Đông Tiến - bò chết hàng loạt từ chính phương thức chăn nuôi lạc hậu

Nguồn tin: Bình Thuận, 20/10/2007
Ngày cập nhật: 21/10/2007

Giữa mùa mưa, đàn bò ở Đông Tiến vẫn gầy trơ xương. (ảnh: Đình Hòa)

Hơn 3 tháng nay, người dân Đông Tiến (huyện Hàm Thuậc Bắc) hết sức hoang mang vì đàn bò liên tục chết với gần như cùng triệu chứng. Xã đã mất đi 70 con bò. Trong đó, cao điểm là tháng 8 với 51 con bò chết. Trong tổng số 70 con bò chết, có 12 con bò thuộc vốn vay từ chương trình Nghị quyết 04.

Hậu quả từ kiểu chăn nuôi lạc hậu

Chuyện bò chết liên tục khiến chính quyền xã hết sức lo lắng, anh K’Gòn, Bí thư Đảng ủy xã cho biết. Triệu chứng bệnh chết là sau khi đi ăn về là ốm yếu, ủ rũ rồi chết, thậm chí có con đang đi thì khụy xuống chết, cũng có lúc chết luôn trong rừng. Nhiều hộ, như hộ ông K’Văn Rằm trong 1 ngày có 2 con bò chết, hộ anh K’Văn Góa trong thời gian ngắn đã mất đi 3 con bò. Thiệt hại về tài sản của toàn xã ước hơn 300 triệu. Trước tình trạng này, huyện Hàm Thuận Bắc đã chỉ đạo thú y kiểm tra, tìm nguyên nhân bệnh để giúp nông dân hạn chế thiệt hại. Kết quả kiểm tra ban đầu cho thấy, những con bò chết đều bị nhiễm sán lá dạ cỏ với tỷ lệ rất cao. Tuy nhiên, theo ngành thú y, đây không phải là nguyên nhân chính khiến cho đàn bò chết. Trạm thú y tiếp tục gửi mẫu bệnh phẩm vào cơ quan thú y vùng IV để xét nghiệm vì nghi bệnh tụ huyết trùng. Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm đều âm tính, không có vi rút gây bệnh. Trong khi đó, số lượng bò chết vẫn tiếp tục tăng lên. Nhất là trong những ngày cuối tháng 8, chỉ trong một tuần lễ, đã có 8 con bò thuộc nhiều lứa tuổi của 7 hộ bị chết. Đến tháng 9, số lượng bò chết giảm còn 11 con. Đáng chú ý khi trời khô ráo, ít mưa thì tình trạng bò chết giảm hẳn. Từ thực tế này, kết hợp với việc kiểm tra đồng cỏ, kiểm tra điều kiện chăn nuôi tại địa phương, nguyên nhân đàn bò chết ban đầu được xác định là bò bị suy dinh dưỡng, gầy, yếu sức. Bởi trong thời điểm này, các cánh đồng của xã đều vào vụ sản xuất. Đàn bò phải di chuyển đi ăn ở các sườn đồi, núi đá xa hàng chục cây số. Dù chăn thả xa, nhưng ở các vùng này lại không có cỏ, chủ yếu chỉ có một ít loại rau dại và lá cây, không đủ dinh dưỡng. Bò lại không đảm bảo thời gian gặm cỏ do phải đi xa dẫn đến suy yếu, mất sức gây tiêu chảy, viêm khớp và xù lông. Lại bị sán lá dạ cỏ, ve, muỗi tấn công cả ngoài và trong cơ thể. Đây lại là thời điểm mưa liên tục, kéo dài nhiều ngày nhưng chuồng trại lại không có mái che, phải đứng ngâm mình suốt đêm trong nước khiến đàn bò bị lạnh cóng trong điều kiện sức khỏe suy yếu. Tất cả các yếu tố trên khiến những ngày mưa dồn dập của tháng 8, là những ngày đàn bò của Đông Tiến chết liên tục. Xã cũng lo đến chuyện bò bị ngộ độc thuốc diệt cỏ trong quá trình sản xuất của bà con. Tuy nhiên, khả năng này không thuyết phục vì gia súc không vào được vùng sản xuất.

Để ngăn chặn tình trạng bò chết, huyện Hàm Thuận Bắc đã cử một cán bộ thú y trực tiếp ở tại xã để hướng dẫn bà con cách chăm sóc đàn bò phù hợp. Trạm thú y cũng tiến hành phun thuốc tiêu độc khử trùng, vệ sinh chuồng trại, tẩy ký sinh trùng cho bò. Công tác tuyên truyền, giáo dục được thực hiện thường xuyên, nhưng rất nhiều hộ dân đã không tham gia nghe phổ biến kinh nghiệm, tiếp tục để chuồng trại ô nhiễm, lầy lội, nên hiện giờ bò vẫn tiếp tục chết, nhất là khi trời mưa. Những ngày đầu tháng 10, xã đã có thêm 6 con bò chết.

