Vịt chạy đồng và thách thức trong phòng chống dịch cúm A/H5N1

Nguồn tin: Báo Kinh tế nông thôn, 08/03/2010
Ngày cập nhật: 17/3/2010

Dịch cúm gia cầm đang có nguy cơ bùng phát tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Thời gian qua đã có 3 địa phương trong khu vực phát sinh ổ dịch là Cà Mau, Đồng Tháp, Sóc Trăng. Trong khi đó, vịt chạy đồng, được cho là thủ phạm chính làm lây lan dịch bệnh, vẫn tung tăng bơi lội từ cánh đồng này sang cánh đồng khác; việc quản lý số lượng đàn vịt cũng như lịch tiêm phòng đang khiến ngành chức năng đau đầu.

“Bó tay” với vịt chạy đồng?

Nuôi vịt chạy đồng là nghề mưu sinh có từ lâu đời ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Trước khi dịch cúm gia cầm xuất hiện, đây là nghề không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn có giá trị sinh học rất quan trọng trong sản xuất lúa của vùng châu thổ này. Vịt nhặt lúa rơi vãi, góp phần làm sạch đồng ruộng sau mỗi mùa vụ, thu dọn sâu rầy, ốc bươu vàng... Nhưng trong thời buổi dịch bệnh tràn lan, phương thức chăn nuôi này của bà con cần thay đổi.

Khó kiểm soát

ĐBSCL là nơi nuôi vịt chạy đồng nhiều nhất cả nước với số lượng lên tới trên 30 triệu con. Điều đáng nói là mặc dù dịch cúm gia cầm đang có những diễn biến phức tạp, nguy cơ lây lan trên diện rộng là rất cao nhưng tình trạng nuôi vịt chạy đồng sau một thời gian im ắng đã phát triển mạnh trở lại trong năm 2009 và đang tiếp tục nhân rộng số đàn ở thời điểm hiện nay.

Đơn cử như tại Trà Vinh, trong năm 2009, toàn tỉnh có hơn 4,5 triệu con gia cầm, tăng 315.639 con so với năm 2008 và dự kiến trong năm 2010 có thể đạt tới 4,8 triệu con. Cầu Ngang là một trong những địa phương có đàn gia cầm phát triển mạnh nhất với hơn 3 triệu con, chiếm 60% tổng đàn toàn tỉnh, trong đó chủ yếu là vịt chạy đồng, vịt đẻ. Điều ngành chức năng lo lắng là đàn vịt chạy đồng từ tỉnh khác đến không rõ nguồn gốc, rất dễ lây lan dịch bệnh.

Khó khăn lớn nhất của các tỉnh ĐBSCL hiện nay là khó kiểm soát đàn vịt chạy đồng. Mấy năm qua, hình thức quản lý bằng cách cấp sổ cũng đã được triển khai nhưng thực tế không “dễ ăn” như lý thuyết ban đầu. Nguyên nhân là do nhiều hộ chăn nuôi chưa tự giác tham gia phòng chống dịch, thậm chí còn xảy ra hiện tượng người dân cho nhau mượn sổ để vịt được chạy đồng, khi đàn vịt đã bán hết vẫn không thu hồi sổ được cấp. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến việc khó quản lý lịch tiêm phòng.

Trên thực tế, các ổ dịch phát sinh trong những tháng đầu năm 2010 ở một số địa phương trong khu vực chủ yếu khởi phát từ đàn vịt chạy đồng. Tại Cà Mau, địa phương vẫn còn nằm trong vùng nguy hiểm của dịch bệnh khi dịch cúm gia cầm vẫn chưa qua 21 ngày, áp lực càng lớn khi diện tích lúa thu hoạch gần xong, sẽ đón một lượng lớn vịt chạy đồng từ các tỉnh khác tràn vào. Trong khi đó, Hậu Giang đang phải đối mặt với đàn vịt từ hai vùng dịch là Cà Mau và Sóc Trăng có thể đổ bộ bất cứ lúc nào. Để ngăn chặn, tỉnh này đã lập các trạm kiểm tra vận chuyển gia cầm trên bộ và đường thuỷ.

Ông Nguyễn Văn Đồng, Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Hậu Giang đề xuất: “Hiện các địa phương đã thực hiện cấp sổ theo dõi tiêm phòng cho người chăn nuôi. Khi kiểm tra nếu phát hiện vịt chạy đồng nhập vào địa bàn không có giấy tiêm phòng vắc-xin thì tịch thu và tiêu huỷ”.

“Lỗ hổng” lớn trong công tác tiêm phòng

Theo ngành chức năng, một trong những nguyên nhân khiến dịch cúm gia cầm bùng phát là do công tác tiêm phòng chưa được các địa phương thực hiện một cách nghiêm túc và rốt ráo. Trong đợt thị sát tình hình phòng chống dịch cúm gia cầm tại ĐBSCL của Bộ Nông nghiệp và PTNT đầu tháng 3/2010, đoàn công tác đã phát hiện quá nhiều sơ hở trong công tác này. Có địa phương báo cáo đã tiêm phòng vắc - xin cho 12.000/14.000 con gia cầm nhưng số lượng thực tế lớn hơn rất nhiều, lên đến 50.000 con. Có những tỉnh báo cáo tỷ lệ tiêm phòng đạt 100% nhưng qua kiểm tra lại không vượt quá 20%. Đó là chưa kể đến tình trạng nhiều cán bộ thú y xã không nắm được quy trình tiêm phòng; ý thức người nuôi chưa cao, khi có gia cầm chết không chịu báo cáo, tiêm phòng không đồng loạt hoặc chủ quan không tiêm phòng...

Nguyên nhân dẫn đến bùng phát dịch cúm gia cầm xem ra không mới, nhiều giải pháp cũng được đưa ra nhưng cho đến nay việc đảm bảo đàn gia cầm được tiêm phòng đúng, đủ và kịp thời xem ra vẫn còn là bài toán khó giải. Đàn vịt chạy đồng vẫn tung tăng bơi lội bên cạnh xác đồng loại, vẫn có những địa phương báo cáo sai về công tác tiêm phòng, vẫn có đàn gia cầm bị bỏ sót qua những đợt tiêm. Nếu tình trạng này vẫn tiếp diễn thì nguy cơ dịch cúm bùng phát là khó tránh khỏi.

Cả nước hiện còn 6 tỉnh (Khánh Hòa, Cà Mau, Sóc Trăng, Nghệ An, Nam Định và Điện Biên) có dịch cúm gia cầm chưa qua 21 ngày. Tất cả những ổ dịch tái phát đều xuất phát từ việc gia cầm chưa được tiêm phòng, nhất là trên đàn vịt chạy đồng.

Khánh Phương