Dịch tai xanh do virus PRRS thể độc lực cao gây nên

Nguồn tin: ND, 29/4/2008
Ngày cập nhật: 30/4/2008

Dưới góc độ khoa học, chúng ta cần nhìn nhận bệnh tai xanh như thế nào để tìm ra những giải pháp phòng, chống dịch hiệu quả? Phóng viên Báo Nhân Dân đã có cuộc trao đổi ý kiến với tiến sĩ Tô Long Thành, Phó Giám đốc Trung tâm chẩn đoán thú y T.Ư (Cục Thú y) nhằm cung cấp những thông tin cần thiết chung quanh vấn đề này.

Xin ông cho biết bản chất của virus PRRS đã khiến dịch tai xanh lây lan nhanh trong đợt này?

TS Tô Long Thành: Tại thời điểm này, ở các ổ dịch xảy ra gần đây trên mười tỉnh trong cả nước, kết quả chẩn đoán của Trung tâm chẩn đoán thú y T.Ư chúng tôi vẫn là virus tai xanh PRRS thể độc lực cao.

Ở Việt Nam, mặc dù chưa có những nghiên cứu cụ thể về tốc độ lây lan của virus, nhưng quan sát dịch tễ học đợt dịch lần thứ nhất (hồi tháng 3, 4 năm 2007) cho thấy chỉ một thời gian ngắn sau khi Hải Dương có dịch thì sáu tỉnh lân cận của vùng đồng bằng Bắc Bộ đã có sự lưu hành của virus với hơn 31 nghìn lợn nhiễm bệnh.

Ðợt dịch thứ 2 năm 2007 xảy ra vào hồi tháng 5, 6 cũng lây lan với tốc độ nhanh, vì trong một thời gian rất ngắn, số lợn bệnh của tỉnh Quảng Nam là hơn 33 nghìn con.

Ðối với đợt dịch năm 2008, sau khi phát hiện virus ở Hà Tĩnh, cũng chỉ trong một thời gian rất ngắn, virus xuất hiện tại Thanh Hóa và Nghệ An; trong đó tại tỉnh Thanh Hóa, số lượng các xã bị dịch tăng lên từng ngày với tốc độ chóng mặt.

Tất nhiên ngoài sự lây lan vốn có của virus qua tiếp xúc trực tiếp, qua không khí, yếu tố con người đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc lây lan này.

PV: Những biện pháp chống dịch của ta hiện nay có vẻ chưa đạt hiệu quả, vậy theo đồng chí nguyên nhân từ đâu?

TS Tô Long Thành: Hiện nay, việc chống dịch của chúng ta có thể nói là chưa đạt được kết quả như mong muốn. Tại một số địa phương, việc phòng, chống tỏ ra rất tích cực nhưng virus vẫn lây lan.

Nguyên nhân có thể có nhiều, nhưng nguyên nhân chủ quan theo chúng tôi là do khâu kiểm soát vận chuyển lợn.

Chúng ta chưa thể bảo đảm 100% số lợn từ vùng có dịch không bị tẩu tán ra ngoài và lọt qua vùng chưa có dịch. Chính vì vậy, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) đã có công điện cấm vận chuyển lợn ra, vào vùng dịch trong thời gian có dịch.

PV: Ý kiến của ông về giải pháp khống chế dịch, nhất là việc phải tiêu hủy lợn (cả đàn, trong đó có những con nhiễm bệnh)? Nếu tổ chức giết mổ, chế biến thay thế tiêu hủy, liệu có được không?

TS Tô Long Thành: Ðể chống dịch một cách triệt để, rõ ràng phải tiêu diệt được mầm bệnh, mà trong trường hợp này vật chủ mang bệnh chính là con lợn. Nếu phát hiện sớm, tức là quy mô dịch lúc đó còn nhỏ, để khống chế thì tiêu hủy cả đàn trong đó có con bị dịch. Nếu phát hiện chính xác và làm triệt để thì chắc chắn virus khó có thể lây lan.

