Xuất khẩu thủy sản: Không đạt chỉ tiêu nếu thiếu quy hoạch

Xuất khẩu thủy sản là một trong những thế mạnh của Việt Nam trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, trong thời điểm hiện nay, khi nền kinh tế thế giới suy giảm, muốn xuất khẩu đạt chỉ tiêu đặt ra thì vấn đề chất lượng sản phẩm, công tác quy hoạch đóng vai trò quan trọng. Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Thứ trưởng Bộ NN và PTNT Lương Lê Phương về vấn đề này.

- Xin Ông cho biết, công tác quy hoạch ảnh hưởng như thế nào đến xuất khẩu thủy sản?

-Có thể nói, công tác quy hoạch đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo đảm chỉ tiêu xuất khẩu thủy sản. Ví dụ cụ thể như năm 2008, điều hành của Nhà nước trong việc nuôi trồng thủy sản chưa chặt chẽ nên khiến cung vượt cầu, gây thiệt hại lớn cho người nuôi. Nguyên nhân là do trước đó người nuôi cá có lãi nhiều, họ thuê đất, mở rộng diện tích nuôi. Thời điểm bùng nổ, giá đất vùng đồng bằng sông Cửu Long tăng gấp 3,5 lần, có nơi tăng tới 10 lần. Mặc dù chúng ta đã có quy hoạch, hướng dẫn song do lợi nhuận “hấp dẫn” nên rất nhiều đối tượng tham gia nuôi. Ngoài ra, ngân hàng ủng hộ người nuôi, đặc biệt là những người nuôi thuộc diện “ưu tiên” cho nên việc điều hành sản xuất của Nhà nước bị mất tầm kiểm soát.

Tuy nhiên chất lượng cá nguyên liệu không tốt, cả về cảm quan và quy cách con cá. Kích cỡ cá vượt quá 1-1,1kg/con (cá quá lứa) là thị trường không chấp nhận, hoặc mua với giá rất rẻ. Thêm vào đó, loại cá thịt đỏ cũng không được ưa chuộng ở thị trường Châu âu. Gặp lúc kinh thế thế giới rơi vào suy thoái, một lượng lớn cá đã đổ dồn sang Nga, gây khủng hoảng thừa. Cuối năm 2008, Cục quản lý chất lượng động, thực vật của Nga đã tạm dừng nhập khẩu cá tra của Việt Nam và một số nước khác để cân đối lại thị trường trong nước.

Từ đó có thể thấy, thiếu quy hoạch, việc nuôi trồng thủy sản sẽ không đạt kết quả như mong đợi.

- Cũng do vấn đề quy hoạch mà hiện nay chúng ta lại đang thiếu nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu thuỷ sản bởi một số hộ đã không đầu tư nữa. Ông nghĩ sao về thực trạng này?

- Trong quý I.2009 vẫn vớt vát được do lượng cá còn lại từ cuối năm ngoái. Nhưng lo ngại nhất là quý II và đầu quý III, một số doanh nghiệp sẽ phải “co” sản xuất lại bởi thiếu nguyên liệu đầu vào. Còn dự báo, cuối quý III, đầu quý IV thị trường mới dần ổn định trở lại. Còn hiện nay, các doanh nghiệp sản xuất chế biến đang phải tự tạo vùng nguyên liệu. Một số doanh nghiệp đã liên kết với nông dân nuôi cá. Doanh nghiệp cũng hỗ trợ vốn cho người nuôi, đầu tư ao, giống... Thậm chí, khi cá lớn 1-1,1kg, người nuôi được trả công 1.300đ/kg.

- Trong năm nay và những năm tiếp theo, vấn đề quy hoạch vùng được tổ chức như thế nào?

- Bộ NN và PTNT sẽ có trách nhiệm hướng dẫn, Cục Nuôi trồng thuỷ sản chủ trì việc này. Về diện tích nuôi, quy hoạch thế nào để vùng nuôi thuận lợi về mặt thuỷ vực, có giao thông thủy thuận lợi, khi nuôi, không để ô nhiễm môi trường ảnh hưởng cây trồng vật nuôi khác.

Ngoài ra, quy hoạch đó phải thuận và không phá vỡ quy hoạch phát triển kinh tế địa phương, không làm ảnh hưởng đến những đối tượng không tham gia vào chuỗi giá trị sản xuất này. Chủ trì phải là UBND các tỉnh, thực hiện là Sở NN và PTNT. Tất cả các thành phần kinh tế đều được tham gia vào quá trình nuôi.

- Chất lượng hàng hóa luôn được các nhà nhập khẩu quan tâm hàng đầu nhất là hàm lượng hóa chất. Chúng ta cần làm gì để bảo đảm tiêu chí này, thưa Ông ?

- Vừa qua, chúng ta đã ngăn chặn được các hóa chất kháng sinh cấm sử dụng trong nuôi trồng thuỷ sản. Nhưng cần tiếp tục thực hiện các giải pháp một cách quyết liệt không chỉ từ Nhà nước mà còn từ cộng đồng người tham gia sản xuất. Bộ NN và PTNT, Bộ Công thương, Bộ Tài nguyên Môi trường... và cả chuỗi giá trị sản xuất cùng tham gia xã hội hóa công tác quản lý chất lượng thì mới ổn bởi nếu chất lượng thấp, cả chuỗi giá trị sản xuất đều bị thiệt hại.

- Vậy cần thắt chặt mối liên kết giữa doanh nghiệp nuôi- chế biến- sản xuất thức ăn - sản xuất?

Theo tôi, cần tổ chức lại các doanh nghiệp xuất khẩu và người nuôi (liên kết ngang và liên kết dọc) từ khâu con giống, thức ăn, nuôi cá thịt, đến chế biến phải được liên kết chặt thành chuỗi sản xuất. Trước ta hay nói là liên kết 4 nhà (Nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp, nhà nông) nhưng với thủy sản chỉ nên áp dụng hai nhà: doanh nghiệp và nhà nông còn Nhà nước, nhà khoa học thì thông qua doanh nghiệp để đẩy mạnh sản xuất.

Như vậy, Cục quản lý chất lượng thuỷ sản, Hiệp hội chế biến xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam, các doanh nghiệp sản xuất thức ăn, chế phẩm sinh học, người nuôi cá đều phải tham gia vào chuỗi giá trị sản xuất này. Còn Nhà nước nên hỗ trợ để nhân rộng những mô hình liên kết này. Nếu chúng ta tạo được nhiều mô hình liên kết như vậy, người nuôi sẽ không lo dư thừa, doanh nghiệp sẽ chủ động hơn và cũng không còn lo lắng về nguồn nguyên liệu.

Bên cạnh đó, cần liên kết với thị trường ngoài nước. Trước hết, chúng ta sẽ liên kết với thị trường Nga, đây là thị trường tiêu thụ cá lớn nhất. Các nhà nhập khẩu cũng phải tổ chức lại Hội nhập khẩu của họ, cùng bắt tay nhau để tránh tình trạng cạnh tranh nội bộ, ép giá, gây rối loạn thị trường.

- Xin cám ơn Ông!

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323