Đảm bảo thức ăn cho trâu, bò – yếu tố để phát triển chăn nuôi bền vững

Nguồn tin: Hòa Bình, 19/10/2008
Ngày cập nhật: 20/10/2008

Nhờ được chăm sóc chu đáo, đợt rét đậm kéo dài đầu năm 2008, xã vùng sâu Đồng Môn (Lạc Thuỷ) không có trâu, bò bị chết

Theo số liệu 9 tháng đầu năm của Sở NN &PTNT, toàn tỉnh có 120.676 con trâu, 77.917 con bò. Tuy nhiên, số lượng này có thể đã tăng hơn gần 10.000 con nếu không bị chết trong đợt rét kéo dài hồi đầu năm. Thực tế, trâu, bò bị chết do đói nhiều hơn chết rét. Để phát triển chăn nuôi bền vững, cần nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó, cung cấp đủ thức ăn là một yếu tố quan trọng. Một mùa đông mới sắp đến, nếu không có sự chuẩn bị chu đáo, không ai dám chắc tổng đàn trâu, bò có được bảo toàn.

Chết đói nhiều hơn chết rét

Đợt rét đậm, rét hại kéo dài 38 ngày liên tục hồi đầu năm đã làm chết 9.857 con trâu, bò, bê, nghé của nông dân trong tỉnh. Nhiều hộ đã trống chuồng, trắng tay, đến nay việc khôi phục lại vẫn còn là vấn đề khó khăn.

Dân Hoà là một trong những xã có nhiều trâu, bò bị chết nhiều nhất huyện Kỳ Sơn với trên 100 con. Gia đình anh Nguyễn Văn Mừng ở xóm Đễnh đã bất đắc dĩ phải đóng góp cho các tay lái 4 con trâu, bò với giá “cho đi”. Trong mưa phùn, gió bấc, đàn trâu, bò nhà anh vẫn phải cặm cụi lê bước lên đồi Trạc Voi, Cây Đa Cụt để kiếm thức ăn và bò thường phải 2 – 3 ngày mới được về chuồng một lần. Tổng đàn đang từ 26 con giờ chỉ còn 20 con, vì chết và bán bớt con yếu. Theo anh, đấy là còn may mắn vì anh còn giữ lại một ít rơm vụ mùa hoà muối cho ăn thêm và che chắn chuồng kín gió. Không như anh Mừng, gia đình chị Lan phải bán chạy cả 5 mẹ con bê, nghé, bác Quyết bán 3 mẹ, con con trâu vì không kiếm được thức ăn, xù lông, kiệt sức đến mức không còn đi được. Ông Bùi Xuân Tới, Chủ tịch UBND xã cho biết: Chăn nuôi là hướng phát triển kinh tế mũi nhọn của xã. Những năm qua, tổng đàn trâu, bò tăng khá với trên 1.000 con, nhưng ngồn thức ăn phát triển chưa tương xứng. Bà con vẫn chủ yếu thả lên đồi, có hộ hàng tuần mới đưa về nhà. Mô hình trồng cỏ đã được đề cập đến và xã không thiếu đất nhưng chưa ai thực hiện được. Nhìn tổng thể thì tổng đàn có tăng nhưng chất lượng không tăng. Mùa đông thiếu thức ăn, trâu, bò thường gầy yếu hơn các mùa khác. Đợt rét đậm đầu năm 2008 chỉ khẳng định thêm sự thụ động, lúng túng, thiếu kế hoạch, không bền vững trong chăn nuôi gia súc. Hầu hết mới chỉ chăn thả chứ chưa chăn và nuôi, hậu quả tổng đàn sụt giảm 108 con là điều khó tránh khỏi.

Phát triển chăn nuôi đại gia súc cũng là một mũi nhọn trong phát triển kinh tế của huyện Đà Bắc. Thế nhưng hầu hết người dân đều thả rông trên rừng, thậm chí trâu, bò chết rữa trên rừng mà không biết. Không được che chắn, cỏ trên rừng cũng lụi dần do rét, hàng nghìn con trâu, bò kiếm ăn trên rừng cả ngày mà bụng vẫn lép kẹp và bị chết vì đói, vì bị chủ bỏ mặc. Những con khác sống sót thì sức đề kháng yếu lại không được tiêm phòng đầy đủ (có năm tỷ lệ tiêm phòng chỉ đạt khoảng 20% tổng đàn) là “miếng mồi” cho các loại virút gây bệnh tụ huyết trùng, LMLM… Cái “cơ nghiệp” đã tuột khỏi tầm tay nhanh hơn cả sương mù gặp nắng. Đến nay, việc khôi phục lại đàn là bài toán không dễ, chưa thể thực hiện trong năm nay, trong khi một mùa đông nữa đang đến rất gần.

