Vượt khó ở một vùng tôm

Tình trạng thiếu tôm nguyên liệu đang diễn ra rất gay gắt trên địa bàn hai tỉnh Cà Mau và Sóc Trăng. Nhiều doanh nghiệp chế biến thủy sản đã phải ngừng hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng, tác động không nhỏ đến ngành thủy sản, một ngành có sản lượng xuất khẩu mạnh.

Bên cạnh đó, do thiếu nguyên liệu, hàng chục nghìn công nhân không có việc làm, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống. Ðể phát triển sản xuất và bảo đảm việc làm ổn định cho người lao động, các cơ sở chế biến, nuôi trồng thủy sản đang nỗ lực tìm kiếm các giải pháp, tháo gỡ khó khăn.

Nghỉ việc vì thiếu nguyên liệu

Thông thường, trước và sau Tết Nguyên đán là khoảng thời gian người lao động chế biến thủy sản xuất khẩu vào "mùa thất nghiệp". Năm nay, không khí sản xuất, kinh doanh ở những nhà máy chế biến tôm còn trầm lắng hơn. Ngoài tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới, nguyên nhân quan trọng là tình trạng buông lỏng quản lý khiến một số đàn tôm giống không qua kiểm dịch, bị nhiễm bệnh, trong khi năng lực sản xuất tôm giống không đáp ứng được nhu cầu, giá tôm tăng giảm thất thường. Kinh tế giảm sút mạnh, thời tiết bất lợi khiến người nuôi trồng thủy sản hết vốn, không còn đủ mặn mà với con tôm... dẫn đến các doanh nghiệp (DN) xuất khẩu khan hiếm nguyên liệu. Mặt khác, do chưa ký được các hợp đồng mới, nhiều DN lâm vào tình trạng "lực bất tòng tâm".

Công ty Cổ phần Thủy hải sản Minh Phú (Cà Mau) là đơn vị nhiều năm liền dẫn đầu cả nước về xuất khẩu thủy sản. Năm 2008, do tình hình thiếu nguyên liệu trầm trọng, có lúc công ty phải nghĩ đến việc cắt giảm lao động (Năm 2008, công ty dự kiến cắt giảm 2.000 công nhân trong tổng số hơn 4.000 lao động). Còn Công ty CP Ðại Dương, mấy tháng qua cũng không ký thêm được hợp đồng mới nào, nhà máy chỉ hoạt động khoảng 30% công suất. Mặc dù công ty đã đưa hết lực lượng thu mua tôm đến tận những nơi nuôi trồng thủy sản ở vùng sâu, vùng xa, nhưng vẫn không "vớt" được nhiều nguyên liệu, lương công nhân đang teo tóp dần.

Ông Nguyễn Quân, Phó Tổng giám đốc công ty cho rằng, hiện giá thức ăn, giá tôm giống tăng, trong khi giá tôm nguyên liệu giảm, nên người nuôi tôm không có lợi. Tình hình này kéo dài thì nhiều nông dân sẽ bỏ nghề. Ngoài chế biến xuất khẩu, công ty có sản xuất con giống, nhưng thực tế hiện nay chưa thấy ai đặt mua. cứ đà này, thời gian tới sẽ có nhiều nhà máy phải cắt giảm công nhân hoặc đóng cửa. Bối cảnh kinh tế thế giới hiện nay cũng khiến nhiều doanh nghiệp không thể dự báo thị trường biến động theo chiều hướng nào. Vì vậy, các nhà máy chế biến tôm, cá xuất khẩu không dám ký cam kết với nông dân về giá sàn nguyên liệu. Trong khi đó, do đã cạn vốn, nhiều nông dân không dám tái sản xuất nữa. Tình cảnh một bên là người lao động cứ tự ý bỏ việc, một bên là công ty không muốn cắt giảm biên chế mà còn tìm mọi cách để giữ người lao động ở lại, mặc dù sản xuất bị đình trệ. Giải quyết mâu thuẫn này, không ít doanh nghiệp phải thực hiện chế độ hỗ trợ 300 nghìn đồng/người/tháng cho công nhân nghỉ việc luân phiên để họ có tiền trang trải cuộc sống. Chị Hoàng Thị Vân, ở Cái Nước (Cà Mau), đã ba năm làm việc tại một công ty chế biến thủy sản, nhưng tháng vừa rồi là lần đầu tiên chị nhận được đồng lương thấp nhất. Chị cho biết: "Cứ cảnh một ngày làm, một ngày nghỉ, mà ngày làm cũng chỉ có vài giờ như thế này thì tổ của em sẽ có nhiều người phải nghỉ việc...".