Đôi điều suy nghĩ

Là xã vùng cao, nhưng Đông Tiến có điều kiện phát triển sản xuất nhờ 37,8 ha lúa nước mỗi năm làm được 3 vụ. Hơn 200ha đất màu trồng bắp, đậu 2 vụ, nên nhiều năm nay bà con người K’ho ở đây không còn tiếp nhận cứu đói. Đây cũng là địa phương có đàn bò nhiều nhất trong các xã vùng cao của tỉnh với 1.182 con bò, bình quân mỗi hộ 5-6 con. Thực trạng đáng lưu tâm hiện nay, là việc chăn nuôi bò ở Đông Tiến theo thói quen hết sức lạc hậu ở địa phương, chuồng trại hết sức tạm bợ, ẩm thấp, mất vệ sinh và không có mái che mưa, che nắng cho bò. Đồng cỏ chăn nuôi không có, bò được chăn thả ven sông Cà Tót, sông Do, nhưng càng ngày sản xuất càng mở rộng, số lượng bò tăng lên nên người chăn nuôi phải đưa bò đi ăn xa mà không chăm sóc, quản lý. 3 vụ lúa trong năm, bà con lại không chịu tận dụng rơm làm thức ăn cho bò trong mùa khô mà cứ gặt xong thì đốt đồng, bán rơm để lấy tiền. Huyện cũng nỗ lực tuyên truyền, vận động, hướng dẫn hộ chăn nuôi trồng cỏ làm thức ăn cho bò nhưng chẳng ai chịu học và làm theo. Năm 2006, huyện hỗ trợ 5 tấn cỏ voi giống về xã. Nhưng xã cấp phát cho dân thì bà con lại bỏ khô! Chỉ có 3 hộ là cán bộ, đảng viên tham gia trồng. Hiện nay, cỏ đã lên xanh tốt mà vẫn chưa thuyết phục bà con tham gia trồng. Đã thế, chăn thả bò, bà con giao khoán cho trẻ con trong gia đình, vừa chăn bò vừa giành thời gian đến trường nên bò thường thiếu ăn, gầy ốm. Chuyện bò suy dinh dưỡng, chết giữa mùa mưa, thời điểm mà thức ăn dồi dào nhất, buộc người dân Đông Tiến cần phải từ bỏ kiểu chăn nuôi lạc hậu. Do bò chết nhiều, nên hiện nay nhiều hộ phải bán rẻ cho tư thương vì sợ mất vốn. Giá một con bò cái đẻ chỉ tương đương 1-2 chỉ vàng. Như hộ anh K’Văn Vét vừa bán hết 7 con bò lấy chưa tới 20 triệu, hộ Blar có đàn bò 10 con cũng bán hết. Anh K’Gòn cho rằng; để chăn nuôi bền vững, xã đang vận động, tuyên truyền người dân từ bỏ kiểu chăn nuôi lạc hậu. Bắt đầu làm gương từ cán bộ xã, già làng, trưởng thôn. Từ vụ này, nghiêm cấm và có biện pháp xử phạt đối với những hộ có bò mà bán hết rơm sau khi gặt. Cán bộ xã phải tăng cường đi kiểm tra thường xuyên, hướng dẫn cách làm chuồng trại theo quy định cho dân.

Ông Lê Ngọc Khánh, Trưởng trạm Thú y Hàm Thuận Bắc: Đông Tiến ở thung lũng, độ ẩm cao, đồng cỏ chăn nuôi không có trong khi đàn bò thì phát triển liên tục. Khí hậu khắc nghiệt nên gia súc rất khó chống chọi trong điều kiện mưa, nắng bất thường. Tình trạng bò chết nhiều trong thời gian qua là do trong thức ăn thiếu khoáng, thiếu canxium, gọi là bệnh canxium cỏ, giống như hiện tượng giả dại ở heo. Khắc phục rất dễ bằng cách cho bò ăn đủ lượng cỏ, nước, bổ sung thêm sản phẩm phụ tại địa phương như thân cây bắp, rơm. Dùng đá liếm bổ sung vi lượng, can xi cho bò.

Anh Trần Văn Lượng, thú y cơ sở xã vùng cao La Dạ

“Đây là vấn đề không mới nhưng người dân chưa có kinh nghiệm. Ngành thú y nên có một buổi hội thảo riêng để trang bị kiến thức, kinh nghiệm phòng trị bệnh kịp thời cho thú y cơ sở và người chăn nuôi.”

QUANG HUY