủm tỉm nghi ngờ kiến thức đơn giản luôn đúng của mình trong giây lát: Trong độ mặn lớn như vậy, lại có con gì đó sống được?!

Mọi vấn đề bức bí nếu tìm sẽ có lối ra. Tranh cãi vô biên thì tất yếu cũng có trọng tài. Nông dân đổ sữa nhiều tháng không thể là chuyện đùa! Trả lời Tiền Phong ngày 16/10/2008, một lãnh đạo Bộ NN&PTNT cho biết, đã soạn nhiều văn bản kêu gọi doanh nghiệp, tổ chức thu mua sữa cho dân; đã nghĩ đến việc kiến nghị cấp trên hỗ trợ thu mua sữa cho nông dân thông qua cấp tiền cho doanh nghiệp mua sữa bò tươi.

Thêm nữa, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu khi có lời chia sẻ với bà con nông dân nuôi bò sữa ở Mê Linh, Phù Đổng, còn nói: “Bộ trưởng đã uống sữa Hanoimilk!” Như thế đủ chưa?.

Giá như trong nhiều lĩnh vực kinh tế, chọn được nhiều người hết lòng với khoa học, với nhân dân; khi nông dân đã phải đổ sữa ra đường, bán bò giá bèo, khánh kiệt gia sản, thì cần có biện pháp hữu hiệu hơn để giải quyết vấn đề.

Trách nhiệm thuộc về cơ quan quản lý

Đại diện doanh nghiệp cho biết sẽ phối hợp thu mua sữa giúp dân nhưng không quên quy trách nhiệm cho cơ quan quản lý, trong đó có Bộ NN&PTNT và Bộ Y tế

“Nỗ lực của một vài doanh nghiệp liệu có thể gánh được toàn bộ gánh nặng của người chăn nuôi mà không có sự hỗ trợ của các bộ, ban, ngành?”, ông Đặng Anh Tuấn - Phó Tổng Giám đốc Cty Cổ phần Sữa Hà Nội (Hanoimilk), trao đổi với PV Tiền Phong.

Việc nông dân Vĩnh Phúc tiếp tục đổ bẩy tấn sữa, ông có nghe nói không?

Ông Đặng Anh Tuấn: Tôi biết vấn đề này.

Khu vực nông dân đổ sữa (Huyện Yên Lạc và huyện Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc), được biết, là vùng nguyên liệu của Hanoimilk?

Chính xác. Tỉnh Vĩnh Phúc nói chung, và cả ngoại thành Hà Nội, là vùng nguyên liệu sữa của Hanoimilk.

Việc nông dân đổ sữa, nguyên nhân có phải là Hanoimilk ngừng mua sữa của họ?

Chúng tôi không ngừng mua sữa của nông dân. Chúng tôi đang duy trì thu mua sữa theo hợp đồng đã ký đầu năm 2008 (750 kg sữa/ngày). Dù hợp đồng như vậy, Hanoimilk vẫn thu mua gấp đôi (1,5 tấn/ ngày). Mới đây, một lần nữa Tổng Giám đốc Hanoimilk lại đưa ra quyết định nâng mức thu mua sữa lên hơn hai tấn/ngày.

Nếu không phải do Hanoimilk ngừng thu mua, theo ông, đâu là nguyên do khiến nông dân đổ sữa?

Một là do nông dân đầu tư chăn nuôi bò sữa tràn lan. Hai là cơn bão melamine vừa rồi. Năm 2008, nông dân đầu tư mạnh vào chăn nuôi bò sữa.

Khi Hanoimilk làm ăn tốt, hợp đồng 750 kg sữa/ngày được đặt sang một bên. Bà con mang sữa đến bao nhiêu, chúng tôi thu mua bấy nhiêu.

Tuy nhiên, khi xảy ra khó khăn (cơn bão melamine), chúng tôi phải kiểm soát tất cả các khâu. Nguồn lao động, nguồn sữa, hội họp, v.v…, phải đưa vào khung chi phí chuẩn. Nguồn sữa cũng phải thu mua theo đúng hợp đồng. Biết khó khăn của bà con, chúng tôi thu mua dôi dư đôi chút so với hợp đồng nhưng không thể quá 15 phần trăm.

