Sản xuất thức ăn chăn nuôi: Bao giờ tự chủ nguồn nguyên liệu?

Nguồn tin: Kinh Tế Đô Thị, 12/09/2013
Ngày cập nhật: 13/9/2013

Theo số liệu từ Bộ NN&PTNT, trong tháng 8/2013, giá một số nguyên liệu thức ăn chăn nuôi (TĂCN) giảm tới 12,5% so với tháng trước nhưng giá thức ăn thành phẩm vẫn tăng từ 1 - 1,2%.

Con số này tưởng chừng như vô lý nhưng khi nhìn vào "miếng bánh" thị phần TĂCN trong nước thì đây lại là hệ quả tất yếu, bởi doanh nghiệp ngoại chiếm tới hơn 60%.

Điệp khúc tăng giá

Những năm trước, trong chuồng trại của gia đình anh Nguyễn Tuấn Văn, thôn Thụy Khuê, xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai (Hà Nội) luôn nuôi khoảng 70 - 80 con lợn. Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, anh chỉ duy trì đàn lợn ở mức 20 con để tận dụng phân nuôi cá. Anh Văn cho biết, việc giảm quy mô đàn lợn do giá xuất chuồng ở mức thấp kéo dài trong khi giá TĂCN vẫn ở mức cao và có xu hướng tăng. "Hiện, mỗi bao cám 20kg đã có giá 284.000 - 285.000 đồng, tăng 4.000 - 5.000 đồng/bao" - anh Văn nói.

Để giảm chi phí, một trang trại tại xã Tiên Phương, huyện Chương Mỹ đã tự phối trộn thức ăn chăn nuôi. Ảnh: Quang Thiện

Theo ông Lê Bá Lịch - Chủ tịch Hiệp hội TĂCN Việt Nam, từ đầu năm đến nay, giá TĂCN trong nước đã tăng 2,3% so với năm 2012. Nguyên nhân một phần do phải nhập khẩu một lượng lớn nguyên liệu TĂCN, bình quân khoảng 8 triệu tấn/năm. Trong đó, các loại nguyên liệu giàu đạm như khô dầu đậu tương, bột xương thịt, bột cá nhập tới 90% và khoáng chất, vitamin, phụ gia phải nhập khẩu 100%.

Thế nhưng, nghịch lý là có thời điểm giá nguyên liệu giảm nhưng giá TĂCN thành phẩm vẫn tăng. Theo số liệu mới nhất từ Bộ NN&PTNT, trong tháng 8/2013, giá một số nguyên liệu TĂCN giảm từ 0,8 - 12,5% so với tháng 7. Cụ thể, giá ngô là 6.615 đồng/kg, giảm 12,5%; bột cá là 28.250 đồng/kg, giảm 1,8%... Tuy nhiên, giá TĂCN thành phẩm vẫn tăng nhẹ. Trong đó, giá thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh cho gà thịt là 11.681 đồng/kg, tăng 1%; giá thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh lợn thịt giai đoạn từ 60kg đến xuất chuồng 10.536 đồng/kg, tăng 1,2%.

Doanh nghiệp ngoại “thao túng”

Bên cạnh yếu tố phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, theo Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), tình trạng tăng giá của TĂCN là do việc điều hành giá mặt hàng này nằm trong tay các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư sản xuất tại Việt Nam. Hiện, cả nước có hơn 200 doanh nghiệp sản xuất TĂCN với 57 nhà máy, trong đó doanh nghiệp nước ngoài chỉ có trên 20 nhà máy nhưng chiếm thị phần tới 60 - 65%. Các doanh nghiệp này chỉ giữ lại khoảng 10% lượng thức ăn sản xuất ra để chăn nuôi gia công, còn lại bán ra thị trường cho các trang trại, hộ chăn nuôi. Theo tính toán, chỉ cần bán TĂCN với giá 8.000 đồng/kg các doanh nghiệp đã có lãi nhưng hiện giá bán trên thị trường đều ở mức trên 11.000 đồng/kg và người chịu thiệt không ai khác chính là các hộ chăn nuôi trong nước.

Ông Nguyễn Văn Trọng - Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi cho biết, hiện các hộ chăn nuôi trong nước đang phải chịu 5% thuế VAT khi mua TĂCN, làm đội giá sản phẩm thêm 1.500 đồng/kg. Trong khi đó, các doanh nghiệp nước ngoài như CP, Japfa... được đầu tư khép kín theo chuỗi từ con giống, thức ăn đến tiêu thụ đầu ra nên chi phí sẽ giảm hơn so với chăn nuôi nhỏ lẻ của người nông dân. Bởi vậy, người chăn nuôi trong nước vẫn rất khó cạnh tranh được với các doanh nghiệp nước ngoài. Theo ông Trọng, nhiều ý kiến đề nghị giảm thuế nhập khẩu cho nguyên liệu TĂCN, nhưng nếu có giảm thuế suất về 0% thì người nông dân vẫn không được hưởng vì sản phẩm TĂCN thành phẩm không được khấu trừ thuế.

Bởi vậy, để tạo động lực cho người chăn nuôi phát triển sản xuất, Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành vào cuộc trong điều hành giá TĂCN một cách hợp lý. Ngoài ra, nhiều chuyên gia cũng cho rằng, ngành nông nghiệp cần thay đổi cơ cấu sản xuất để tận dụng tối đa nguyên liệu sẵn có trong nước để sản xuất TĂCN, tránh tình trạng phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu.

Thiên Tú