Ổn định cung cầu thực phẩm từ khâu chăn nuôi

Nguồn tin: Nhân Dân, 18/07/2011
Ngày cập nhật: 19/7/2011

Sáu tháng đầu năm, giá các loại thực phẩm, nhất là thịt tươi sống có xu hướng tăng và tăng đột biến từ hai tháng nay, ảnh hưởng đến đời sống người dân.

Nhằm 'hạ nhiệt' việc tăng giá trước mắt cũng như giải quyết mối quan hệ hài hòa giữa lợi ích người chăn nuôi và người tiêu dùng, giải pháp chính là nhanh chóng tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ các trang trại, hộ gia đình khôi phục đàn, mở rộng sản xuất, đáp ứng đủ nguồn cung thực phẩm cho xã hội.

Tăng giá do đâu?

Những ngày cuối tháng 6 và đầu tháng 7, người tiêu dùng không khỏi băn khoăn, lo lắng trước tốc độ tăng giá chóng mặt của các mặt hàng thực phẩm, nhất là thịt lợn, thịt bò và các loại gia cầm. Theo Cục Chăn nuôi, ngay tại trang trại, giá lợn hơi xuất chuồng đã tăng từ 54 đến 71%; gà thịt công nghiệp lông trắng tăng 48 đến 102% và thịt bò hơi tăng đến 39%. Tại các tỉnh phía nam, hiện giá bán từ 60 đến 62 nghìn đồng/kg lợn hơi (với lợn ngoại) và gần 60 nghìn đồng/kg (với lợn lai); tương tự ở miền bắc, giá lợn ngoại từ 68 đến 70 nghìn đồng/kg, còn lợn lai 62 - 64 nghìn đồng/kg... Cho dù tăng giá là có lợi cho người chăn nuôi, song đã ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống người dân và chỉ số tiêu dùng CPI cả nước.

Phân tích nguyên nhân tăng giá, các nhà quản lý, chủ trang trại đều cho rằng đó là do nguồn cung đang thiếu nghiêm trọng bởi ảnh hưởng nặng nề của rét đậm, rét hại hồi đầu năm và dịch lợn tai xanh, lở mồm, long móng kéo dài từ trong nhiều tháng, khiến tổng đàn lợn giảm 3,7%, trâu 3,4% và bò giảm 5,2%, trong đó đàn lợn nái giảm tới 8,6% đã ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn cung ứng con giống. Mặc dù tổng sản lượng thịt gia súc, gia cầm tăng 6,7%, song việc mất cân đối giữa cung - cầu tại các thời điểm và tại một số vùng, một số địa phương trên cả nước dẫn đến sự chênh lệch giá thịt lợn khá lớn, nhất là giữa miền bắc và miền nam. Và đây là một trong các nguyên nhân tạo ra áp lực tăng giá tại một số thời điểm. Hơn thế, chăn nuôi nhỏ lẻ có xu hướng giảm nên đã tạo ra sự khan hiếm cục bộ. Hiện tại, các chi phí 'đầu vào' như giá thức ăn, con giống, thuốc thú y, nhân công, điện nước... đều tăng từ đó thiết lập mặt bằng giá mới đối với sản phẩm chăn nuôi. Bên cạnh đó, khâu lưu thông, phân phối sản phẩm vẫn còn nhiều bất cập, bởi phần lớn 'đầu ra' của sản phẩm đều do thương lái quyết định (kể cả giá mua và giá bán), dẫn đến sự chênh lệch về giá thu mua tại chuồng nuôi và giá bán đến người tiêu dùng. Mặt khác, cũng phải kể đến một lượng khá lớn lợn thương phẩm được thu gom để xuất khẩu trong những tháng đầu năm ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn cung thực phẩm cho nhu cầu trong nước.