Ðiều khó khả thi trong điều kiện cụ thể của Việt Nam là khi dịch được phát hiện thì nó đã tồn tại trước đó. Nếu tồn tại càng lâu, nghĩa là phạm vi dịch càng lớn thì hiệu quả của việc tiêu hủy sẽ giảm đi.

Một số giải pháp đã được đề xuất ngay từ khi chúng ta phát hiện virus PRRS thể độc lực cao ở Việt Nam, trong đó có các biện pháp nhằm làm giảm bớt thiệt hại như những con ốm nhẹ thì giữ lại để điều trị, tổ chức bao vây, cấm vận chuyển và giết thịt sau đó hoặc giết mổ chế biến thay vì tiêu hủy với số lượng lớn.

Theo suy nghĩ của chúng tôi, các biện pháp này có thể làm giảm thiệt hại cho người chăn nuôi nhưng tính khả thi không cao trong điều kiện Việt Nam. Nếu không quản lý được, khi áp dụng các biện pháp này, virus vẫn có thể lây lan ra những vùng chưa có dịch và nếu như vậy, việc giảm thiệt hại kinh tế sẽ đi cùng với dịch bệnh triền miên, từ tỉnh này sang tỉnh khác.

PV: Xin ông cho biết hiện nay, nước ta đã sử dụng những loại vaccine phòng bệnh tai xanh nào và những loại vaccine nào đang trong quá trình khảo nghiệm? Hiệu quả phòng bệnh của chúng đến đâu?

TS Tô Long Thành: Nhà nước đã cấp phép sử dụng cho một số loại vaccine phòng bệnh tai xanh do nước ngoài sản xuất, trong đó có loại chế từ virus tai xanh dòng châu Âu, tai xanh dòng Bắc Mỹ.

Hiện tại, chưa có báo cáo tổng hợp về hiệu quả sử dụng các loại vaccine này trên thực địa.

Trong thời gian tới, Viện Thú y sẽ tiến hành khảo nghiệm các loại vaccine này cùng với vaccine phòng bệnh tai xanh thể độc lực cao của Trung Quốc.

Tập hợp số liệu của một số địa phương đã sử dụng các loại vaccine phòng chống bệnh tai xanh có trong danh mục cho thấy không có hiện tượng lợn có phản ứng sau khi được tiêm phòng, các chỉ tiêu về sinh sản không bị ảnh hưởng.

Tỉnh Bắc Giang và một số cơ sở chăn nuôi lợn giống của Thái Bình hiện vẫn đang sử dụng các loại vaccine này.

PV: Thưa ông, hiện nay, nước ta đã triển khai nghiên cứu, tìm hiểu về virus PRRS hay cơ chế lây lan của virus gây bệnh tai xanh chưa?

TS Tô Long Thành: Cho đến nay, chúng ta chưa có một nghiên cứu cơ bản về virus PRRS, nhất là cơ chế lây lan của nó. Cục Thú y đã phối hợp một số nước và tổ chức quốc tế như Trung Quốc, Mỹ và FAO xác định cấu trúc di truyền của một số chủng virus gây bệnh tai xanh phân lập trong các vụ dịch năm 2007.

Các kết quả nghiên cứu phối hợp về giải mã gien và thực nghiệm tiêm truyền trên lợn cho thấy virus tai xanh gây bệnh trên lợn ở Việt Nam tương đồng rất cao với các virus gây "dịch sốt cao" trên lợn ở Trung Quốc, là một biến thể của virus PRRS dòng Bắc Mỹ.

Hiện tại, Cục Thú y, được sự đồng ý của Bộ NN - PTNT, đã gửi đề xuất nghiên cứu các giải pháp phòng, chống bệnh tai xanh tại Việt Nam, trong đó chúng tôi hy vọng sẽ đáp ứng tất cả những câu hỏi hiện đang đặt ra trong thực tiễn chỉ đạo phòng, chống dịch tai xanh. Bộ Khoa học và Công nghệ đã có những động thái tích cực và chúng tôi hy vọng sẽ triển khai đề tài trong tương lai rất gần.

Xin cảm ơn ông.

QUANG MINH