Việc thu mua sữa bò của hàng nghìn hộ chăn nuôi tại TPHCM: Doanh nghiệp “vừa đá bóng, vừa thổi còi”?

Nguồn tin: QĐND, 30/09/2008
Ngày cập nhật: 2/10/2008

Khi mà thị trường sữa bò đang lao đao vì những thông tin có vi chất không có lợi cho sức khỏe người tiêu dùng, không rõ nguồn gốc... thì hàng nghìn hộ nông dân nuôi bò sữa ở Thành phố Hồ Chí Minh cũng đang đối mặt với nguy cơ phá sản...

Người nuôi bò sữa bị “ép”

Khách hàng của nông dân nuôi bò sữa TP. Hồ Chí Minh chính là Công ty Vinamilk. Theo phản ánh của những hộ nông dân từ tháng 4-2008, Công ty Vinamilk thông báo tăng mức chuẩn thu mua sữa cho nông dân nuôi bò sữa trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh là 500 đồng/kg. Người nông dân chưa kịp mừng thì đã ngã ngửa vì công ty cắt tiền hỗ trợ: giao sữa sớm 300 đồng/kg; thức ăn 300 đồng/kg; trại lớn 1.500 đồng/kg...

Theo ông Nguyễn Phú Trung, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP. Hồ Chí Minh, tuy giá chuẩn thu mua sữa tăng thêm 500 đồng/kg nhưng thực chất số tiền mà nông dân nhận được lại giảm so với trước thời điểm tăng (từ 7.900 đồng/kg xuống còn 7.450 đồng/kg). Qua kiểm tra, với mức giá có hỗ trợ là 7.450 đồng/kg mà Vinamilk đang mua của nông dân vẫn còn thấp hơn giá thu mua của một số đơn vị khác như Công ty Dutch Lady, Frislandfoods, Việt Xuân (trung bình 7.500 đồng/kg)...

Ông Võ Văn Nuôi, ở ấp 10, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, cho biết: “Nhà tôi nuôi 80 con bò sữa. Từ tháng 4 đến nay, không những tôi bị cắt giảm mức hỗ trợ, Vinamilk còn đặt ra nhiều cách thức trừ tiền, nhất là cách tính định mức tỷ lệ chất lượng sữa, mua sữa, giá bán chỉ còn 1.000 đồng/kg”.

Theo quy định của Vinamilk, sữa phải đạt tỷ lệ vật chất khô hơn 12%; chất béo hơn 3,5% và hàm lượng vi sinh (độ tươi của sữa), nếu sữa không đạt một trong 3 thành phần trên thì người nuôi bò sẽ bị trừ tiền. Với cách “trừ” mới của Vinamilk, nông dân chỉ bán được mức giá 1.000 đồng/kg, cộng thêm 1.500 đồng tiền hỗ trợ mùa vụ của công ty, thì giá 1kg sữa tươi chỉ là 2.500 đồng/kg.

Ông Nguyễn Văn Hồng, ở ấp 3, Tân Thạnh Đông, huyện Củ Chi than thở: “Trong 3 tuần liền, từ ngày 11 đến 31 tháng 8-2008, gia đình tôi chỉ bán sữa với giá 2.500 đồng/kg mà gia đình nuôi 120 con bò sữa, sản lượng trung bình khoảng 800kg/ngày. Không hiểu Vinamilk phân tích chất lượng sữa thế nào mà đánh tụt xuống còn loại E nên chỉ còn 1.000 đồng/kg”.

Thực tế, qua thống kê giá sữa của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP. Hồ Chí Minh tại 76 hộ nuôi bò ở ấp 3, xã Hòa Phú, Củ Chi từ ngày 10-7 đến 16-7-2008 cũng cho thấy, không có hộ nào đạt được mức giá tối đa 7.450 đồng/kg như giá công bố của Công ty Vinamilk.

Áp chuẩn đã... “quá hạn”

Khi mà nguồn thu từ việc bán sữa không đủ trang trải cho chi phí, những hộ nông dân nuôi bò ở TP. Hồ Chí Minh đã có ý kiến lên Công ty Vinamilk và được bà Nguyễn Thị Như Hằng, Phó tổng giám đốc phụ trách nguyên liệu giải thích: “Những quy định chất lượng sữa được cả… thế giới đang áp dụng chứ không riêng gì Vinamilk”.