'Hạ nhiệt' sự tăng giá từ nguồn cung

Thực hiện Công điện số 1120/CÐ-TTg ngày 9-7 của Thủ tướng Chính phủ về tiếp tục thực hiện các biện pháp kiềm chế lạm phát năm 2011, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Cục Chăn nuôi đã tổ chức nhiều cuộc họp đánh giá thực trạng, làm rõ nguyên nhân và tìm giải pháp bình ổn giá thực phẩm. Khẩn trương tăng đàn, phát triển chăn nuôi được coi là giải pháp hàng đầu trong lúc các loại dịch bệnh đã được khống chế. Tuy nhiên, qua khảo sát tại các địa phương, mặc dù giá sản phẩm tăng cao có lợi cho người chăn nuôi song hiện nay có tới 10 - 30% số hộ chăn nuôi lợn bỏ trống chuồng, khôi phục đàn vì lo sợ dịch bệnh, không có vốn khi giá con giống, các loại vật tư leo thang (hoặc có vay được vốn thì lãi suất cũng quá cao) khiến họ không chịu nổi. Anh Nguyễn Văn Long ở xã Phú Phúc (huyện Lý Nhân, Hà Nam), một hộ chăn nuôi nhỏ lẻ nhưng có thời điểm cũng nuôi đến hơn 100 con lợn thịt và nái, vậy mà hai tháng nay chuồng bỏ trống. 'Hiện giờ giá thịt lợn có tăng cao, nhưng thức ăn chăn nuôi còn tăng cao hơn. Ðầu vào cho nuôi lợn rất lớn, tính ra chẳng có lãi bao nhiêu, chưa kể sau đó có thể giá sẽ lại giảm đi thì lỗ là cái chắc' - anh Long than thở. Giám đốc Trung tâm giống Nghệ An Lưu Công Hòa, cho biết: 'Trong chăn nuôi nông hộ, bình quân số lượng đầu con trong chuồng nuôi giảm hơn 30%. Nguy cơ trọng lượng lợn thương phẩm xuất chuồng cũng giảm (chỉ còn 50 - 60 kg), bởi họ không thể nuôi kéo dài vì nhiều rủi ro. Riêng tiền giống, một con khoảng 8 - 10 kg có giá từ một đến gần hai triệu đồng (có nơi còn cao hơn), người chăn nuôi muốn khôi phục đàn cũng rất khó'. Cùng quan điểm đó, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thanh Hóa Lê Văn Hiển cho biết: 'Khó nhất hiện nay là con giống để tăng đàn. Vốn đối với hộ chăn nuôi nhỏ lẻ thì không được vay, còn trang trại quy mô lớn khó tiếp cận vì không đủ điều kiện bởi cơ sở pháp lý để vay ngân hàng rất khó. Xu hướng phát triển chăn nuôi nông hộ giảm, còn trang trại lớn cũng lại bị kìm chế phát triển vì không đủ vốn, giá giống cao, nên việc tăng đàn chậm'.

Mặc dù 'Chiến lược phát triển chăn nuôi đến năm 2020' đã được Chính phủ phê duyệt từ ngày 16-1-2008, song đến nay công tác quy hoạch, đầu tư cơ sở hạ tầng cho chăn nuôi tập trung, nhiều địa phương vẫn chưa thật sự quan tâm hoặc nếu có thì cũng triển khai cầm chừng vì vướng các cơ chế, chính sách đất đai, vốn đầu tư, xử lý môi trường... Vì thế, thiếu sự cụ thể, quyết liệt trong xây dựng và thực hiện các chính sách phát triển chăn nuôi ở các địa phương. Vấn đề áp lực môi trường lên vùng quy hoạch trang trại rất lớn cũng là yếu tố gây khó khăn cho chăn nuôi. Theo ông Chung Kim, Giám đốc Công ty TNHH chăn nuôi Kim Long - Chủ trang trại có 1.200 con lợn nái ở tỉnh Bình Dương nêu sáng kiến: Muốn phát triển chăn nuôi ổn định, bên cạnh việc lập Quỹ bình ổn chăn nuôi, cũng nên hình thành Hiệp hội tư vấn kiểm soát dịch bệnh với vai trò hỗ trợ kỹ thuật, san sẻ thông tin, giúp người chăn nuôi chủ động hơn trong sản xuất.

