Làm gì để ngành chăn nuôi phát triển bền vững?

Nguồn tin: VOV, 17/02/2008
Ngày cập nhật: 18/2/2008

Thời gian qua, sự bùng phát dịch cúm gia cầm không chỉ gây thiệt hại về kinh tế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ con người, mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành chăn nuôi.

Ở Việt Nam, trong ngành chăn nuôi, thuỷ, gia cầm chiếm vị trí thứ hai, sau chăn nuôi lợn, mỗi năm cung cấp khoảng 380.000 tấn thủy, gia cầm hơi và gần 5.000 tỷ quả trứng, đảm bảo cho nhu cầu trong nước. Tuy vậy, gia cầm chủ yếu được chăn nuôi phân tán, nhỏ lẻ, khâu giết mổ thủ công, không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP). Gia cầm được giết mổ ở mọi địa điểm: ở chợ, trên mọi ngõ ngách của đường phố, trong thôn xóm. Kết quả kiểm tra tại 30 tỉnh, thành phố cho thấy, có đến trên 90% cơ sở giết mổ gia cầm nhỏ lẻ, các trang thiết bị dùng cho quá trình giết mổ thô sơ. Nhiều địa điểm giết mổ không có hệ thống xử lý chất thải, hoặc có thì cũng không đảm bảo vệ sinh môi trường. Chất thải trong quá trình giết mổ không qua hệ thống xử lý mà trực tiếp chảy ra hệ thống thoát nước công cộng hoặc chảy thẳng ra các sông ngòi, ao hồ làm ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Đây là một trở ngại cho ngành chăn nuôi gia cầm và nguy hiểm là những ổ dịch tiềm ẩn có nguy cơ phát tán dịch bệnh.

Theo Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch cúm gia cầm thì mới đây, trong việc giám sát mẫu lưu hành virus tại các chợ, điểm giết mổ ở 25 tỉnh, thành cho thấy, 1,75% số thủy, gia cầm bán ở chợ mang chủng virus. Có tỉnh có tỷ lệ lưu hành virus cao từ 2-3% là Lạng Sơn, Hà Nam, Thái Bình, Cà Mau, Trà Vinh. Chính phủ đã có chủ trương thúc đẩy chế biến và giết mổ gia cầm tập trung theo hướng công nghiệp. Tuy nhiên mới chỉ có một số thành phố lớn đã triển khai khu giết mổ tập trung như: Bình Phước, Quảng Ninh, Hải Phòng, Long An, Thừa Thiên Huế, Hà Nội, Cần Thơ, Huế, TP. HCM... Tuy nhiên, chúng ta cũng không nên ồ ạt xây dựng những lò giết mổ tập trung với quy mô lớn. Theo các chuyên gia, để việc tổ chức giết mổ có hiệu quả, phù hợp với thị trường tiêu thụ thì trước mắt nên xây dựng lò giết mổ theo quy mô vừa và nhỏ từ 350-500 con gia cầm/giờ. Quy mô này vốn đầu tư ít phù hợp với nhiều vùng của nước ta còn nghèo và chưa quen với tiêu thụ gia cầm sẵn và đông lạnh. Có làm tốt được việc xây dựng các khu giết mổ tập trung ở các tỉnh, thành thì người tiêu dùng mới có sản phẩm an toàn, cũng là để ngành chăn nuôi phát triển bền vững.

Bà Trần Kim Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia: Năm 2008 là năm an toàn vệ sinh thực phẩm