Những điển hình chậm được nhân rộng

Anh Trần Quốc Tuấn, xóm Bày, xã Quy Hậu (Tân Lạc) có trên 30 con bò nhưng đợt rét đã không lấy đi của anh con nào, vậy mà bò hàng xóm vẫn đổ ngã liên tục. Anh đã chủ động tìm đến Trạm thú y, đọc sách, báo về phương pháp chăm sóc trâu, bò. Dồn hết số tiền dành dụm và vay thêm ngân hàng mạnh dạn đầu tư xây chuồng trại; trồng cỏ voi, xây bể ủ chua thức ăn. Đàn bò hơn 30 con được nhốt trong khu chuồng sạch sẽ, mỗi ngày cho ra bãi chăn thả khoảng 2 giờ. Không cứ gì đến mùa đông anh mới cho bò ăn thêm thức ăn tinh và cỏ ủ chua, đó là công việc hàng ngày, nên đàn bò của gia đình anh lúc nào cũng béo tốt. Tận dụng những phụ phẩm nông nghiệp như rơm rạ, cây đậu tương…, anh đem ủ chua, làm thức ăn dự trữ nên đàn bò của gia đình lúc nào cũng béo tốt. Anh còn góp kinh phí để được nhận một con bò lai Sind từ Trung tâm giống vật nuôi để cải tạo đàn bò vàng của gia đình. Hàng năm, chỉ cần bán tỉa con bê, anh đã có thu nhập khá, kinh tế ổn định.

Xã Yên Lập (Cao Phong) sau đợt rét đậm thiệt hại hơn 100 con trâu, bò đã đề ra chủ chương không tăng về số đầu con mà tăng đầu tư, chăm sóc, vỗ béo, nhưng có lẽ đến mùa đông năm nay chủ trương đó vẫn còn nằm trên giấy, không mấy ai thực hiện. Dân nghèo, xã nghèo, cánh cửa giảm nghèo đã được mở nhưng còn nhiều hộ chưa bước qua được, xã còn trên 30% hộ nghèo, có hộ vẫn phải cứu đói mùa giáp hạt.

Bà Nguyễn Thị Lượng, Phó GĐ Trung tâm KN -KL cho rằng: Nhận thức của nông dân về chăn nuôi gia súc còn hạn chế, sức ỳ lớn. Hàng năm, trước mùa đông, trung tâm đều chỉ đạo các khuyến nông viên cơ sở tập huấn cách bảo quản thức ăn cho trâu, bò nhưng người dân thường đốt rơm, rạ hoặc dùng vào việc khác rất lãng phí. Các nguồn thức ăn bổ sung như mô hình trồng cỏ voi, chế biến thức ăn tinh đã được phổ biến nhưng cũng chẳng mấy ai làm. Diện tích trồng cỏ trên toàn tỉnh chưa vượt quá con số 100 ha. Việc chế biến thức ăn giành riêng cho trâu, bò là điều còn quá xa vời, trong khi nguyên liệu ở ngay bên cạnh họ Cùng với chuồng trại che chắn không đảm bảo, vệ sinh không sạch sẽ lại thiếu thức ăn và điều tất yếu là không thể chống chọi được với giá rét kéo dài.

Giải pháp phát triển chăn nuôi bền vững

Thực hiện chủ trương đẩy mạnh phát triển chăn nuôi, UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án cải tạo đàn bò thịt chất lượng cao giai đoạn 2006 – 2010 và Chương trình phát triển chăn nuôi giai đoạn 2007 - 2010. Đây là chủ trương đúng đắn, phù hợp với điều kiện tỉnh ta, nhất là phát triển chăn nuôi đại gia súc như trâu, bò. Để thực hiện thắng lợi chủ trương đó, cần có những giải pháp đồng bộ. Trong đó, người dân cần thay đổi nhận thức, tập quán thả rông, phó mặc trâu, bò, thực hiện cả chăn và nuôi. Bên cạnh đưa về các giống bò đực lai Sind, Brahman… để cải tạo đàn bò địa phương; chủ động phòng – chống dịch bệnh thì việc đảm bảo nguồn thức ăn cả về chất và lượng là yếu tố quan trọng để phát triển chăn nuôi bền vững. Thời gian qua việc trồng cỏ đã được triển khai nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu, phát triển chăn nuôi chưa gắn liền với phát triển nguồn thức ăn. Nguồn thức ăn cho trâu, bò, nhất là thức ăn dự trữ trong mùa đông không khó kiếm, khó làm. Vừa qua, Sở NN &PTNT đã phối hợp với Sở KH -CN mở lớp tập huấn ứng dụng công nghệ EM và URE để chế biến rơm, cung cấp thức ăn cho trâu, bò vào mùa đông. Với những công thức đơn giản, nguyên liệu sẵn có, không tốn kém nhiều như rơm vụ mùa sau 1 tuần hoặc 10 – 20 ngày (tuỳ từng công thức) đã có thể cho trâu, bò ăn. Nếu thực hiện tốt có thể sử dụng cho trâu, bò ăn từ 6 tháng đến 1 năm. Sau lớp tập huấn, các huyện sẽ thực hiện mô hình điểm. Trung tâm KN -KL đã có kê shoạch in 3.000 tờ hướng dẫn kỹ thuật, 75 đĩa CD cấp cho 11 huyện, thành phố. Việc nhân rộng mô hình trong cộng đồng dân cư là biện pháp hữu hiệu để chống đói cho trâu, bò vào mùa đông, hướng đến phát triển chăn nuôi theo hướng bền vững, góp phần xoá đói, giảm nghèo.

Cẩm Lệ