Quảng Ninh: Dự án phát triển đàn gà truyền thống Tiên Yên cần được quan tâm cụ thể hơn

Nguồn tin: Báo Quảng Ninh, 18/08/2009
Ngày cập nhật: 19/8/2009

Trước kia con gà truyền thống Tiên Yên (Quảng Ninh) thường được nuôi thả tự do trên đồi, rừng nên rất nhanh nhẹn. Người dân tộc đãi khách không dùng lưới hay lồng mà thường lấy đá ném gà. Vùng tiểu khí hậu của Tiên Yên với tính chất ban ngày nóng bức, đêm se lạnh tạo cho giống gà địa phương có đặc điểm thịt trắng hoặc nâu nhạt, thịt chắc và hơi dai. Lớp da màu vàng chanh trong và sáng. Chất lượng thịt gà thơm ngon, ngọt ngậy và có hương vị đặc biệt. Bởi vậy nhiều du khách thường nói - đến Tiên Yên mà chưa được thưởng thức món gà địa phương thì coi như chưa đến Tiên Yên.

Gà Tiên Yên nuôi con khéo, ít dịch bệnh và mắn đẻ, thường từ 90-100 trứng/ năm và có tỷ lệ nở cao. Sau 6 tháng nuôi, gà mái đạt từ 1,5 đến 1,7kg, và gà trống từ 2,2 đến 2,7kg. Nhìn bên ngoài, gà Tiên Yên có những đặc điểm không trộn lẫn với những giống gà khác. Đó là chân nhỏ màu vàng, đầu có lông chùm, hàm gà có “râu”, cổ có yếm lông và thân hình tròn gọn. Gà Tiên Yên có giá bán từ 80.000-110.000 đồng/kg. Tuy có giá trị kinh tế cao song gà Tiên Yên lại đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng bởi sự tạp giao đang làm mất đi tính nguyên chủng và nhất là những “làn sóng” gà siêu rẻ từ Trung Quốc liên tục tràn về. Trước thực tế đó, huyện Tiên Yên và Sở Khoa học Công nghệ Quảng Ninh đã xây dựng thực hiện dự án rất có ý nghĩa là phát triển đàn gà truyền thống Tiên Yên nhằm bảo tồn và tăng nhanh số lượng gà quý hiếm. Dự án được chia làm 3 giai đoạn với tổng kinh phí là 332 triệu đồng. Giai đoạn đầu tạo ra 900 con gà ông bà, chọn lọc ra 2.400 gà bố mẹ có chất lượng tốt để làm giống. Theo dự tính cuối năm 2010 tức là giai đoạn 3 của dự án đàn gà truyền thống Tiên Yên sẽ có từ 180.000-200.000 con. Tại hội chợ triển lãm quảng bá thương hiệu tỉnh Quảng Ninh đầu tháng 5-2009, doanh nghiệp Minh Anh (Tiên Yên) được nhận cúp thương hiệu sản phẩm uy tín cho sản phẩm gà Tiên Yên. Tại hội chợ món độc chiêu thu hút đông đảo thực khách đó là gà nướng nguyên chất - gà làm sạch không cần ngâm tẩm gia vị, nướng trên than củi rồi chặt thành 4 mảnh, gói vào lá sen. Anh Lê Minh Thuận, bếp trưởng của doanh nghiệp cho biết: Chế biến theo cách địa phương con gà Tiên Yên có thể làm được nhiều món như gà hấp lá chanh, gà luộc, gà rang muối, gà lăn sả, gà canh gừng, gà canh rượu... khách sành ăn dường như đã thưởng thức gà Tiên Yên là “nghiện”. ở Hà Nội, Hải Dương cũng có một vài cửa hàng quảng cáo bán hàng đặc sản gà Tiên Yên. Nhà hàng gà của doanh nghiệp Minh Anh ở Tiên Yên thu hút khá đông du khách qua lại tuyến Hạ Long - Móng Cái. Mỗi ngày tại đây bán được từ 50-80 con và đóng thùng gửi đi từ 15-20 con gà cho các nơi đặt hàng ở Hà Nội và tỉnh ngoài. Doanh nghiệp Minh Anh kinh doanh đa ngành nghề, trong đó riêng doanh thu từ sản phẩm gà Tiên Yên chiếm đến hơn 30%. Doanh nghiệp có nguồn thu ổn định nhờ hợp đồng với các già làng, trưởng bản ở một số xã miền núi như Đại Dực, Phong Dụ, Đại Thành... với giá 100.000đ/kg; ngày cao điểm doanh nghiệp thu mua đến 1,2 tạ gà. ở Tiên Yên còn có khá nhiều nhà hàng bề thế kinh doanh gà đặc sản Tiên Yên như nhà hàng Tạ Phá phố Quang Trung, nhà hàng Diệp Mùi cầu Khe Tiên...