Tình trạng tương tự cũng diễn ra ở hầu hết các DN chế biến thủy sản của tỉnh Sóc Trăng. Nhiều nhà máy giảm giờ làm, nhiều công nhân thiếu việc hoặc không có việc. Hàng loạt công ty đã phải giải quyết chế độ nghỉ việc một lần cho công nhân và người lao động. Công ty CP chế biến thủy sản Út Xi, có trụ sở tại huyện Mỹ Xuyên, là một trong số ít các DN của tỉnh Sóc Trăng ký được các hợp đồng xuất khẩu vào cuối tháng 4-2009. Tuy nhiên, công ty vẫn phải hoạt động cầm chừng do thiếu nguyên liệu. Phó Tổng giám đốc Lê Thanh Sơn cho biết, trước ngày 10-1-2009, tổng số lao động của công ty là 1.915 người, nhưng đến tháng 3-2009 chỉ còn 1.662 người. Do nhà máy chỉ hoạt động cầm chừng từ 20 đến 30% công suất thiết kế, nên buộc phải để công nhân, lao động nghỉ việc luân phiên và cắt giảm tiền lương. Vì vậy, đã có khoảng 250 lao động xin nghỉ việc. Nếu tình hình này không được cải thiện, số lao động xin nghỉ việc sẽ còn nhiều hơn.

Chung vai gánh đỡ

Một thực tế khá phổ biến trên thị trường là tôm nguyên liệu lúc thì "thừa mứa" tiêu thụ không hết, dẫn đến ép cấp, ép giá người sản xuất, lúc lại khan hiếm, đẩy giá thu mua lên cao ngất ngưởng. Khi thừa nguyên liệu, các DN lại hết sức bị động, không chuẩn bị được lượng tôm nguyên liệu dự trữ cho chế biến lâu dài. Tất cả là do các doanh nghiệp không đủ lực để mua nguyên liệu dự trữ và cũng không DN nào dám "phiêu lưu" vay vốn ngân hàng khi mà bản thân doanh nghiệp không hoàn toàn chủ động được trong sản xuất, kinh doanh.

Năm 2009, theo nhận định của các nhà chuyên gia kinh tế, thị trường xuất khẩu thủy sản còn nhiều diễn biến phức tạp. Sức mua giảm, giá xuất khẩu tôm ở mức thấp. Do khan hiếm nguyên liệu, hai tháng qua, giá tôm ở Sóc Trăng và Cà Mau tăng đáng kể. Tuy nhiên, đối với các DN chế biến thủy sản, mặc dù đã thu mua hết nguyên liệu ở những nơi nuôi trồng thủy sản vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu nguyên liệu cho sản xuất của các nhà máy.

Hiện cũng có nhiều công ty ở các tỉnh Cà Mau, Sóc Trăng chọn giải pháp gắn kết, xây dựng vùng nguyên liệu, trại giống. Bên cạnh đó, các công ty này còn quan tâm công tác chăm lo đời sống công nhân như thực hiện mua bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, trợ cấp suất ăn trưa, giải quyết tiền làm thêm, tiền ăn ca ba, trợ cấp ốm đau, trợ cấp xin thôi việc.

