Chuyện “vàng trắng” ở đảo - Kỳ tích nuôi yến trong nhà

Nguồn tin: Báo Khánh Hoà, 12/10/2010
Ngày cập nhật: 13/10/2010

Anh Lê Hữu Hoàng - Giám đốc Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Yến sào Khánh Hòa kiểm tra việc chăm sóc chim con.

Những năm gần đây, Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Yến sào Khánh Hòa (gọi tắt là Công ty Yến sào Khánh Hòa) đã rất thành công trong việc di đàn chim yến, ấp nở nhân tạo chim yến và nuôi yến trong nhà. Mỗi khi có dịp trò chuyện, anh Lê Hữu Hoàng - Giám đốc Công ty lại say sưa nói về các giải pháp kỹ thuật để tăng sản lượng yến sào, việc phát triển các làng nghề nuôi yến… Khát vọng về xây dựng nghề nuôi yến ở Việt Nam dường như luôn thường trực trong suy nghĩ của tập thể cán bộ, công nhân của Công ty.

Đưa yến về nhà

Cán bộ kỹ thuật của Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Yến sào Khánh Hòa kiểm tra chim yến làm tổ ở nhà yến.

Một lần trò chuyện về nuôi yến trong nhà, anh Lê Hữu Hoàng - Giám đốc Công ty Yến sào Khánh Hòa có đề cập đến Trung tâm Kỹ thuật công nghệ nuôi chim yến (Sanatech) của Công ty - nơi đã nghiên cứu thành công việc nuôi chim yến trong nhà. Chớp lấy cơ hội, tôi đã đề nghị anh để được đến tham quan mô hình ấp nở chim yến nhân tạo của Trung tâm.

Chim yến con được ấp nở nhân tạo

Hôm ấy, vừa bước vào phòng ấp nở nhân tạo chim yến, chúng tôi đã nghe tiếng ríu rít của những chú chim yến non. Một vài nữ nhân viên dùng những chiếc nhíp nhỏ gắp từng miếng mồi mớm cho chim con đang nằm trong tổ nhân tạo. Kỹ sư Nguyễn Xuân Viễn - Giám đốc Trung tâm Sanatech vừa dẫn chúng tôi tham quan vừa giới thiệu về quá trình nghiên cứu và quy trình ấp nở chim yến. Chuyện rằng, từ hàng trăm năm nay, khi khai thác tổ yến gặp phải trứng hoặc chim còn non là những người khai thác yến đành vứt bỏ trứng để lấy tổ. Bởi vậy, ngày trước có người đã châm chọc gọi nghề khai thác yến là nghề “bứng tổ, đổ trứng”. Trong quá trình quản lý và khai thác yến sào, lãnh đạo Công ty Yến sào Khánh Hòa đã nảy sinh ý tưởng ấp nở yến nhân tạo. Năm 2002, Công ty đã giao cho nhóm kỹ thuật nghiên cứu, chế tạo được máy ấp trứng để có thể ấp nở những trứng yến thu nhặt ngoài đảo sau khi thu hoạch yến sào vụ 1 hàng năm (cuối tháng Tư). Sau nhiều nghiên cứu, thử nghiệm căn chỉnh với những thang nhiệt độ khác nhau, đến cuối năm 2005, công trình này mới hoàn thành… Bây giờ, đi khai thác gặp trứng hay chim non, anh em công nhân đều thu gom mang về để Trung tâm “chăm sóc”. Anh Viễn cho biết, ở đây, chim yến được chăm sóc rất kỹ. Tất cả đều có chế độ, quy trình riêng theo số ngày tuổi của chim. Nhiệt độ môi trường, thành phần và hàm lượng thức ăn, số lần cho chim ăn… tất cả đều phải thay đổi theo số ngày tuổi của chim yến… Vì vậy, trong ngôi nhà nuôi yến nhân tạo, các nhân viên kỹ thuật chính là “bố mẹ” của chim yến, không chỉ mớm mồi cho chim mà còn phải tập cho chim bám tổ, tập bay và một số kỹ năng khác để khi thả về môi trường tự nhiên, chim có thể hòa nhập với bầy đàn.

Kiểm tra chất lượng trứng chim yến.