Theo bà Hằng, mẫu phân tích sữa nguyên liệu từ các hộ dân sẽ được lấy 2 mẫu/ngày (sáng, chiều), trong 1 tuần sẽ có 14 mẫu và công ty sẽ chọn ngẫu nhiên trong số đó một mẫu để phân tích tỷ lệ chất khô. Kết quả phân tích sẽ là căn cứ áp dụng tính tiền sữa cho cả tuần. Nếu mẫu sữa đạt đúng theo tiêu chuẩn thì nông dân được nhận mức tiền tối đa (7.450 đồng/kg), còn không thì sẽ bị trừ theo tỷ lệ thiếu hụt. Bà Hằng cũng thẳng thừng tuyên bố: “Chúng tôi không bắt buộc người chăn nuôi bán sữa cho công ty, nếu thấy nơi nào mua giá cao hơn Vinamilk thì bà con có thể bán cho họ”.

Theo ông Nguyễn Phú Trung, hiện nay rất ít nước áp dụng cách tính tỷ lệ chất khô, béo trong thành phần sữa nguyên liệu như Vinamilk đang áp dụng. Ông Trung lấy ví dụ như Hà Lan, một trong những nước có đàn bò sữa lớn trên thế giới, họ trả tiền mua sữa cho người chăn nuôi theo tỷ lệ thành phần chất đạm, chất béo chứ không phải là chất khô, béo. Cách tính này rất sòng phẳng, phù hợp với tiêu chuẩn chất lượng sữa Quốc tế.

Trao đổi với ông Lê Thanh Liêm, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP. Hồ Chí Minh, chúng tôi được biết, hiện nay đàn bò sữa của TP. Hồ Chí Minh có khoảng 60.000 con, trong đó số bò vắt sữa khoảng 31.000 con với khoảng 4.000 hộ bán sữa cho Vinamilk. Theo tính toán của người chăn nuôi bò, giá thành sản xuất sữa lên tới 6.500-7.000 đồng/kg, nếu giá bán hiện nay không được cải thiện thì hàng nghìn hộ nông dân nuôi bò sẽ bị dồn đến bước phá sản!

Các hộ nông dân nuôi bò sữa cho biết, cách làm của Công ty thu mua sữa hiện nay chẳng khác nào “vừa đá bóng, vừa thổi còi”. Họ nắm trong tay mọi quyền định đoạt chất lượng. Chính vì vậy, nhà nước cần phải sớm thành lập cơ quan độc lập, làm trọng tài phân tích chất lượng sữa…

Ông Nguyễn Văn Đạo, chủ trại bò sữa ở Củ Chi cho rằng, với cách thu mua sữa như hiện nay thì doanh nghiệp thu mua sữa có quyền định đoạt tất cả, từ giá thu mua đến quy định chất lượng, thưởng phạt, người chăn nuôi thường xuyên bị ép. Ông Đạo đề nghị, nhà nước phải thành lập ngay cơ quan phân tích chất lượng sữa nhằm đem lại sự công bằng cho người chăn nuôi. Cơ quan này sẽ phân tích, mã hóa số thứ tự các mẫu sữa của người chăn nuôi. Khi ra kết quả, chỉ cần tra trên máy tính là biết chất lượng sữa của từng hộ. “Chi phí phân tích chất lượng sữa sẽ do người chăn nuôi tự bỏ ra. Các công ty chỉ việc dựa trên kết quả công bố rồi tính toán ra mức giá thu mua sao cho hợp lý”-ông Đạo nói.

Ông Lê Thanh Liêm cũng cho rằng, nếu trường hợp không có cơ quan độc lập nào chịu làm trọng tài, thì nhà thu mua sữa phải “mở cửa” để cho đại diện người chăn nuôi giám sát việc lấy mẫu, phân tích chất lượng. Cách làm như hiện nay, chỉ cần người đứng đầu trạm thu mua móc ngoặc với cán bộ kỹ thuật phân tích sữa tại nhà máy là dễ dàng đánh tráo được kết quả phân tích.

Đặng Bẩy - Đức Tuyên