Nhập khẩu thịt heo, gà: Kẻ mừng người lo

Nguồn tin: Báo Đồng Nai, 03/08/2009
Ngày cập nhật: 4/8/2009

Thời gian gần đây, đa số người chăn nuôi lên án việc cho nhập khẩu thịt đã làm giá heo, gà trong nước giảm mạnh, người chăn nuôi bị thua lỗ. Song không ít người lại cho rằng nhờ nhập khẩu thịt mà thị trường trong nước hạ nhiệt, có lợi cho người tiêu dùng. Điều này đã khiến nhiều người đặt câu hỏi, nhập khẩu thịt vì cung - cầu hay vì lợi nhuận?

* Nhập khẩu thịt lợi hay hại?

Cuối năm 2008 và đầu năm 2009, giá heo thịt trong nước luôn ở mức cao khoảng 46-47 ngàn đồng/kg và gà 32-48 ngàn đồng/kg, giúp người chăn nuôi heo, gà lời từ 8-18 ngàn đồng/kg. Trong khi đó, người tiêu dùng lại phải gồng mình vì giá thịt heo, gà trên thị trường cao ngất ngưởng. Nguyên nhân dẫn đến giá heo, gà bán tại chuồng tăng cao là do ảnh hưởng của dịch bệnh làm tổng đàn giảm, lượng cung không đủ cầu. Để cân đối nguồn cung cầu và bớt gánh nặng cho người tiêu dùng trong nước, Chính phủ đã đồng ý cho nhập khẩu thịt (NKT) và có chính sách khuyến khích như giảm thuế. Việc giảm thuế khiến NKT trở thành mặt hàng "béo bở" đối với nhiều công ty xuất nhập khẩu, vì giá thịt nhập thấp trong khi giá bán ra ở trong nước khá cao.

Ông Phạm Đức Bình, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Thanh Bình (Đồng Nai) nói: "Nếu chỉ tính đến lợi ích của riêng công ty mình thì đương nhiên tôi không muốn Nhà nước cho NKT. Song, đặt mình ở vị trí người tiêu dùng, việc Chính phủ cho NKT là đúng. Vì có thời điểm thịt heo trong nước thiếu hụt lớn nên giá quá cao, nhập thịt giúp thị trường trong nước cân bằng, điều này có lợi cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, trong quá trình nhập khẩu, một số công ty đã vì lợi nhuận bất chấp đến việc đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm khiến dư luận bức xúc". Ông Bùi Duy Đức, Tổng giám đốc Công ty Vissan, cho hay: "Năm 2003-2005, dịch cúm H5N1 trên đàn gà và năm 2007 dịch heo tai xanh, lở mồm long móng ở đàn gia súc đã khiến tổng đàn heo gà trên cả nước giảm mạnh, lượng thịt cung cấp cho người tiêu dùng thiếu hụt nặng, giá heo hơi tăng 47-48 ngàn đồng/kg. Đứng trước bối cảnh đó, Chính phủ giảm thuế NKT nhằm ổn định thị trường cung cầu trong nước là việc làm đúng. Thế nhưng, không có đơn vị nào quản lý cân đối lượng nhập cho phù hợp". Ông Lê Văn Mẽ, Tổng giám đốc Công ty cổ phần heo Phú Sơn (Đồng Nai), nhận xét: "Tất cả doanh nghiệp đều sản xuất, kinh doanh vì lợi nhuận, nhưng bên cạnh lợi nhuận còn đòi hỏi doanh nghiệp phải có cái tâm. Hiện nay, một số doanh nghiệp chỉ chạy theo lợi nhuận, lợi dụng kẽ hở trong khâu quản lý, kiểm tra của Nhà nước NKT ồ ạt, không đảm bảo chất lượng để bán giá rẻ, gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng. Việc NKT ồ ạt, kém chất lượng, bán phá giá tạo ra sự cạnh tranh không công bằng đã và đang bóp nghẹt ngành chăn nuôi trong nước".

* Vì sao giá thành thịt heo, gà cao ngất ngưởng?

