Đi Thái Lan xem nuôi bò

Nguồn tin: Báo Quảng Trị, 06/07/2009
Ngày cập nhật: 7/7/2009

Khi dòng người đổ xô sang Thái Lan và các nước trong vùng Đông Nam Á du lịch để hưởng các tour khuyến mãi (giá chỉ còn một nửa so với trước đây, thời kỳ chưa suy thoái kinh tế), thì chúng tôi cũng ngược đường 9 sang Thái theo lời mời của Giám đốc Công ty TNHH một thành viên thương mại Quảng Trị - Hồ Đại Nam, để xem nông dân nước bạn... nuôi bò, một công việc xem ra không có gì mới lạ và có vẻ cũng không mấy ăn nhập với một doanh nghiệp chuyên hoạt động kinh doanh thương mại.

Từ điểm đầu cầu của hành lang kinh tế Đông Tây là cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, xe chỉ chạy chưa đầy năm giờ đồng hồ là chúng tôi đã có mặt tại bên kia cầu Hữu nghị 2 bắc qua sông Mê Kông, cửa khẩu Mukdahan.

Thủ tục qua lại giữa các nước thật dễ dàng thuận tiện, duy chỉ có điều hơi bực mình là khi nhập cảnh vào Thái Lan, mấy vị cảnh sát nước bạn cứ săm soi tấm hộ chiếu, hỏi chúng tôi vào có việc gì, ở lại bao lâu...

Chả lẽ chúng tôi không có quyền đi chơi sao, miễn là có đầy đủ giấy tờ và không mang theo hàng quốc cấm, mọi người trong đoàn có vẻ bực mình vì chuyện này nhưng khi Kham Souk, anh bạn người Lào đi cùng đoàn giải thích mục đích chuyến đi của chúng tôi, mấy viên cảnh sát có vẻ dễ chịu hơn và phân trần, do gần đây có nhiều người nước ngoài lợi dụng hộ chiếu du lịch nhập cảnh vào Thái Lan rồi ở lại làm việc, gây không ít phiền toái cho bạn trong vấn đề quản lý lao động nhập cư.

Thì ra đây là vấn đề mang tính toàn cầu và không ngoại lệ với bất cứ quốc gia nào, kể cả với một đất nước chưa thuộc hàng phát triển như Thái Lan.

Điểm đầu tiên chúng tôi ghé thăm và tìm hiểu “công nghệ nuôi bò” là Bản Kham Cha-i cách thị xã Mukdahan khoảng 30 km về phía tây. Tại đây các hộ nông dân được tập hợp trong một HTX nuôi bò đã được hình thành hơn 30 năm nay.

Ông chủ nhiệm đi vắng, nhưng hôm nay chúng tôi được ông cán bộ thú y tỉnh, bác sĩ Kamun Suvannatrai tiếp đón ân cần và dẫn đi thăm từng hộ gia đình nuôi bò trong bản. Theo lời ông Kamun, Kham Cha-i chưa phải là một bản giàu, nhưng cuộc sống người dân nơi đây đang ngày càng ổn định và phát triển vững chắc nhờ nuôi bò theo hướng đầu tư thâm canh.

Được sự giúp đỡ của Nhà Vua, hơn 300 hộ nông dân ở đây đã được vay vốn ưu đãi để mua giống, thức ăn phát triển đàn bò. Riêng chuồng trại ở bản này thì có vẻ còn quá tuềnh toàng, chưa thể bằng các hộ gia đình chăn nuôi trong nước chứ chưa nói đến đầu tư của các trang trại.

Anh Udon Chakon một nông dân nuôi bò gần 7 năm nay cho biết, việc cung cấp giống cũng như thức ăn đạt chất lượng đều do HTX đảm nhiệm, vì chỉ HTX mới có điều kiện tiếp cận với các trung tâm giống uy tín để cung ứng cho người nuôi những con giống có chất lượng, lại được kiểm định ngặt nghèo. Bò giống chủ yếu ở đây là bò Sa-lô-lê mua từ trại giống Nakhon Ratchasima. Đây là giống bò nhập ngoại có nguồn gốc từ nước Pháp, do quân đội Mỹ đưa vào từ gần 50 năm trước.

