Người nuôi gấu được gì, mất gì?

Nguồn tin: Báo Đồng Nai, 22/05/2009
Ngày cập nhật: 25/5/2009

Từ năm 2006, chủ trương gắn chíp điện tử (CĐT) cho gấu nuôi để cơ quan chức năng giám sát, quản lý chặt chẽ đàn gấu đã được thực hiện trên cả nước. Ở Đồng Nai, số phận những con gấu được gắn CĐT giờ ra sao?

* Tại Vườn quốc gia Cát Tiên hiện có khu cứu hộ gấu. Thời gian qua, đã tiếp nhận hơn 20 con gồm những cá thể gấu bị tịch thu do săn bắn trái phép; hoặc số gấu mà người nuôi không còn điều kiện chăm sóc. Với đội ngũ chuyên gia chăm sóc chu đáo, số gấu này đang dần thích nghi với môi trường mới...

* Mới đây, Tổ chức Động vật châu Á đã khai trương khu bảo tồn bán hoang dã đầu tiên dành cho gấu ở Việt Nam với diện tích 5.000 m2 tại thung lũng Chắt Dậu (Vườn quốc gia Tam Đảo - Vĩnh Phúc). Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam cho biết, sẽ hoạt động như một trung tâm giáo dục để nâng cao nhận thức về bảo tồn và chăm sóc gấu tại Việt Nam, với hy vọng 4.000 gấu nuôi trái phép để lấy mật ở Việt Nam sẽ được trả tự do.

* Bỏ thì thương, vương thì tội

Thực tế, người nuôi gấu đều biết rõ, gấu ngựa và gấu chó ở Việt Nam đều nằm trong sách đỏ Việt Nam và Tổ chức bảo tồn động vật thế giới. Song, vì lợi nhuận từ mật gấu khá cao nên đã có dạo việc nuôi gấu trở thành "phong trào" tại nhiều địa phương trên cả nước. Ở Đồng Nai, việc lén nuôi gấu lấy mật cũng rộ lên từ khoảng hơn 10 năm trước. Vào thời điểm đó, cơ quan chức năng phát hiện nuôi nhốt gấu trái phép là ra quyết định tịch thu. Để tránh sự phát hiện của người dân cũng như lực lượng kiểm lâm, những người nuôi gấu đã "ngụy trang" rất khéo léo cơ sở nuôi gấu. Gấu nuôi phần lớn đều bị nhốt trong những cũi sắt chật hẹp. Lâu dần chúng mất bản năng hoang dã. Chúng tồn tại chỉ vì một mục đích duy nhất là "trả công" người nuôi bằng mật trong cơ thể của chính nó.

Ông T., ngụ ở phường Tân Phong, TP. Biên Hòa lén nuôi gấu lấy mật từ hơn chục năm qua cho biết, trước đây nhà ông nuôi đàn gấu 10 con và cả gia đình sống nhờ vào lấy mật bán. Tuy nhiên, kể từ ngày gấu được gắn CĐT (từ năm 2006) cùng với giá mật gấu trên thị trường quá rẻ nên việc lén lấy mật gấu không còn như trước. Trong khi đó, để nuôi sống đàn gấu này, mỗi ngày nhà ông T. phải bỏ chi phí vài trăm ngàn đồng mua thức ăn. Đó là chưa kể công chăm sóc gấu khá vất vả. Nói về tương lai của đàn gấu, ông T. cho biết cũng chưa biết phải xử lý ra sao, bởi "bỏ thì thương, vương thì tội". Hơn nữa, gấu nuôi đã quá quen với sự chăm sóc của gia đình nên không đành loại bỏ chúng. Mặc dù chi phí hàng ngày để nuôi đàn gấu khá tốn kém, nhưng gia đình ông cũng đành chấp nhận.

Tại trang trại Vườn Xoài (xã Phước Tân, huyện Long Thành) hiện vẫn nuôi gần 40 con gấu. Vì được nuôi trong môi trường bán hoang dã nên thời gian qua, có hơn 10 gấu con được sinh ra tại đây. Theo chủ cơ sở Vườn Xoài Dương Thị Nhã, cũng như các cơ sở nuôi gấu khác, số gấu nuôi này lâu nay không còn lấy mật. Song, chi phí cho đàn gấu ở Vườn Xoài mỗi ngày phải tốn cả chục triệu đồng.

* Gấu gắn chíp được theo dõi nghiêm ngặt

Một bác sĩ thú y ở TP. Biên Hòa nhắc đến thời kỳ đi gây mê cho gấu trước khi chúng bị lấy mật đã thốt lên: "Giờ nhớ lại hình ảnh những con gấu nằm bất động cho người ta lấy mật, tôi vẫn còn ớn lạnh. Bởi gấu nuôi nhốt trong môi trường không phù hợp, chế độ ăn uống được chế biến tự phát và bị hút mật định kỳ hàng tháng nên hầu hết sức khỏe gấu giảm sút. Gấu nuôi dù có mập mạp, to lớn nhưng rất chậm chạp. Đặc biệt, cuộc sống của gấu nuôi tù túng, khiến chúng trở nên thụ động. Do đó, nếu có được thả về môi trường hoang dã, chúng cũng sẽ rất khó có thể tồn tại vì không thể tự tìm thức ăn!".

Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Đồng Nai Nguyễn Văn Thịnh cho biết, gấu nuôi dù bất kỳ từ nguồn gốc nào đều bất hợp pháp. Trước đây, Nhà nước đã đề ra nhiều biện pháp nhằm hạn chế việc nuôi gấu, nhưng thực trạng này vẫn không giảm. Cho nên, giải pháp trước mắt là gắn CĐT để quản lý thật tốt số cá thể gấu đang nuôi nhốt; đồng thời ngăn chặn tình trạng săn bắt, mua bán gấu hoang dã về nuôi trong các trang trại. Điều này phù hợp với công ước quốc tế Cites (cấm buôn bán các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp) mà Việt Nam là thành viên. Ở Đồng Nai, việc gắn CĐT cho gấu được thực hiện từ tháng 6 năm 2006. Đến nay, trên địa bàn tỉnh có 168 gấu được gắn CĐT (trừ 11 gấu con mới sinh) gồm: 157 gấu ngựa và 11 gấu chó. Bên cạnh đó, việc gắn CĐT cho gấu còn để cho chủ nuôi phải có trách nhiệm hơn trong việc chăm sóc, nuôi dưỡng chúng hết đời. Ông Thịnh nhấn mạnh : "Việc gắn CĐT cho gấu nuôi nhốt không có nghĩa là Nhà nước công nhận sự hợp pháp đối với nguồn gốc gấu nuôi, mà chỉ nhằm thực hiện quản lý tốt số lượng gấu đang có trên địa bàn dân cư. Riêng số gấu sinh sản vẫn phải lập hồ sơ để gắn CĐT và cơ quan chức năng có trách nhiệm theo dõi sự phát triển của chúng".

Nhận định về tình trạng nuôi gấu ở Đồng Nai, ông Thịnh cho rằng, từ ngày gắn CĐT đến nay, số gấu nuôi trên địa bàn không tăng thêm. Điều này cho thấy tác dụng của việc quản lý gấu nuôi bằng CĐT là có hiệu quả. Thời gian gần đây, có thể vì chi phí nuôi gấu khá lớn nên nhiều hộ có ý định đưa số gấu nuôi về cho cơ quan Nhà nước. Vấn đề này ngành kiểm lâm ủng hộ và sẵn sàng tiếp nhận.

Tạ Nguyên