Hanoimilk có suy nghĩ một giải pháp nào giúp nông dân thoát khỏi tình cảnh này?

Đây là trách nhiệm chung của cả cộng đồng chứ không phải của riêng Hanoimilk. Vĩnh Phúc, ngoại thành Hà Nội, là vùng nguyên liệu của Hanoimilk. Chúng tôi cũng suy nghĩ phải làm thế nào để giúp nông dân. Hanoimilk đang kêu gọi các nhà máy chế biến khác chia sẻ khó khăn của bà con chăn nuôi.

Bên cạnh đó, công ty cũng tính đến giải pháp tổng hợp từ bán hàng đến tiếp thị để có thể sớm thúc đẩy đầu ra, tăng thu mua đầu vào.

Sao công ty không tính đến giải pháp gần – xử lý số sữa dư thừa như hướng dẫn kỹ thuật để bà con chế biến sữa bán rẻ cho người tiêu dùng chẳng hạn?

Phương pháp ấy chỉ giải quyết được một đôi ngày, chứ chưa có cách gì giúp bà con bảo quản sữa và duy trì lâu dài. Nếu kể đến việc chế biến sữa làm sữa chua hoặc cô đặc thành bánh sữa như một số nơi, sữa nông dân sản xuất khó có thể đảm bảo chất lượng.

Biện pháp hiện giờ, theo tôi, là các nhà máy chế biến sữa nên hợp tác với nhau thu mua giúp nông dân. Thời điểm hiện tại, tôi được biết, các nhà máy sản xuất thu mua lượng sữa rất thấp. Vinamilk chỉ thu mua cầm chừng. Một số nhà máy không sử dụng sữa tươi như nhà máy chế biến sản phẩm sữa Elovi.

Vì vậy, giải pháp tổng hợp vẫn là các nhà máy chế biến chia sẻ với nhau. Việc này Bộ Nông nghiệp&Phát triển Nông thôn phải có định hướng khuyến khích. Còn việc hướng dẫn kỹ thuật cho bà con chăn nuôi, về lâu dài, không khả thi.

Trách nhiệm thuộc về Bộ NN&PTNT

Theo ông, các bộ, ngành liên quan nên có động thái gì trong thời điểm này?

Trách nhiệm ở đây thuộc về Bộ Nông nghiệp&Phát triển Nông thôn.

Trước hết, cần xem xét quy mô của ngành chăn nuôi từng vùng. Hạn chế phát triển ồ ạt mà nên phát triển theo chiều sâu, lọc đàn có chất lượng tốt. Hiện con giống của bà con không hiệu quả do thói quen nuôi tận thu. Việc lọc đàn có chất lượng tốt, xem xét con giống không hiệu quả để chủ động loại bỏ là việc khó, do với bà con, bò là tài sản.

Để phát triển chăn nuôi theo chiều sâu, cần nâng cao chất lượng và kỹ thuật chăn nuôi, đầu tư giống và dinh dưỡng hiệu quả hơn để thu lại năng suất cao. Khi phát triển theo chiều sâu rồi, nuôi bốn con bò có thể cho năng suất bằng 6 – 7 con nuôi theo phương pháp cũ cộng lại.

Thứ hai, Bộ cần khuyến khích người chăn nuôi cũng như người thu mua sữa tươi (nhà máy chế biến sữa). Theo tôi, Bộ nên kích thích nhà máy thu mua thêm sữa và chia sẻ gánh nặng tài chính như hỗ trợ về lãi suất, trợ giá thu mua sữa cho nhà máy. Như vậy, vừa có thể khuyến khích bà con, vừa khuyến khích người thu mua sữa.

Theo ông, tình trạng đổ sữa của nông dân bao giờ mới có thể kết thúc?