Qua quá trình lai tạo và thuần hoá, giống bò này rất đựơc nông dân Thái ưa chuộng vì dễ nuôi, ít dịch bệnh, tăng trọng nhanh. Với thức ăn hợp lý, khoảng 30% thức ăn tinh (chủ yếu là thức ăn vo viên được bán rất phổ biến trên thị trường), 70% là thức ăn thô như cỏ, rơm khô, bã dứa, bình quân mỗi ngày giống bò này có thể tăng trọng từ 1,2 đến 1,5 kg, từ mỗi con bò giống nặng từ 250 đến 300 kg (hai năm tuổi), chỉ sau 4 tháng nuôi vỗ béo đã tăng lên 600 kg, sau 3 năm có thể đạt trọng lượng 900 kg đến 1000 kg.

Quả thật, chưa bao giờ tôi được nhìn tận mắt những chú bò to lớn và đẹp đến thế. Một chủ trại cho biết, số bò này anh nuôi đã được hơn 2 tháng, chỉ một vài tháng nữa là sẽ xuất chuồng khi ấy trọng lượng có thể đạt 1000 kg. Việc tiêu thụ bò thịt hoàn toàn do HTX đảm nhiệm, người chăn nuôi chỉ việc đăng ký, HTX sẽ đến xem xét, đánh giá và phân loại, tuỳ theo chất lượng bò thịt để định giá phù hợp.

Người chăn nuôi ở đây rất tin cậy HTX, họ cho rằng các mô hình nuôi bò chất lượng cao phát triển mạnh mẽ không thể tách rời vai trò của HTX. Riêng bác sĩ Kamun thì khẳng định rằng, việc nuôi bò theo hướng thâm canh muốn thành công nhất thiết phải đặt công tác thú y phòng trừ dịch bệnh lên hàng đầu.

Nhà nước Thái Lan hỗ trợ 100% các loại vắc-xin phòng dịch cho người chăn nuôi, nhưng cũng buộc người chăn nuôi phải hợp đồng với các cán bộ thú y để chủ động ngăn ngừa dịch bệnh có thể phát sinh và hạn chế sự lan tràn. Theo ông Kamun thì lương cán bộ thú y cũng thuộc hàng cao ở Thái Lan, bình quân 35.000 bath/tháng (tương đương 17 triệu đồng Việt Nam), đó là chưa kể mỗi tháng còn được nhận thêm khoảng 300 bath/mỗi con bò chăm sóc. Nhờ làm tốt công tác kiểm dịch, tiêm phòng và tăng cường mạng lưới thú y cơ sở nên nhiều năm qua, mặc dù một số nước trong khu vực đã xảy ra dịch bệnh trên gia súc nhưng Thái Lan thì đã hạn chế được dịch bệnh và chăn nuôi đang trở thành nguồn thu nhập đáng kể của nền kinh tế quốc dân.

Nếu vùng đông-bắc Thái Lan chủ yếu phát triển chăn nuôi theo hướng quy mô nhỏ lẻ thì vùng trung và tây (giáp với biên giới Myanmar) lại tập trung các trang trại lớn. Từ trung tâm tỉnh lỵ Nakhon Pathom xe chạy qua những cánh rừng bạt ngàn và những đồng cỏ bao la, chúng tôi đến Kanchanabury, đến Suphanbury, Ayutthaya, Sarabury ở đâu cũng bắt gặp những trang trại chăn nuôi đồ sộ.

