Người đàn ông mù có tài đi biển

Ngồi trước mặt tôi là lão ngư phủ mù Lê Hận, tuổi ngoài 60 nhưng trông còn tráng kiện lắm. Từ lâu người làng biển Xuân Hòa, xã Quảng Xuân, huyện Quảng Trạch, Quảng Bình đã quen với hình ảnh lão Hận mù lòa lướt sóng, vượt gió tung hoành trên biển hơn 35 năm trời. Lão đi biển không những thành thạo mà còn tài ba hơn những ngư phủ bình thường.

Hận cái nghèo mà đổi tên

Lão ngư Lê Hận bước từ trong nhà ra ngõ thẳng tuột, đi vòng, rẽ trái, rẽ phải qua nhiều con hẻm nhỏ trong xóm rồi bước thẳng ra bờ biển làng, đến nơi con thuyền nhỏ của ông đang kề mình bên chân sóng, thu dọn tay lưới gọn gàng, ngăn nắp, chuẩn bị cho một ngày ra khơi. Bên chiếc thuyền, bạn chài Lê Phồn đang đợi ông, hai người thăm hỏi nhau mấy câu, rồi lui cui nhúm lửa bắc nước pha chè đợi con nước ròng mới lên thuyền đánh cá.

Trong làn sương lạnh giá, tê buốt của tiết trời mùa đông, lão ngư mù Lê Hận nhón lời kể, cùng tiếng nổ tí tách của mớ cát trong đượm than hồng. Làng cát của ông nghèo lắm, cuộc sống quanh năm ngập chìm trong cát trắng mênh mông, đời cha, đời tổ chưa bao giờ cất mặt lên được để bươn chải khỏi mảnh cát làng. Thế hệ của ông sinh ra cũng lấm lem trong cát. Người miền cát thường bị bệnh đỏ mắt, cha mẹ sinh ra ông lành lặn bụ bẫm nhưng lên mười tuổi ông bị đỏ mắt, gia cảnh nghèo không có tiền chạy chữa, cha mẹ ông chỉ biết ôm con vào lòng mà khóc. Những giọt nước mắt thương con không làm thượng đế mủi lòng, mắt ông không sáng lại mà bị nổ con ngươi và bị mù hẳn. Cuộc đời đóng vĩnh viễn cánh cửa ánh sáng đối với ông khi lên mười tuổi.

Ông có tên khai sinh Lê Chậm. Nhưng khi bóng đen mù lòa phủ cuộc đời, ông đã quyết đổi tên thành Lê Hận.

35 năm tung hoành trên biển cả

Từ ngày bị mù, Lê Hận chìm đắm trong u buồn suy tư, cho đến một hôm ông đứng phắt dậy bước chân xuống giường, lảo đảo, rồi lần mò từng bước xuống bãi biển của làng, lân la với những bạn chài cùng lứa xin đi biển chơi. Bạn bè thấy ông mù ở nhà buồn nên đồng ý. Ngày đầu ra khơi, sóng biển làm ông say ngất ngây, lên bờ nằm mấy ngày mới lấy được thăng bằng. Tỉnh lại, ông quyết tâm xin bạn đi biển làm ăn. Mọi người nhìn ông trố mắt ngạc nhiên, ai cũng thương và ái ngại nhưng sợ ông buồn nên tặc lưỡi cho ông đi. Lão ngư Lê Hận kể: “Chuyến đi đó tui được giao trách nhiệm cùng anh em kéo lưới. Công việc kéo lưới tui học chưa đầy nửa tiếng là mần được. Chuyến đó tui được chia đều 10 cân cá như anh em. Chuyến thứ hai, tui xung phong học gỡ cá từ lưới. Người bình thường thấy rõ vậy nhưng gỡ cá không đúng cách là làm lưới rối tung liền. Lúc đầu tui chẳng biết cách gỡ, cứ lấy tay lần từng đoạn lưới một làm cho mớ lưới búi lại, đám cá sứt mẻ lung tung. Mất đứt ba ngày tui mới bình tĩnh cảm nhận từng mảnh lưới một. Cầm mớ lưới trên tay cảm thấy lưới không chao đảo là cá nằm gần phía trên gáy lưới, đầu hướng về bên phải. Nếu lưới đảo liên hồi có nghĩa cá nằm dưới đáy lưới, đầu hướng về bên phải, lúc đó gỡ như thế nào cũng được”.

