Bình Dương: Nuôi ong mật - Nghề lắm công phu

Nguồn tin: Báo Bình Dương, 13/10/2009
Ngày cập nhật: 14/10/2009

Mùa mưa, khi những vườn tràm ở Tân Uyên (Bình Dương) bắt đầu ra hoa cũng là lúc những người nuôi ong mật ở các địa phương khác đưa những đàn ong mật về “tạm trú” để tìm nguồn thức ăn. Chỉ cần một tấm bạt được căng lên dưới tán cây tràm cùng một số vật dụng khác, người nuôi ong và đàn ong có thể “sinh sống” trong vòng vài tháng. Trông vất vả là thế nhưng nghề nuôi ong mật là nghề đem lại lợi ích kinh tế rất cao.

Chúng tôi tấp vào một vườn tràm ở khu phố 7, thị trấn Uyên Hưng (Tân Uyên), nơi mà anh Ngô Văn Vang vừa chuyển hơn 300 thùng ong mật từ Bình Phước xuống khu vực này để tìm nguồn thức ăn cho ong. Anh Vang tỏ ra vui vẻ khi biết chúng tôi là phóng viên và không ngần ngại trao đổi với chúng tôi về công việc của mình.

Khu vườn tràm tại khu phố 8, thị trấn Uyên Hưng, nơi anh Vang đặt “đại bản doanh” cho đàn ong

Nghề công phu

Dưới cơn mưa lất phất, anh Vang lom khom vừa giở từng thùng ong xem chừng vừa nói: Đây là nghề không nặng nhọc nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ, yêu nghề. Phải chăm sóc con ong như chăm sóc trẻ con vậy, nếu lơ là là hư ngay. Bên cạnh đó, phải thường xuyên thăm dò nơi nào có cây ra hoa là di chuyển đàn ong đến. Vào mùa mưa, những vườn cây tràm ở Tân Uyên là lựa chọn số một của anh vì theo anh mùa này tìm được vườn cây có hoa là điều rất khó.

Anh Vang cho biết, quê anh ở tận Hưng Yên, năm 18 tuổi theo bố vào Bình Phước lập nghiệp. Khi nhiều người nuôi ong mật thường đưa đàn ong đến rẫy điều của nhà anh để “tá túc” khi cây điều ra hoa để tìm nguồn thức ăn cho ong, thấy hay hay, anh bỏ công tìm hiểu và nhờ sự chỉ dẫn của nhiều người có kinh nghiệm, từ 5 đàn ong nuôi thử đến nay anh đã có tổng cộng trên 300 đàn ong.

Trong tiếng ồ ồ vui tai của đàn ong liên tục bay ra bay vào, anh Vang vừa xách cái chậu đựng than un khói, tay thoăn thoắt mở hết thùng ong này đến thùng ong khác để kiểm tra. Lấy tay gạt bỏ những miếng sáp do những chú ong thợ xây không đúng vị trí, anh Vang nói: Tất cả hoạt động của đàn ong phải nằm trong sự kiểm soát của mình, từ việc tạo ra ong chúa tốt để có bầy ong tốt đến việc sắp xếp cho việc tạo sáp đều do mình quyết định.

Nhìn anh tỏ ra không có vẻ gì sợ sệt khi dùng tay gạt một nhóm ong thợ ra một bên, tôi buột miệng hỏi, có khi nào anh bị ong đốt chưa? Chuyện ong đốt là chuyện bình thường nhưng nhờ vào cái chậu khói này và hình như ong cũng đã quen với mình nên cũng ít khi bị đốt, anh Vang cười khi trả lời chúng tôi.

Về quy trình nuôi và lấy mật, anh Vang cho biết: Từ tháng 3 đến tháng 11 là thời điểm chọn những khu vực rừng cây yên tĩnh để dưỡng ong và nhân giống, từ tháng 11 đến tháng 2 năm sau là thời điểm anh chuyển đàn ong đến những khu vực có nhiều cây công nghiệp quy mô lớn như cao su, điều, cà phê để lấy mật.

Việc di chuyển đàn ong cũng tương đối đơn giản. Chỉ cần chờ đêm xuống, khi đàn ong đã bay hết về tổ, người nuôi cẩn thận đóng kín thùng và chở bằng xe tải đến những địa điểm có cây công nghiệp quy mô lớn đã chọn sẵn. Việc khảo sát điểm di chuyển ong đến lấy mật cũng phải được anh thực hiện trước đó cả tuần.

Cái quan trọng nhất theo anh Vang đối với nghề nuôi ong mật hiện nay là việc tìm nguồn thức ăn cho ong. Ong trong giai đoạn nhân giống thì có thể chỉ cho ăn đường cát vàng nếu thiếu mật, còn trong thời gian cho mật thì phải tìm được nguồn thức ăn tự nhiên cho ong, có như vậy chất lượng và sản lượng mật mới tốt. Chính vì vậy mà có năm anh chỉ về nhà được một vài lần vì phải bận bịu với việc chăm sóc và tìm nguồn thức ăn cho ong. Anh Vang nói: Có năm mình phải di chuyển đàn ong từ 5 - 6 lần. Tất cả các tỉnh như Bình Phước, Bình Dương, Gia Lai, Đắc Lắc, các tỉnh miền Tây... thậm chí còn đưa đàn ong ra tận quê Hưng Yên của mình khi cây nhãn bắt đầu ra hoa để tìm thức ăn cho ong. Nói chung ở đâu có nguồn thức ăn là mình chuyển đàn ong đến.