* Những khó khăn cần kịp thời tháo gỡ

Tiên Yên có 3 xã nuôi gà trong vùng dự án là Đông Hải, Đông Ngũ, Phong Dụ. Chúng tôi đến gia đình anh Nguyễn Hữu San ở thôn Sán Xế Đông, xã Đông Ngũ. Gia đình anh nuôi hơn 400 con, trong đó đàn gà ông bà là gần 200 con, còn lại là gà thịt. Giải đáp băn khoăn của chúng tôi là theo dự án nuôi gà Tiên Yên sẽ xây dựng một số mô hình chăn nuôi trang trại từ 100-500 con/hộ. Vậy liệu chất lượng thịt gà có đảm bảo? Anh San cho biết chỉ trong thời gian đầu, khi gà con mới nở đến 20 ngày là cho thức ăn tăng trọng, còn tất cả quá trình nuôi về sau thức ăn cho gà đều có nguồn gốc tự nhiên nên nhìn chung chất lượng thịt gà đảm bảo. Quá trình thực hiện dự án để có đàn gà ông bà, bố mẹ thì sẽ loại trừ kỹ các con gà tạp giao nên chất lượng đàn gà giống Tiên Yên ngày càng tốt hơn. Hơn nữa các gia đình được lựa chọn để thực hiện dự án đều đáp ứng yêu cầu như xa khu dân cư, có diện tích vườn đồi rộng tạo điều kiện cho nuôi thả gà trong môi trường tự nhiên. Anh San cho biết, theo kinh nghiệm riêng gà ăn mầm thóc thì tỷ lệ tạo phôi đạt rất cao.

Dự án phát triển đàn gà có những nét thuận lợi đó là hiện tại huyện có 3 lò ấp trứng tự động với công suất khá lớn 5.000 trứng/mẻ. 3 lò này mỗi tháng cho ra hàng vạn con gà con song vẫn không đáp ứng được nhu cầu của các hộ chăn nuôi cần mua. Ngoài ra, Trung tâm Khuyến nông Quảng Ninh đặt mua 3.000 con gà giống, đồng thời hơn 20 trang trại trong và ngoài tỉnh đăng ký mua từ 100 đến hơn 200 gà giống/trang trại, nhưng gà con giống không có để bán. Thuận lợi khá nhiều, nhưng nỗi lo về tài chính đang kìm hãm dự án phát triển. Theo thông tin mà chúng tôi nắm được, Công ty TNHH Nguyên Thành hợp đồng với huyện lắp đặt 3 máy ấp trứng (giá 5 triệu đồng/máy) đã xong và vận hành tốt hơn 3 tháng nay, nhưng chưa được thanh toán tiền. Theo quy định hàng tháng cán bộ chuyên trách theo dõi dự án đều phải đến cả 3 xã để cập nhật tình hình phát triển và dịch bệnh của đàn gà, nhưng số tiền trợ cấp xăng xe 150.000đ/tháng và tiền cấp cho thú y xã 200.000đ/tháng trong kế hoạch đã duyệt lại bị cắt. Việc bỏ tiền hỗ trợ các buổi thảo luận giữa những hộ chăn nuôi nhằm nâng cao chất lượng đàn gà cũng bị hạn chế. Cả 3 gia đình có máy ấp trứng đang lỗ nặng. Giá tiền máy ấp trứng và kèm theo máy phát điện là 29 triệu đồng, huyện hỗ trợ 80%, các gia đình tự bỏ ra 5,6 triệu đồng đối ứng đã xong. Theo cơ chế, khi ấp trứng cho các hộ trong danh sách dự án chủ máy được hưởng 1.000đ/quả trứng nở (tỷ lệ nở 95%) máy ấp trứng phải duy trì điện thường xuyên vì thế hàng tháng các chủ máy đều bị lỗ từ 600.000đ (khi có điện) đến hơn 1.000.000đ khi điện lưới bị cắt. Huyện Tiên Yên đã có quyết định trợ cấp tiền điện 3 tháng với mức 500.000đ/ tháng song thời gian khá lâu chưa chủ máy nào được nhận tiền.

Thực tế đã chỉ rõ những dự án “đánh trống bỏ dùi” hay kinh phí đầu tư không thoả đáng thường thất bại hoặc không mang lại kết quả tích cực. Để gà Tiên Yên thực sự trở thành thương hiệu mạnh, là hướng phát triển kinh tế bền vững của địa phương, huyện và các ngành chức năng cần kịp thời tháo gỡ khó khăn và có sự quan tâm, hỗ trợ tích cự hơn nữa.

Trọng Khang