Sự thành công của máy ấp nở yến nhân tạo đã mở ra bước đột phá, chắp cánh khát vọng nhân rộng đàn yến mà Công ty Yến sào Khánh Hòa đã nung nấu từ lâu. “Ngày lứa yến đầu tiên ra đời, chúng tôi mừng đến rơi nước mắt. Bởi từ đây, với số chim yến được ấp nở, chúng tôi có thể mở rộng hơn việc di đàn chim yến, nuôi yến trong nhà lấy tổ…” - anh Lê Hữu Hoàng nhớ lại. Cùng với chiếc máy ấp trứng, Công ty Yến sào Khánh Hòa cũng đã nghiên cứu kỹ lưỡng môi trường sinh thái, điều kiện sống của loài chim yến ở ngoài đảo để xây dựng quy trình ấp nở yến nhân tạo và nuôi yến trong nhà; chế tạo thành công các công cụ hỗ trợ ấp nuôi chim yến, các thiết bị, vật tư ngành Yến sào phục vụ xây dựng nhà yến. Ấp nở yến nhân tạo là cả một kỳ công, nhưng để đưa đàn yến ấy về đảo, vào trong nhà nuôi yến để gây đàn cũng là cả một quá trình nghiên cứu khó khăn không kém mà chỉ có những bí quyết nghề nghiệp được tích lũy mới làm được. Theo các cán bộ của Trung tâm Sanatech, để dẫn dụ được yến vào làm tổ, sinh sản, nhà yến phải đảm bảo về độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng đến âm thanh đặc trưng của loài chim yến. Nhà phải có mùi giống như mùi phân chim yến quyện lẫn mùi của biển trong hang yến tự nhiên.

Đưa trứng chim yến vào máy ấp.

Theo hướng dẫn của anh Viễn, tôi đã đến một số ngôi nhà nuôi yến ở TP. Nha Trang để tìm hiểu thêm về công nghệ nuôi chim yến trong nhà… Đầu tiên, chúng tôi đến nhà ông M. (đường Mạc Đĩnh Chi, TP. Nha Trang). Đó là căn nhà cao tầng, phía trên xây bịt bùng, tường nhà không sơn phết. Hơn 16 giờ, những cánh chim yến chao liệng tụ về trên nóc nhà rồi chui tọt vào những ô cửa vuông. Từ ngày nuôi chim yến, cứ chiều chiều, ông M. lại có thú vui nhìn yến về nhà. Rời căn nhà của ông M., chúng tôi đến nhà chị H. (khóm Ngọc Thảo, phường Ngọc Hiệp) - một gia đình nuôi yến khá thành công. Chồng chị H. cho biết: Hồi còn ở đảo Trường Sa, tôi có xem chương trình truyền hình giới thiệu về nghề nuôi chim yến ở Thái Lan. Khi biết Công ty Yến sào Khánh Hòa chuyển giao công nghệ nuôi yến trong nhà lấy tổ, tôi đã đầu tư mấy trăm triệu đồng để xây nhà nuôi yến. Ban đầu, các nhân viên kỹ thuật của Công ty đem xuống thả 20 con yến được nuôi ấp nhân tạo, chỉ mấy ngày sau, căn nhà đã có thêm yến về trú ngụ. Đến nay, nhà yến của chị H. đã lên đến hàng trăm con.

Vì chuyện làm ăn nên hầu hết các gia đình nuôi yến đều không muốn người lạ vào tham quan nhà yến. Khi biết chị Dung (một nhà báo) có nhà nuôi yến ở xã Vĩnh Trung, tôi đã phải nhờ vả rất nhiều mới được xem chim yến trong nhà yến của chị. Như sợ làm kinh động đến lũ yến, chị Dung nhẹ nhàng mở cánh cửa dẫn tôi vào thăm ngôi nhà yến. Ngoài những ô cửa vuông sâu hun hút chỉ lộ một chút ánh sáng, bên trong nhà yến, không gian tối om, chỉ nghe tiếng chim ríu rít. Chim yến thích sống ở môi trường mát, độ ẩm 85%, vì vậy, trong “ngôi nhà yến” của chị có lắp đặt hệ thống phun sương để tạo độ ẩm. Trong nhà yến còn có hệ thống âm thanh nhân tạo phát ra nhiều loại tiếng khác nhau giống như tiếng kêu của chim yến, tiếng ríu rít, xôn xao như cả bầy yến đang gọi nhau, tiếng kêu của chim con, tiếng gọi của đôi bạn tình mùa giao phối… Sau nhà yến của chị Dung, tôi cũng đã đi quan sát thêm một số nhà yến khác. Tiếp xúc với gia đình, hầu hết mọi người không cho biết mức thu hoạch tổ yến cụ thể, nhưng nhìn cái cách họ vui vẻ như thế, chắc chắn việc nuôi yến cũng khá ổn.

Khát vọng xây dựng nghề nuôi yến Việt Nam

Một ngôi nhà yến do Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Yến sào Khánh Hòa chuyển giao công nghệ và chim yến làm tổ trong nhà yến.