Theo anh Vang, nguồn thức ăn tự nhiên cho ong bây giờ không phải thiếu nhưng chất lượng lại không bằng lúc trước vì người trồng cây công nghiệp bây giờ sử dụng quá nhiều thuốc trừ sâu. Anh kể về một kinh nghiệm nhớ đời: Một lần vì quá gấp rút, anh chuyển đàn ong lên “tá túc” tại một vườn cà phê đang ra hoa ở Đắc Lắc, ngày hôm sau anh nhận thấy một số ong thợ sau khi đi làm mật về lăn ra chết. Số lượng ong chết ngày càng nhiều. Không biết nguyên nhân vì sao, bệnh thì không phải. Hốt hoảng, anh tìm hỏi người chủ vườn thì mới biết, vườn cà phê vừa được phun thuốc. Sau vụ suýt mất trắng đó, anh cẩn thận hơn trong việc chọn điểm đến cho đàn ong.

Nhìn chúng thế nhưng cũng hay “nhõng nhẽo” lắm đấy, anh Vang nói vui với chúng tôi. Con ong cũng thường hay bị bệnh nếu được chăm sóc không tốt. Một số chứng bệnh thường gặp của ong như bệnh thối trùng, bệnh cúm giò... Tuy nhiên theo anh Vang, đối với những người có kinh nghiệm nuôi ong mật thì đều có thể phát hiện và biết ong bị bệnh gì, từ đó có thuốc điều trị phù hợp.

Hiệu quả kinh tế

Nói về lợi ích kinh tế của nghề nuôi ong mật, anh Vang cho biết, sau 8 tháng dưỡng ong và nhân giống, 4 tháng mùa khô là giai đoạn anh thu mật. Cứ 1 tuần đến 10 ngày anh lấy mật 1 lần. Một thùng ong mật, một lần lấy cũng được khoảng 4 - 5 lít mật tùy vào khu vực anh tập kết đàn ong có nhiều hoa và mật hay không. Như vậy, một thùng ong trong mùa lấy mật cũng được 40 - 45 lít mật. “Nuôi ong không tốn nhiều công sức và nhân công nhưng lại cho thu nhập cao. Năm đầu tiên, mình đầu tư khoảng 100 thùng.

Tính tổng chi phí con giống, đóng thùng và dưỡng ong cho đến khi thu được mật khoảng 55 triệu đồng. Năm đó mật có giá, mình thu lãi hơn 50 triệu đồng. Cứ thế, nuôi càng về sau, số lãi càng lớn và chi phí sẽ thấp đi nhiều lần vì trong thời gian mình dưỡng ong thì bắt đầu nhân đàn lên, cứ thế, mình vừa tăng đàn mà chi phí sẽ giảm đi. Nếu người nuôi ít vốn, chúng ta chỉ bắt đầu bằng vài thùng sau đó nhân lên thành đàn. Mình sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm và con giống cho những ai muốn làm nghề này”, anh Vang tâm sự.

Theo anh Vang, mật ong hiện nay có giá dao động từ 25.000 - 30.000 đồng/lít tùy vào từng loại mật. Với hơn 300 thùng mật ong thì hàng năm nếu trúng mùa và mật ong có giá thì anh bỏ túi vài trăm triệu đồng là chuyện bình thường. Theo kế hoạch thì trong năm tới, anh Vang sẽ nhân đàn lên 500 thùng.

“Nghề nuôi ong mật đã làm thay đổi cuộc đời tôi, chưa muốn nói là giàu nhưng gia đình mình cũng thuộc vào loại khá giả tại huyện Phước Long, Bình Phước. Tuy nhiên, nghề nuôi ong mật như là cuộc sống du mục vậy, đã làm nghề này thì không được thường xuyên gần gũi chăm sóc vợ con. Rất may là mình có được một người vợ hiểu và chia sẻ với công việc của chồng nên mình rất yên tâm lo cho đàn ong...”, anh Vang tâm sự như vậy khi chia tay với chúng tôi.

Bình Dương là một tỉnh có số lượng cây cao su rất lớn, mật ong được lấy từ hoa cao su được đánh giá là tốt nhất trong các loại cây công nghiệp. Tuy nhiên, việc nuôi ong mật tại Bình Dương còn tương đối mới mẻ, chưa được nhiều người chú ý. Do đó có thể nói, việc phát triển và nhân rộng mô hình nuôi ong mật tại Bình Dương là một việc làm cần thiết.

NHÂN QUANG