Khác với vùng đông bắc, ở đây do khí hậu nóng ẩm nên giống bò được người dân ưa chuộng phần lớn là Barman nhập từ Úc hoặc giống Kamphaengsaen lai tạo từ giống nhập ngoại với giống địa phương, đây là những giống bò có thân hình đồ sộ, trọng lượng lớn. Tại trang trại của ông Vatthana Xinphaybonphan ở bản Banxacachom, huyện Don Chedy, tỉnh Suphanbury, trên 2000 con bò có trọng lượng bình quân trên 500 kg đang chuẩn bị xuất chuồng.

Theo Pharid Manad một trùm buôn bò ở Ayutthaya, trang trại của ông Vatthana là lớn nhất tỉnh Saphanburi, mỗi tháng doanh thu của ông hàng chục triệu bath (tiền Thái Lan, tỷ giá hiện nay 540 VN đồng ăn 1 bath), ông là một chủ trại giàu có nhất vùng nhờ nuôi bò vỗ béo, nhưng con bò giống gầy yếu trọng lượng chưa đầy 300 kg chỉ sau vài tháng qua tay ông chăm sóc là đã tăng lên 500 - 600kg.

Thức ăn của trang trại này chủ yếu là thức ăn công nghiệp đầy đủ chất dinh dưỡng do các nhà máy cung cấp, với diện tích trên 10 ha trồng các loại cỏ chất lượng cao, công việc của 20 công nhân ở đây là chế biến thức ăn thô (sau khi thu hoạch bằng cơ giới), trộn với thức ăn tinh theo một tỷ lệ nhất định và phân chia khẩu phần của từng loại bò và vệ sinh chuồng trại.

Kinh nghiệm hơn 40 năm nuôi bò của ông là phải hết sức chú ý khâu chọn giống, chỉ có giống tốt mới có được đàn bò tốt, sau đó là công tác thú y, còn thức ăn và chế độ chăm sóc thì không khó, vì kỹ thuật nuôi bò đã ngấm vào máu thịt của ông từ hàng chục năm qua, bây giờ ông chỉ việc truyền lại cho công nhân những bí quyết mà ông đã tích luỹ được qua hàng chục năm vọc dã với việc nuôi bò.

Ông tiết lộ, để có những con bò săn chắc, đẹp mã thức ăn không thể thiếu là mật mía và bả quả dứa (phụ phẩm thu được sau khi đã ép lấy nước) đem ủ trong môi trường yếm khí sau đó đem cho bò ăn, đây là những thức ăn rất tốt, không chỉ làm thịt mềm mà còn có màu đỏ tươi rất đẹp. Nhìn những chú bò to lớn, béo tròn, đều tăm tắp đang đủng đỉnh dạo chơi trong trang trại không thể có ngôn từ nào hơn để nói về người chủ trại này ngoài hai chữ thán phục! Còn ở bản Noọng Lòi, huyện Siphachan cũng thuộc tỉnh Suphanburi, có 158 hộ thì có đến trên 100 hộ lập trang trại nuôi bò, trung bình mỗi hộ nuôi từ 10 đến 20 con, giống bò ở đây chủ yếu là các giống chất lượng cao được cung cấp bởi các trung tâm giống có uy tín và các trường đại học nông nghiệp.

Nếu có nhu cầu, người chăn nuôi đặt hàng cho các lái buôn và sẽ được cung cấp giống có chất lượng với đầy đủ hồ sơ gốc. Theo Saleu, trưởng làng Noọng Lòi, trước đây nhiều người dân trong bản cũng chăn nuôi thả rong nhưng nay, khi việc chăn nuôi bò đã được “hiện đại hoá”, gia đình ông và nhiều người khác đã mạnh dạn chuyển đổi sang hướng chăn nuôi thâm canh và không ít người đã giàu lên nhơ nuôi theo hướng mới hiệu quả mà dễ dàng hơn, ít tốn thời gian hơn. Ngoài thịt, lượng phân thải ra của việc chăn nuôi tập trung cũng đem về cho người dân trong bản một nguồn thu không nhỏ, ước tính mỗi năm hàng chục triệu bath.