Các nhà chăn nuôi lớn ở Đồng Nai đều công nhận, giá thành thịt heo, gà ở Việt Nam hiện cao gần nhất thế giới. Vì vậy, khi lượng thịt trong nước bị thiếu hụt, Chính phủ giảm thuế NKT, thịt ngoại tràn vào lập tức người chăn nuôi thua lỗ nặng, các trang trại phải giảm đàn, có trang trại đành bỏ trắng chuồng. Theo ông Phạm Đức Bình, heo, gà trong nước có giá cao, so với thế giới là do Việt Nam chưa có đất dành cho chăn nuôi, giá đất quá mắc, gấp 5-8 lần so với Thái Lan (50 triệu đồng/hécta), Pháp (75 triệu đồng/hécta). Bên cạnh đó, vẫn còn có ý nghĩ heo chỉ ăn đồ thừa nên không quan tâm đến việc quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu. Do vậy 70% nguyên liệu chính và gần 100% các chất phụ gia bột cá, bột xương... để sản xuất thức ăn chăn nuôi đều phải nhập khẩu. Kể cả thuốc thú y để phòng và chữa bệnh cho gia súc, gia cầm chủ yếu phải nhập từ nước ngoài về.

Ngoài ra, chăn nuôi ở Đồng Nai và các tỉnh, thành khác hay tách khỏi trồng trọt nên chất thải thường mất thêm tiền công để xử lý, việc này cũng đẩy giá thành của chăn nuôi thêm cao. Ông Nguyễn Trí Công, Giám đốc Công ty TNHH Công Trí, cho biết: "Tại các nước có ngành chăn nuôi phát triển, như: Mỹ, Canada, Pháp, Thái Lan... đa số thường kết hợp giữa chăn nuôi và trồng trọt. Như vậy, chất thải chăn nuôi được sử dụng tưới cho vùng nguyên liệu, tiết kiệm công và kinh phí xử lý lại giảm được lượng phân bón đầu tư cho cây trồng, đồng thời môi trường cũng đảm bảo. Muốn thực hiện được mô hình này người chăn nuôi phải có 30-40 hécta đất, song ở Việt Nam đất đai quá đắt, người chăn nuôi chỉ có khả năng mua vài hécta để chăn nuôi nên không thể kết hợp trồng trọt khiến giá thành sản phẩm bị đẩy lên cao".

* Để hạ giá thành chăn nuôi

Theo các chuyên gia kinh tế, để hạ giá thành chăn nuôi, Việt Nam phải chủ động được nguồn nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi. Muốn chủ động được nguồn nguyên liệu thì phải quy hoạch vùng sản xuất nguyên liệu, cụ thể là cây bắp và cây đậu nành. Song song đó, Chính phủ sớm có những chính sách cụ thể khuyến khích phát triển chăn nuôi tập trung, có biện pháp quản lý chặt chẽ chăn nuôi nhỏ lẻ vì nguy cơ ngây ra dịch bệnh từ đây rất cao. Ông Phùng Khôi Phục, Phó tổng giám đốc Công ty công nghiệp thực phẩm Đồng Nai, ví von: "Chăn nuôi trong nước hiện nay đang rơi vào tình trạng niềm vui của người này là nỗi đau của người khác. Vì lúc giá heo hơi 48 ngàn đồng/kg, người chăn nuôi lời 30% thì nhà phân phối phải ngậm đắng do giá bán ra không thể tăng quá cao làm ảnh hưởng đến người tiêu dùng. Đến khi giá heo xuống thấp chỉ còn hơn 30 ngàn đồng/kg thì thua thiệt lại thuộc về người chăn nuôi. Do đó, muốn ngành chăn nuôi trong nước phát triển bền vững, người chăn nuôi, doanh nghiệp chế biến thức ăn và nhà phân phối sản phẩm nên phối hợp chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau cùng chia sẻ, để tất cả đều có lời. Đồng thời, nên kết hợp chăn nuôi với trồng trọt, không quy hoạch khu chăn nuôi như khu công nghiệp rất dễ gây ra ô nhiễm môi trường vì xử lý chất thải tốn kém". Theo ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Giám đốc Cơ sở phía Nam của Viện Chính sách và chiến lược phát triển nông thôn, trong lộ trình gia nhập WTO đến năm 2012, thuế nhiều mặt hàng nhập khẩu sẽ giảm, trong đó có thịt, như vậy khả năng cạnh tranh sẽ cao. Ngay từ bây giờ, nếu không có sự chuẩn bị kỹ thì ngành chăn nuôi của chúng ta sẽ thua ngay trên sân nhà.

Hương Giang