Cá tra, ba sa Việt Nam: Cơn “địa chấn” chưa tan

2008 là một năm có quá nhiều biến động đối với số phận của con cá tra, basa của Việt Nam. Khi cuộc khủng hoảng thừa cá tra nguyên liệu vừa tạm thời được tháo gỡ, tưởng rằng “sóng tạm yên, biển tạm lặng”. Nhưng rồi, khủng hoảng kinh tế thế giới khởi nguồn từ cơn “địa chấn” phố Wall đã khiến số phận của con cá tra một lần nữa lại khốn đốn, lao đao.

Thị trường chao đảo

Hai thị trường xuất khẩu chính của thuỷ sản Việt Nam là Mỹ và châu Âu. Cuộc khủng hoảng kinh tế Mỹ xảy ra đã kéo theo thị trường châu Âu cùng chao đảo. Các nhà đầu tư Mỹ rút vốn đầu tư ở châu Âu, khiến đồng Euro, đồng bảng Anh mất giá, nhà nhập khẩu châu Âu bị lỗ. Vì vậy việc xuất khẩu nói chung và xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam nói riêng càng lúc càng trở lên khó khăn.

Hiện EU vẫn luôn dẫn đầu các thị trường nhập khẩu thuỷ sản Việt Nam. Tuy nhiên, thời điểm này các nhà nhập khẩu của các nước EU không có tiền do ngân hàng không chịu bảo lãnh nên họ cũng buộc phải ngưng đặt hàng. Nga và Ukraine là hai thị trường chiếm vị trí thứ 2 và thứ 3 trong các nước nhập khẩu cá tra, basa của Việt Nam. Nếu xét về thị trường đơn lẻ nhập khẩu cá tra Việt Nam thì Nga đang dẫn đầu với 155,6 triệu USD, tăng 118% so với cùng kỳ, Ukraine đứng thứ 2 với 104,7 triệu USD, tăng 225%. Tuy nhiên, hiện tại hai thị trường này cũng đã ngừng nhập hàng với nguyên nhân không có tiền thanh toán vì ngân hàng siết chặt tín dụng. Thực tế, không chỉ Nga, Ukraine, Ba Lan hay EU… mà toàn thế giới hiện đều đang lâm vào tình cảnh trên.

Người nuôi và doanh nghiệp đều lao đao

Sản phẩm cá tra, ba sa của Việt Nam hiện đã có mặt tại 80 nước và vùng lãnh thổ, nhưng thực tế chỉ có 3 thị trường chính là Mỹ, EU và Đông Âu, chiếm đến 80% thị phần. Trong điều kiện hiện nay, khi cả 3 thị trường đều gặp những khó khăn quá lớn, số phận con cá tra,ba sa Việt Nam đương nhiên không thoát khỏi tình trạng lao đao. Theo ông Dương Hoàng Mãnh, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thuỷ sản Mêkông, khủng hoàng tài chính thế giới đã ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu cá tra, basa trong nước. Thực chất, có thể nói “hầu như các thị trường đã đóng cửa hàng loạt”.

Trong khoảng 1 tháng trở lại đây, cá tra, ba sa nguyên liệu ở ĐBSCL liên tục rớt giá thảm hại. Theo tính toán của những người trong cuộc, người nuôi đang chịu lỗ từ 1.000 - 2.000 đ/kg. Tuy vậy, do cá đã đến thời điểm bán, không thể tiếp tục nuôi vì giá thức ăn, thuốc thú y cho cá trong nước bị đẩy lên quá cao. Nên người nuôi đành chấp nhận lỗ để giải phóng đàn cá, tránh thiệt hại nặng hơn.

Thực tế giá cá giảm, nguyên nhân không phải do “thừa” nguyên liệu như thời điểm cách đây vài tháng, mà do giá xuất khẩu hiện cũng đã giảm xuống nhiều. Thêm vào đó, nhiều doanh nghiệp còn chưa xuất khẩu được nên cũng không thể mặn mà với việc thu mua nguyên liệu cho bà con.

Hiện nay, các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu - đối tượng chịu tác động trực tiếp nhất của cuộc khủng hoảng - đang phải đối mặt với những khó khăn lớn. Ông Lương Hoàng Mãnh cho biết: “Trong thời gian vừa qua, các doanh nghiệp chưa giải phóng hết lượng cá tồn kho. Nếu tình hình này kéo dài, lượng hàng tồn kho sẽ nhiều hơn, tạo áp lực rất lớn đối với các doanh nghiệp. Đặc biệt trong điều kiện hiện nay, các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra đang gặp khó khăn không chỉ về thị trường mà cả về vốn. Từ nay đến cuối năm, nếu như việc mở rộng tín dụng ngân hàng trong nước không được nới lỏng, chắc chắn nhiều doanh nghiệp sẽ khó có thể cầm cự được.

Hướng đi nào cho cá tra, basa?

Cho đến thời điểm này, cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ đã ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu cá tra, basa của Việt Nam. Sức tiêu thụ thuỷ sản ở Mỹ và châu Âu đã giảm sút rõ rệt. Vẫn biết đây là 2 thị trường lớn nhất của con cá tra, basa Việt Nam, nhưng, trong điều kiện hiện nay, nếu chấp nhận nằm im chờ đợi cho qua cơn khủng hoảng tại các thị trường này, cũng đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp chấp nhận “chết chung” với các nhà nhập khẩu ở đây. Điều đó đương nhiên là không thể. Trong cơn “nước sôi, lửa bỏng” đó, nhiều doanh nghiệp đã tự tìm cho mình những thị trường mới. Một số thị trường trước đây ít được quan tâm như Nam Mỹ, Trung Đông, châu Phi... thì nay đã là mục tiêu để các nhà xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam vươn tới. Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn (Vinh Hoan Corp) cho biết, tại Hội chợ Conxemar 2008 (Vigo, Tây Ban Nha) hồi đầu tháng 10 - 2008, ngoài Đức, Anh, Pháp…,Vinh Hoan Corp đã nhắm tới các thị trường mới mẻ như: Trung Đông, Nam Mỹ... Ngay tại hội chợ này, Vinh Hoan Corp đã ký được hợp đồng XK cá tra fillet đông lạnh với khối lượng lớn sang Ai Cập - bạn hàng hoàn toàn mới của Công ty.

Hướng đi của Vinh Hoan Corp là hoàn toàn đúng đắn, không những đưa sản lượng XK cá tra, basa của Công ty tăng lên mà còn tạo điều kiện để con cá tra, basa “bơi xa” hơn nữa trên thị trường thế giới. Bên cạnh đó, một biện pháp có thể coi là an toàn và rất hữu hiệu đối với các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra, basa hiện nay là hướng vào thị trường trong nước. Thực tế, hướng đi này đã được Công ty Cổ phần XNK Thuỷ sản An Giang (Agifish) triển khai, tuy nhiên cũng mới chỉ là ở mức “thử nghiệm”. Sản phẩm cá tra, basa thực tế vẫn chưa hề được bán rộng rãi ở thị trường trong nước. Trong điều kiện hiện nay, với những sản phẩm cá tra, basa xuất khẩu còn đọng trong kho, các doanh nghiệp hoàn toàn có thể tung ra thị trường nội địa. Và tương lai, cũng nên coi đây là một thị trường tiềm năng.

Hoàng Lan

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323