Hệ thống thú y đã được Nhà nước quan tâm hơn trước rất nhiều nhưng đội ngũ cán bộ thú y vẫn còn rất thiếu và hạn chế về năng lực. Mặt khác, với tình trạng chăn nuôi nhỏ, lẻ phân tán và người dân chưa có ý thức chấp hành Pháp lệnh Thú y cũng như các quy định về kiểm dịch thú y như hiện nay thì công tác kiểm dịch ở các cơ sở, từ cơ sở ấp trứng, chăn nuôi, gia cầm lưu thông trên thị trường, gia cầm giết mổ... còn rất khó khăn. Việc xây dựng các lò mổ tập trung đã có chuyển biến nhưng còn rất chậm. Cách đây 4 năm, cả nước chỉ có vài ba cơ sở giết mổ tập trung, hiện nay đã có 96 cơ sở và nhiều tỉnh đã có quy hoạch để xây dựng lò giết mổ tập trung, có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu thực tế. Hiện nay, các doanh nghiệp ngại đầu tư xây dựng lò giết mổ: Thứ nhất là do dịch cúm gia cầm vẫn diễn biến phức tạp, tái phát ở một số tỉnh. Thứ hai, phương thức chăn nuôi của ta vẫn nhỏ, lẻ phân tán là chính, chưa có trang trại tập trung nên các doanh nghiệp sợ xây dựng lò giết mổ sẽ không đảm bảo được nguồn nguyên liệu đầu vào. Có tỉnh quan tâm xây dựng khu giết mổ tập trung nhưng lại chưa quan tâm đầu tư các địa điểm bán sản phẩm tại các cơ sở giết mổ nên chưa tạo cho người dân thói quen sử dụng sản phẩm sạch. Một số tỉnh thì chính quyền chưa thực sự vào cuộc, chưa đưa ra chính sách hỗ trợ doanh nghiệp. Các ngân hàng ngân thương mại cũng chưa mạnh dạn cho người chăn nuôi, hay cơ sở giết mổ tập trung vay vốn vì họ thấy tính rủi ro cao.

Bộ NN&PTNT chỉ đạo, năm 2008 là năm ATVSTP, do đó cần đầy mạnh tuyên truyền, vận động nhằm làm chuyển biến mạnh mẽ nhận thức của người tiêu dùng, để họ hiểu thấu đáo hơn ích lợi của việc sử dụng sản phẩm an toàn, từ đó thay đổi hành vi, từ sử dụng sản phẩm tươi sống hiện nay sang sử dụng sản phẩm đã qua chế biến của các xí nghiệp giết mổ. Thời gian tới, chúng tôi tăng cường đào tạo chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ thú y, tuyên truyền tốt hơn, sâu rộng các văn bản quy định kiểm dịch thú y và các chế tài xử lý vi phạt sẽ nghiêm minh hơn, đồng thời tăng cường đào tạo về kỹ thuật, quản lý trang trại, tổ chức sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cho người dân.

Ông Nguyễn Huy Đăng, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Hà Tây: Hỗ trợ về đất đai cho các doanh nghiệp vào tỉnh xây dựng lò giết mổ

Hà Tây là một trong những tỉnh có tiềm năng phát triển chăn nuôi, đến năm 2010, chúng tôi sẽ đưa chăn nuôi trở thành ngành chính trong nông nghiệp. Gia cầm của Hà Tây hiện nay là 11 triệu con, có gần 300 trang trại chăn nuôi với số lượng lớn từ 3.000-6.000 con. Năm 2005, Hà Tây đã triển khai được 9 cơ sở giết mổ gia cầm tập trung, mỗi cơ sở được đầu tư từ 200-300 triệu đồng, tương đối đảm bảo vệ sinh. Sau đó, do việc quản lý ATVSTP có phần lỏng lẻo, hiện nay, ở Hà Tây chỉ còn 2 cơ sở giết mổ gia cầm tập trung, với số lượng từ 2.000-3.000 con/ngày, chủ yếu tiêu thụ ở Hà Nội. Còn lại chủ yếu vẫn là giết mổ nhỏ, lẻ, không đảm bảo ATVSTP, gây ô nhiễm môi trường và là nguyên nhân dễ tái phát dịch cúm gia cầm. Hà Tây có chợ Hà Vĩ, là chợ buôn bán gia cầm không chỉ lớn nhất của Hà Tây mà còn là lớn nhất miền Bắc, ngày cao điểm có thể bán tới 1 vạn con. Chợ Hà Vĩ là nơi dễ dàng bùng phát dịch bệnh nên lãnh đạo tỉnh Hà Tây chỉ đạo Sở NN&PTNT và Cục Thú y tăng cường công tác kiểm dịch tại chợ. Tỉnh ra quyết định thành lập một chốt kiểm dịch liên ngành, kiểm tra tình trạng buôn bán gia cầm tại chợ. Gia cầm tiêu thụ tại chợ Hà Vĩ phải có giấy chứng nhận tiêm phòng của xã, nếu không sẽ bị xử lý. Vừa rồi, chúng tôi mới xử lý 2 vụ, mỗi vụ 200 con.