Tại Trung tâm nghiên cứu và nhân rộng trâu và sản xuất bò thịt thuộc đại học nông nghiệp Kasetsart, Thái Lan, Thạc sĩ Manus Riabroy, tuổi tuy mới ngoài 30 nhưng anh đã có trên 10 năm nghiên cứu và nuôi các giống bò tại trại này. Anh tự hào chỉ cho chúng tôi xem những cúp vàng danh dự đã đoạt được trong các cuộc thi chọn giống bò mà anh có dịp tham gia. Theo Manus, công nghệ lai tạo bò giống cung cấp cho ngành chăn nuôi đã được Hoàng gia và Chính phủ quan tâm từ hơn nửa thế kỷ qua, bây giờ ở Thái Lan không thể tìm thấy những giống bò địa phương truyền thống thấp bé nhẹ cân vì tất cả đã được thay thế bằng giống nhập ngoại hoặc qua quá trình lai tạo hết sức công phu.

Đất nước đang phát triển, chất lượng cuộc sống không ngừng nâng cao, người dân Thái đang đòi hỏi các nhà khoa học không ngừng tìm tòi, nghiên cứu để đưa vào sản xuất các giống cây, con mang lại hiệu quả kinh tế cao nhưng phải đảm bao an toàn vệ sinh thực phẩm và bảo vệ môi trường.

Riêng thức ăn chăn nuôi phải đầy đủ dưỡng chất nhưng phải đảm bảo an toàn cho gia súc và không ảnh hưởng đến sức khoẻ con người. Thức ăn đảm bảo, chăn nuôi được kiểm soát cung có nghĩa là chất lượng thịt được đảm bảo, nhà nước tuyệt đối nghiêm cấm đưa các chất tăng trọng độc hại vào thức ăn chăn nuôi. Chất lượng thịt tốt nhưng cũng phải đảm bảo giá thành hạ, vì thế việc chọn giống cũng như phát triển công nghiệp chế biến thức ăn gia súc, công nghiệp chế biến thực phẩm sau thu hoạch luôn được nhà nước quan tâm đầu tư với những chính sách hỗ trợ thích hợp.

Hiện nay Thái Lan là nước có ngành chăn nuôi phát triển nhất khu vực Đông Nam Á, với số lượng đầu gia súc trên 30 triệu con. Chiến lược phát triển ngành chăn nuôi của đất nước Chùa Vàng không chỉ đáp ứng nhu cầu nội địa mà đang hướng đến xuất khẩu thịt và các sản phẩm từ ngành thuộc da, chủ yếu là xuất sang các nước trong khu vực như Malaysia, Brunei, Trung Quốc, Đài Loan.

Hai năm trở lại đây, với việc thực hiện những cam kết theo thoả thuận AFTA, WTO việc nhập khẩu thực phẩm trong đó có thịt bò vào nước ta được áp dụng thuế suất bằng 0%, do đó thịt bò Thái Lan đang cạnh tranh nghiêng ngữa với thịt bò sản xuất trong nước.

Từ đầu năm đến nay việc nhập lậu bò từ Thái Lan vào nội địa đang đẩy người chăn nuôi trong nước vào tình thế khó khăn, nhưng dù không bị bò nhập ngoại cạnh tranh thì ngành chăn nuôi trong nước vẫn bị thua ở sân nhà, bởi lẽ con giống và công nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi gia súc trong nước đã tụt hậu quá xa so với nước bạn. Đi xem nông dân Thái Lan nuôi bò mà giật mình khi nhìn lại những con bò cỏ đã tồn tại quá lâu trên đồng cỏ Việt Nam. Và thực tế những con bò bé nhỏ ấy đã không còn phù hợp trong thời kỳ hội nhập.

Hoàng Đức