Người ngư phủ Lê Hận đi biển đến tròn 18 tuổi đã thoát được đói nghèo, lúc đó ông tích cóp tiền bạc dựng được căn nhà gỗ ba gian hai chái làm cả làng biển Xuân Hòa ngạc nhiên đến rơi nước mắt. Cũng năm đó, ông trở thành “kình ngư” có một không hai của người dân vùng biển. Với ông, việc phát hiện ra luồng cá, luồng ruốc là chuyện bình thường. Ông kể: “Hôm nào tui cũng để ý tính khí của biển qua tiếng nói của anh em. Đi lâu tui kết lại những kinh nghiệm nên biết rõ muốn đánh cá trích thì phải trước lúc nước lên 2 ngày, mỗi tháng có 2 con nước, cứ đánh trước nước lên 2 ngày thì cá trích đầy thuyền. Vì lúc nước lên, bùn đất chảy theo con nước, bị xót mắt nên cá trích lên tầng nước nông. Đến lúc nước to ổn định, nó lại chôn mình dưới lớp đáy của biển, khó đánh. Đừng tưởng biển động là không có cá, lúc động biển cho nhiều cá ngứa lắm, loại cá này ăn ngon, bán đắt. Lúc biển lặng chỉ có cá đù, cá xóc, cá cháo. Mùa thu biển ban nhiều cá cơm, cá ve, mùa xuân biển lại cho ngư dân cá kình mỗi ngày vài tạ, thuyền có công suất lớn cũng được vài tấn”.

Tôi hỏi thêm chuyện lặn biển phát hiện ra cá, ông cười oang oang: “Lặn xuống nước vận dụng tai cho thật tốt. Ở dưới nước cá phát ra âm thanh rào rào, nếu ít tiếng thì thôi không đánh, còn âm thanh ồn ào, náo nhiệt thì thả lưới xuống là y như rằng cá khẳm mạn thuyền”. Theo lão ngư Lê Hận có hai loại cá phát ra âm thanh rộn ràng nhất là cá ngao và cá chỉ, còn con ruốc, đối với người mù như ông, lặn xuống biển sâu xòe đôi bàn tay thô ráp ra là ruốc tưởng thức ăn cứ tới tấp lao vào tay, lúc đó giăng lưới thì ruốc đầy ắp thuyền.

Ngư ông Lê Hận với tài lặn biển nghe cá được người làng ví von giỏi hơn máy tầm ngư hiện đại. Bởi vậy mà bạn thuyền của ông mỗi lần đi khơi về đều chia cho ông công bằng như họ. Cứ mỗi chuyến đi về ông lại tích cóp thêm gia sản, để đến tận hôm nay đã cho hai thằng con trai đầu hai chiếc thuyền đánh bắt xa bờ, mỗi chiếc trị giá 600 triệu đồng. Đã hơn 35 năm tung hoành dọc ngang trên biển cả từ Quảng Bình vào Bình Thuận, ngư phủ Lê Hận đã thuộc lòng từng con nước, từng tính khí mỗi vùng biển, từng lằn ranh biến động của biển cả. Là người bị mù nhưng ông đã hơn một lần cứu sống những người bạn thuyền trong làng khi họ gặp nạn. Bây giờ tuổi đã cao, ông về lại ven bờ đánh bắt trên chiếc thuyền nan, ra khơi trong sương sớm, rồi trở về lúc chiều tà cho đỡ nhớ nghề. Tuy là thuyền nhỏ nhưng ông cũng tạo được thu nhập đáng kể cho 15 bạn chài cùng lứa nhớ biển như ông. Lâu lâu, ông cùng đi bạn với thuyền lớn để chỉ vẽ luồng cá, luồng ruốc cho hậu thế. Thuyền nào mời được ông, lúc về thường bội thu to.

Không có vợ, không phải đàn ông

Lão Lê Hận khi vừa lớn lên cũng nghĩ đến chuyện lập gia thất. Nhưng theo ông: “Đi cưa cấy (gái) khó hơn đi biển, đi biển việc không biết tập lâu thành quen, còn đi cưa, mần răng mà tập, nhưng tui vẫn cứ khăng khăng nghĩ, không có vợ không phải thằng đàn ông”. Bà Long, vợ ông thổ lộ: “Ngày trước, tui là con gái phơi phới, làm ở Sở Thủy sản Quảng Bình. Đẹp thì không sắc nước hương trời nhưng cũng có nhiều anh đến cưa mà không ưng. Đùng một cái, có hai anh mù đến cưa, một là Lê Hận chừ đây, anh mù nữa tên Sáng ở ngoài xã Cảnh Dương. Ai đời tui con gái trẻ măng, anh sáng mắt không lấy lại chịu anh mù…”. Ông Hận cười cười: “Cưa cấy khó rứa mà tui vẫn cưa được. Tui vẫn đánh đỗ được bà, cưới bà làm vợ. Học đi biển lâu nhất một tuần là thành thạo. Đi cưa cấy quá khó, phải mất mười ngày tui mới cưa đổ. Tui thắng được anh Sáng mù Cảnh Dương, vì tui ở gần nhà bà ấy…”. Ông bà Lê Hận lấy nhau có liền một mạch năm đứa con, bây giờ đứa nào cũng lấy đi biển làm nghề chính, gia thất đều khá giả. Người ta xem đây như câu chuyện cổ tích.

Bây giờ ông Hận chỉ đi biển trong ngày. Vợ ông cứ đến chiều lại ra đứng trước manh biển làng đợi ông trở về... Bà nói: “Có chồng đi biển thì hồn treo cột buồm, chồng tui mù lòa lại lo cả ngàn lần, nhưng thấy ông về được thì đúng là không chi vui cho bằng”.

MINH PHONG

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323