Ông Chu Văn An, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Thủy hải sản Minh Phú cho rằng, mặc dù công ty chưa có quyết định để công nhân nghỉ việc và cố gắng hết sức duy trì số công nhân đang làm việc với mức lương thấp nhất khoảng 1,2 triệu đồng/tháng, nhưng vẫn rất lo lắng vì chưa biết thị trường tôm năm 2009 sẽ diễn biến ra sao. Nếu thiếu nguyên liệu và không tìm được đơn đặt hàng mới, nhiều khả năng công ty phải bù lương cho công nhân để bảo đảm thu nhập một triệu đồng/người/tháng.

Ông Lưu Thống Nhất, Tổng Giám đốc Công ty CP sản xuất và dịch vụ nuôi trồng thủy sản kỹ thuật cao Sóc Trăng (Soc Trang E-tech) thì cho rằng: "Mỗi lao động của chúng tôi là một mắt xích, không thể thiếu ai, nên công ty vừa hỗ trợ thêm tiền cho các bữa ăn, vừa đầu tư xây dựng một khu tập thể dành cho công nhân, giải quyết nhu cầu về chỗ ở cho công nhân, nhằm giữ chân công nhân có tay nghề cao và người lao động...". Công ty CP chế biến thủy sản Út Xi cũng thực hiện trợ cấp tiền lương cho công nhân toàn công ty với tổng số tiền từ 200 triệu đến 300 triệu đồng/năm vào thời điểm những tháng ít nguyên liệu sản xuất.

Từ thực tế trên, các ngành chức năng cần tính đến giải pháp hỗ trợ vốn cho bà con nông dân. Lãnh đạo các công ty chế biến thủy sản đều khẳng định, sẵn sàng đầu tư cho các DN nhỏ và hộ nông dân nuôi tôm ở tất cả các khâu, nhưng các DN, hộ nông dân phải thực hiện nghiêm ngặt những nguyên tắc và quy chế của Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các bộ, ngành liên quan... đã đề ra. Nước ta đã gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO); các nước trong khối EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản... luôn kiểm soát chặt chẽ và gắt gao những mặt hàng thủy hải sản được nhập khẩu vào các thị trường này. Nếu các DN và các hộ nông dân đạt được các tiêu chí và tiêu chuẩn đã được Việt Nam và các nước ký kết thì kiến nghị các ngân hàng nên bảo lãnh vốn để tạo điều kiện cho DN và các hộ nông dân có vốn tái sản xuất.

Hiện nay, Chính phủ đã quyết định hỗ trợ đối với người lao động mất việc làm trong DN gặp khó khăn do suy giảm kinh tế. Thời gian vay là một năm với lãi suất 0% từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam. Riêng người thất nghiệp sẽ được vay vốn tìm việc làm mới từ nguồn Quỹ quốc gia hỗ trợ việc làm tại Ngân hàng Chính sách xã hội, đây là một trong các giải pháp thiết thực nhằm tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp và người lao động.

Liên đoàn Lao động tỉnh Sóc Trăng cho biết, tính đến hết tháng 2-2009, trên địa bàn tỉnh có năm doanh nghiệp chế biến thủy sản cắt giảm khoảng 3.200 lao động vì thiếu nguyên liệu sản xuất. Trong đó, Công ty CP Stapimex cắt giảm 2.500 lao động, Công ty CP Sao Ta cắt giảm 400 lao động. Ngoài ra, nhiều DN khuyến khích công nhân nghỉ phép năm để giảm áp lực quỹ lương của DN khi sản xuất bị đình trệ.

Theo thống kê chưa đầy đủ của Liên đoàn Lao động tỉnh Cà Mau, hiện có khoảng 20 nghìn công nhân làm việc tại các nhà máy chế biến thủy sản. Đến 2-2009, trong tổng số 22 đơn vị chế biến thủy sản, đã có hơn 2.050 lao động nộp đơn xin nghỉ việc, số lao động nghỉ việc luân phiên là 805 người, ngoài ra trong một số dây chuyền sản xuất chỉ bố trí làm một ca.

HOÀI THU, THANH BÌNH

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323