Song, cũng có những tín hiệu đáng mừng từ dự báo của Cục Chăn nuôi, từ nay đến cuối năm, thị trường trong nước sẽ thiết lập mặt bằng giá mới thấp hơn sáu tháng đầu năm từ 10 đến 15% và có thể xuất hiện chiều hướng giảm ngay từ cuối tháng 8, nhất là mặt hàng thịt lợn hơi.

Các biện pháp cụ thể hỗ trợ người chăn nuôi

Ðóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm an sinh xã hội, cũng như thu nhập chính cho phần lớn hộ gia đình ở nông thôn, song chăn nuôi lại là ngành tiềm ẩn nhiều rủi ro, khi chi phí đầu vào luôn ở mức cao, còn đầu ra thì bấp bênh. Vì thế, trước mắt, để bảo đảm nguồn cung ổn định, góp phần hạ 'cơn sốt' thực phẩm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, bộ, ngành hữu quan, các địa phương có cơ chế, chính sách quyết liệt tạo điều kiện cho các trang trại, hộ gia đình được vay vốn, với lãi suất ưu đãi, nhằm thúc đẩy việc khôi phục đàn. Hơn lúc nào hết, ngành chăn nuôi rất cần một chính sách tín dụng cụ thể, hỗ trợ phát triển trên cơ sở các Nghị định 41/2010/NÐ-CP về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn và Nghị định 61/2010/NÐ-CP về khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn đã được ban hành. Các Cục Thú y, Cục Chăn nuôi và địa phương tăng cường những biện pháp kiên quyết để kiểm soát dịch bệnh; trong đó đặc biệt chú ý giám sát chất lượng và số lượng nguồn cung con giống và thức ăn chăn nuôi. Bên cạnh đó, cần thực hiện các biện pháp trước mắt điều hòa thị trường, như đẩy mạnh vận chuyển thịt lợn từ các địa phương có nguồn cung dồi dào sang các tỉnh, thành phố đang thiếu; đồng thời lập Quỹ bình ổn giá thịt lợn (mặt hàng chiếm hơn 70% trong cơ cấu thịt gia súc, gia cầm) và tiếp tục duy trì chính sách bình ổn giá thực phẩm tại các địa phương như hiện nay. Các cơ quan chức năng cần vào cuộc kiểm soát sát sao thị trường lưu thông, phân phối, xử lý nghiêm những đơn vị, doanh nghiệp đầu cơ, găm hàng, tăng giá bất hợp lý; quản lý việc thu gom, xuất theo đường tiểu ngạch thực phẩm tươi sống sang các nước có chung đường biên giới. Mặt khác cũng cần đẩy mạnh tuyên truyền hướng người dân sử dụng các loại thịt gia cầm, góp phần hạ nhiệt cho thịt lợn và các loại thịt gia súc nói chung trong thời điểm hiện nay.

Ðể phát triển bền vững, cần tính đến giải pháp tái cơ cấu ngành chăn nuôi theo hướng giảm tỷ trọng sản phẩm thịt lợn, tăng thịt gia cầm, ổn định gia súc ăn cỏ. Theo đó, các địa phương cần sớm quy hoạch vùng chăn nuôi hàng hóa, trong đó ưu tiên phát triển các trang trại gia cầm; nhanh chóng có chính sách hỗ trợ phát triển chăn nuôi trang trại gắn với cơ sở giết mổ công nghiệp. Ðồng thời tổ chức lại hệ thống phân phối, như hỗ trợ xây dựng kho lạnh để bảo quản sản phẩm chăn nuôi khi sản xuất trong nước nhiều; mặt khác cũng cần tăng cường thông tin về sản xuất, chế biến và nhu cầu thị trường đối với các loại nông sản, trong đó có mặt hàng thực phẩm tươi sống. Có như vậy việc bình ổn giá để phát triển chăn nuôi mới bền vững.

HẢI PHƯƠNG