Chạy đua với “định nghĩa cá da trơn” của Mỹ

Cuối tháng 4/2009 Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát sẽ sang thăm và làm việc với Bộ Nông nghiệp Mỹ để tác động phía Mỹ giữ nguyên quan điểm của Đạo luật Nông nghiệp Mỹ năm 2002 (Farm Bill 2002) khi coi con cá tra, basa của Việt Nam không phải là catfish (tên gọi chung cá da trơn).

Theo lịch trình, Bộ trưởng Phát còn làm việc với Bộ Ngoại giao Mỹ và cũng đề nghị bộ này giữ nguyên quan điểm như nêu trên.

Định nghĩa lại cá da trơn

Không phải ngẫu nhiên mà Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn lẫn hàng trăm doanh nghiệp và hàng vạn hộ nông dân nuôi cá tra, cá ba sa của Việt Nam lại chỉ quan tâm tới điều khá đơn giản là định nghĩa con cá tra, cá ba sa của Mỹ. Theo Đạo luật Nông nghiệp Mỹ 2008 (Farm Bill 2008) có một điều khoản mà theo ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó chủ tịch Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), nó quyết định tới việc cá tra của Việt Nam vào Mỹ sẽ ra sao trong thời gian tới.

Tháng 4-2009, Bộ trưởng USDA sẽ đưa ra dự thảo về định nghĩa catfish và gửi dự thảo này tới các cơ quan liên quan lấy ý kiến đóng góp.

Theo điều khoản này thì việc giám sát và thanh tra cá tra xuất khẩu vào thị trường Mỹ từ nay được chuyển từ Cơ quan Quản lý Thực phẩm- Dược phẩm của Mỹ (FDA) sang Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) vốn lâu nay chỉ quản lý ba nhóm hàng thực phẩm chính là thịt, trứng, sữa. Về phía USDA, cơ quan này đưa ra “chính sách tương đương”, có nghĩa các quốc gia xuất khẩu cá da trơn vào thị trường Mỹ phải đáp ứng các điều kiện tương đương với Mỹ về luật pháp, năng lực thực hiện luật, kiểm soát năng lực sản xuất…

“USDA có quyền nói một quốc gia nào đó không hội đủ điều kiện tương đương để xuất khẩu một mặt hàng thủy sản vào thị trường Mỹ, nghiễm nhiên sẽ bị cấm”, ông Dũng cho hay. Do vậy trong trường hợp, USDA nói công nghiệp nuôi và chế biến cá tra, cá ba sa của Việt Nam không tương đương với điều kiện của Mỹ thì tất nhiên cá tra của Việt Nam sẽ bị cấm xuất vào Mỹ, đó là chưa kể bị thanh tra, giám sát liên tục của USDA.

“Nếu điều đó xảy ra, chống bán phá giá hay thuế chống bán phá giá mà Mỹ đang áp cho các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra, cá ba sa của Việt Nam sẽ trở thành câu chuyện quá khứ, vì đâu còn xuất được nữa đâu mà thuế hay không thuế”, ông Dũng cảnh báo.

Tuy nhiên, điều luật quy định điều kiện tương đương hiện thời vẫn chưa ảnh hưởng tới xuất khẩu cá tra của Việt Nam, bởi mọi thứ còn tùy thuộc vào Bộ trưởng USDA định nghĩa thế nào về catfish có bao hàm luôn con cá tra, cá ba sa của Việt Nam hay không?

Nếu định nghĩa lại catfish của USDA không có con cá tra của Việt Nam như đạo luật Nông nghiệp Mỹ 2002 thì quá thuận lợi cho xuất khẩu cá tra vào Mỹ, còn nếu đảo ngược lại đạo luật cũ thì ông Dũng cho là cực kỳ nguy hiểm cho con cá tra, ba sa của Việt Nam.

Đạo luật Nông nghiệp Mỹ 2002 đã quy định chỉ có cá da trơn (cá nheo) của Mỹ mới được quyền ghi nhãn catfish. Do đó, vào thời điểm trên, khi Việt Nam xuất khẩu nhiều cá tra vào Mỹ dưới tên catfish, đã xảy ra một cuộc tranh luận trên báo chí Việt Nam và Mỹ. Sau đó, buộc lòng các doanh nghiệp Việt Nam khi bán cá tra vào thị trường nước này phải đổi tên thành pangasius pish, cá ba sa thì có tên pangasius basa.

Đấu tranh để được theo luật cũ

Theo lịch trình mà công ty luật đang tư vấn cho các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt Nam thì trong tháng 4 này, Bộ trưởng USDA sẽ đưa ra dự thảo về định nghĩa catfish và gửi dự thảo này tới các cơ quan liên quan như Bộ Ngoại giao, Đại diện Thương mại Mỹ và các nghị sĩ Quốc hội Mỹ để lấy ý kiến đóng góp.

60 ngày sau, văn bản định nghĩa catfish sẽ đưa lên công báo để lấy ý kiến của công chúng trong nước. “Chỉ một câu định nghĩa của họ có thể làm thay đổi con cá tra của Việt Nam khi xuất vào thị trường Mỹ trong tương lai”, ông Dũng nói.

Ngoài việc vận động theo con đường ngoại giao như chuyến đi của Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát sang Mỹ cuối tháng này, Vasep hiện đang kêu gọi các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản Việt Nam vận động các đối tác Mỹ như nhà nhập khẩu, nhà cung cấp thiết bị, các hiệp hội ngành hàng bên Mỹ để đóng góp ý kiến ủng hộ con cá tra Việt Nam khi dự thảo định nghĩa đưa ra công báo.

Theo ông Dũng, tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ có “trọng lượng” khá lớn cho một văn bản mang tính luật pháp. Ngoài ra, cộng đồng các doanh nghiệp Việt Nam cũng nên lên tiếng với tư cách là người có thể bị tác động bởi văn bản nói trên. Ông Dũng cho biết theo luật pháp Mỹ, đóng góp ý kiến của doanh nghiệp nước ngoài vẫn có thể xem là ý kiến tham khảo nếu người đóng góp có quyền lợi liên quan.

Cũng giống như hai vụ kiện chống bán phá giá trước đây là cá tra, cá ba sa và con tôm sú đông lạnh, hiện các doanh nghiệp thủy sản có tham gia xuất khẩu cá tra, cá ba sa vào Mỹ đang cùng nhau đóng góp kinh phí để thuê một công ty luật của Mỹ để tư vấn cho việc đấu tranh với phía Mỹ để giữ nguyên định nghĩa catfish như Farm Bill 2002.

Năm ngoái, các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu cá tra, cá ba sa vào thị trường Mỹ được 24.179 tấn với kim ngạch 78,5 triệu đô la Mỹ, một con số khiêm tốn trong tổng kim ngạch xuất cá tra, cá ba sa hơn 1,45 tỉ đô la Mỹ do chịu tác động bởi thuế chống bán phá giá.

Tuy nhiên tình hình năm nay đã khác khi Bộ Thương mại Mỹ đã xem xét và giảm thuế chống bán phá giá xuống còn 0% hoặc gần 0% cho 5 doanh nghiệp, nâng số doanh nghiệp có mức thuế chống bán phá giá rất thấp lên 6 doanh nghiệp mà Vasep cho là thuận lợi hơn cho con cá tra vào thị trường rộng lớn này.

Thực tế đã chứng minh khi chỉ trong quý 1 năm nay, xuất khẩu cá tra, cá ba sa vào thị trường Mỹ tăng tới 131% lên 18 triệu đô la Mỹ so với cùng kỳ năm ngoái.

HỒNG VĂN

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323