Hà Tây đang quy hoạch chợ Hà Vĩ thành 2 khu, một khu rộng 1,7ha bán gia cầm sống sẽ xây xong trong năm 2008, cạnh đó là khu giết mổ xây trong năm 2009, tập trung 200-250 hộ giết mổ tại thôn Hà Vĩ. Hà Tây khuyến khích doanh nghiệp vào tỉnh xây dựng lò giết mổ và chế biến gia cầm bằng những chính sách hỗ trợ về đất đai.

PGS.TS. Hoàng Văn Tiêu, Viện trưởng Viện Chăn nuôi: Giá thành như nhau nên cơ sở giết mổ gặp khó khăn

Giết mổ tập trung là phải đảm bảo ATVSTP từ nguyên liệu đầu vào, các trang thiết bị giết mổ, cũng như các điều kiện phục vụ cho giết mổ phải mang tính công nghiệp, đảm bảo vệ sinh môi trường, sản phẩm phải được bảo quản tốt chứ không phải giết mổ tập trung là tập trung toàn bộ gia cầm vào một nơi, và cách làm vẫn mang tính thủ công. Các cơ sở giết mổ phải nằm xa khu dân với một khoảng cách an toàn. Hiện chưa có nhiều doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào các cơ sở giết mổ gia cầm là do gia cầm ở lò giết mổ có giá thành cao hơn từ 10-30% gia cầm giết mổ thủ công, trong khi giá tiêu thụ gần như nhau, do vậy cơ sở giết mổ gặp khó khăn. Người tiêu dùng cũng chưa có nhận thức đúng đắn là phải mua sản phẩm an toàn, đảm bảo sức khoẻ, chỉ thấy rẻ là mua. Để doanh nghiệp giết mổ và người chăn nuôi bắt tay được với nhau thì cơ sở chăn nuôi phải thực hiện đúng quy trình chăn nuôi ATVSTP từ khâu con giống đảm bảo chất lượng, dùng thức ăn đúng tiêu chuẩn, không có hoóc môn kích thích tăng trưởng, nguồn nước đảm bảo, mời thú y đến kiểm dịch, khu chăn nuôi phải xa dân cư, không gần khu công nghiệp.

Ông Nguyễn Văn Lý, chuyên gia an toàn thực phẩm Viện KHCN&MT: Bộ NN&PTNT nên hỗ trợ những cơ sở chăn nuôi đảm bảo ATVSTP

Hiện nay, cán bộ thú y làm công tác kiểm dịch vừa thiếu, vừa yếu, chưa qua tập huấn, vì thế không thể kiểm soát hết được đầu vào của các lò giết mổ. Ngoài ra tiền lương, tiền bồi dưỡng cho cán bộ thú y rất thấp, lương chưa đến 1 triệu, tiền bồi dưỡng làm thêm mỗi đêm từ 5.000-10.000đ/đêm thì không thể chấp nhận được, làm giảm sự nhiệt tình của họ trong công tác kiểm dịch. Do đó, khi gặp những trường hợp vi phạm, họ chỉ xử phạt nhẹ, không có tính răn đe.

Bộ NN&PTNT nên hỗ trợ những cơ sở chăn nuôi đảm bảo ATVSTP bằng cách cấp cho họ giấy chứng nhận sản phẩm đảm bảo ATVSTP. Hiện, Bộ NN&PTNT đang xây dựng xây dựng quy chuẩn, tiêu chuẩn để cấp giấy chứng nhận sản phẩm an toàn. Hy vọng năm 2008, nhiều sản phẩm được chứng nhận và người tiêu dùng được dùng sản phẩm sạch./.

Báo TNVN