Cho đến bây giờ, nuôi yến trong nhà không còn quá xa lạ ở Việt Nam. Ngoài Công ty Yến sào Khánh Hòa, một số đơn vị khác như: Eka Việt Nam, Công ty Yến Việt cũng đã triển khai việc nuôi yến trong nhà… Thế nhưng làm việc khoa học, đầy đủ quy trình nhất thì chỉ có Công ty Yến sào Khánh Hòa. Anh Viễn chia sẻ: “Nếu như các đơn vị khác chỉ dùng máy phát âm thanh để chiêu dụ chim yến, thì chúng tôi còn dùng yến ấp nở nhân tạo thả vào nhà yến để làm chim mồi; hơn nữa, với kinh nghiệm thu lượm được từ chim yến ở đảo cũng giúp chúng tôi hiểu rõ hơn về đặc tính của chim yến”. Nhờ vậy, những năm qua, Công ty Yến sào Khánh Hòa đã phát triển nhanh các nhà yến. Trong lần trò chuyện mới đây, anh Lê Hữu Hoàng cho biết, mục tiêu của Công ty trong thời gian tới là xây dựng làng nghề truyền thống nuôi yến kết hợp với vườn sinh thái tại các vùng duyên hải miền Trung và đồng bằng Nam bộ, phát triển khoảng 1.000 nhà nuôi yến trên cả nước, đạt sản lượng khai thác khoảng 4.000 kg tổ yến trong tự nhiên và yến nuôi vào năm 2020.

Còn nhớ, trong buổi làm việc với Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết hồi tháng 7-2010, anh Lê Hữu Hoàng đã báo cáo thành công về dự án “Nuôi chim yến trong nhà lấy tổ”; đồng thời bày tỏ dự định mở rộng nuôi và khai thác yến sào để xây dựng ngành nghề khai thác và chế biến yến sào Việt Nam. Để hỗ trợ cho việc phát triển rộng rãi chương trình này, Công ty Yến sào Khánh Hòa đã khảo sát các tỉnh dọc bờ biển từ Bắc vào Nam, lập ra bản đồ đánh dấu những vùng có thể nuôi yến trong nhà, cũng như ngoài đảo. Qua nghiên cứu thực địa, bộ phận kỹ thuật của Công ty phát hiện chim yến không chỉ có ở khu vực từ Đà Nẵng trở vào Nam như một số tài liệu trước đây, mà còn có yến xuất hiện ở khu vực các tỉnh Quảng Bình, Nghệ An, Thanh Hóa. Vì vậy, có thể mở rộng việc di đàn chim yến đến các đảo ở vùng duyên hải của Việt Nam. Anh Hoàng chia sẻ: “Hiện tại, trong khu vực đã có nhiều nước nuôi yến trong nhà như Indonesia với hơn 200.000 căn nhà yến; Malaysia và Thái Lan, mỗi nước hơn 5.000 căn nhà… Bên cạnh thế mạnh về yến tự nhiên, với những điều kiện khá thuận lợi, Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển rộng nghề nuôi chim yến…”.

Sau khi nắm bắt tình hình, thăm nhà yến của Công ty Yến sào Khánh Hòa, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã có “ấn tượng” với những thành công của Công ty trong việc nghiên cứu ứng dụng khoa học để phát triển đàn chim yến, nuôi yến trong nhà lấy tổ. Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã chỉ đạo: “Công ty cần đẩy mạnh việc chuyển giao công nghệ nuôi yến ra khắp cả nước, giúp người dân có thể làm giàu bằng nghề nuôi yến… Trong việc phát triển nghề nuôi yến sào ở nước ta, Công ty Yến sào Khánh Hòa phải trở thành đầu mối trung tâm, vừa cung cấp công nghệ, thiết bị nuôi yến; đồng thời tổ chức thu gom, chế biến sản phẩm để cung ứng ra thị trường, đặc biệt là xuất khẩu ra nước ngoài”. Nghe những lời căn dặn ấy, tự dưng trong tôi cũng trào dâng một niềm tự hào về quê hương Xứ Trầm - biển yến.

Khi tôi ngồi viết bài này, những anh em trong đội kỹ thuật của Công ty Yến sào Khánh Hòa lại đang ra đảo để nghiên cứu mở thêm hang mới để di đàn chim yến. Khát vọng “nâng cấp” nghề nuôi, khai thác yến sào đang thúc giục họ từng ngày.

Đến nay, Công ty Yến sào Khánh Hòa đã tiến hành chuyển giao kỹ thuật, công nghệ nuôi yến trong nhà lấy tổ cho hơn 200 nhà yến ở nhiều tỉnh thành trong cả nước như: Đà Nẵng, Bình Thuận, Bình Định, Kiên Giang, Tiền Giang, TP. Hồ Chí Minh. Riêng ở Khánh Hòa, Công ty đã chuyển giao công nghệ nuôi yến trong nhà cho hơn 30 nhà yến. Công ty đã di đàn chim yến thành công hơn 72 hang yến mới, nâng tổng số hang yến lên 112 hang ở 27 đảo yến trải dài từ Vạn Ninh đến Cam Ranh.

X.T