Nếu các sở, ban, ngành cùng vào cuộc, sự việc sẽ được giải quyết trong tháng 1. Nỗ lực không thể đổ dồn vào một, hai doanh nghiệp. Cơ quan chủ quản ở đây là Bộ NN&PTNT phải vào cuộc. Bộ Y tế cũng cần vận động các nhà máy chế biến sữa thu mua sữa cho nông dân.

Cám ơn ông.

Bao giờ hết đổ sữa xuống mương?

Trong khi nông dân các vùng quanh thủ đô Hà Nội tiếp tục đổ sữa bò do không bán được, doanh nghiệp và cơ quan quản lý đổ trách nhiệm cho nhau và không ai biết khi nào dòng sữa trắng toát thôi chảy xuống cống.

Lãnh đạo Cục Chăn nuôi, Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn (NN&PTNN) đề nghị bà con vùng chăn nuôi bò sữa đang không tiêu thụ được sữa nên tạm thời tự giải quyết và cố gắng duy trì đàn bò sữa.

Chiều qua, gần 1,4 tấn sữa bò tươi của nông dân nuôi bò xã Phù Đổng (huyện Gia Lâm) bị đổ bỏ ra đường vì không thể tiêu thụ nổi.

Gia đình anh Hoàng Hướng Dương là trạm thu mua sữa của 150 hộ dân nuôi bò xã Phù Đổng, trung bình mỗi ngày nhận gần ba tấn sữa cho nông dân.

Tuy nhiên, từ đầu năm 2009 đến nay do Cty Cổ phần sữa Hà Nội Hanoimilk giảm một nửa sản lượng thu mua, mỗi ngày, trạm thu mua của anh Dương ứ đọng từ 1,5 – 1,7 tấn sữa bò tươi của bà con.

Khi xe téc chở sữa ứ đọng vừa bị công ty trả về, anh Dương phải xả bỏ ra ngay vệ đường ven nhà. Những dòng sữa bò mát lạnh chảy dài trắng loang lổ cả một đoạn đường nhựa.

Chỉ vào mấy téc sữa đầy ắp trong nhà, anh Dương lo lắng: “Nếu không ai chịu thu mua thì đại lý thu gom chết trước và nông dân chết sau”! Trước đó, ngày 3/1, trạm của anh cũng phải cắn răng đổ bỏ 3,7 tấn sữa bò tươi do giao vượt hợp đồng với nhà máy.

“Nông dân chúng tôi khốn cùng rồi. Nếu Nhà nước không hỗ trợ các công ty để họ thu mua sữa cho dân thì chúng tôi đành đóng cửa đại lý. Bò của nông dân rồi cũng chỉ còn nước đem bán thịt!”- Anh Dương ngán ngẩm.

Trạm thu mua của hộ anh Vũ Văn Thực cũng đang trong cảnh khốn cùng. Mỗi ngày gia đình anh Thực nhập vào hai tấn rưỡi sữa bò tươi của các hộ chăn nuôi bò, nhưng chỉ bán chịu được một tấn rưỡi cho một công ty tư nhân sản xuất pho mát. “Họ bảo có bán chịu thì mới mua cho. Đành phải cắn răng chứ biết làm sao”- Anh Thực cay đắng.

Từ khi cơn bão melamine, số tiền bán sữa mà gia đình anh Thực bị nợ đọng lên tới 1,4 tỷ đồng. Không thu được tiền từ công ty, anh Thực đành khất nợ nông dân nuôi bò trong xóm mấy tháng nay.

Ở Vĩnh Phúc, nếu tính từ thời điểm Bộ Y tế đưa ra thông tin sữa nhiễm melamine thì các hộ nông dân nuôi bò sữa ở hai xã Trung Nguyên và Vĩnh Thịnh đã đổ bỏ 105 tấn sữa bò tươi… Riêng tuần đầu tháng 1/2009, một trạm thu mua ở Trung Nguyên đã đổ bỏ 15 tấn.

Trương Thanh Thủ - Quyền Thành - Đan Hòa - Hà Nhân