Cá tra, basa có gặp nạn bảo hộ mậu dịch của Mỹ?

Ngay sau khi Hiệp định Thương mại Mỹ - Việt Nam bắt đầu thực hiện thì sự việc đầu tiên là Mỹ đã đưa ra một đạo luật để không công nhận cá da trơn của Việt Nam là thuộc dòng catfish.

Đấy là cách đầu tiên để những người nông dân Mỹ nuôi trồng cá tìm cách cản trở cá của Việt Nam vào thị trường Mỹ. Sau đó Việt Nam phải dùng tên cá tra, cá basa cho sản phẩm của mình và cũng đã mất rất nhiều công để giải thích cho người tiêu dùng hiểu cá tra, cá basa là gì. Sau khi hàng của Việt Nam vào được Mỹ tương đối tốt, Oasinhtơn lên chuyện kiện Việt Nam bán phá giá, khiến Việt Nam cũng đã mất rất nhiều công sức để những người nuôi cá của Việt Nam sử dụng mọi bằng chứng giải thích lại cho các đoàn của Mỹ sang kiểm tra là Việt Nam hoàn toàn không bán phá giá. Như vậy là qua mấy năm liền, trong câu chuyện buôn bán thương mại giữa Việt Nam và Mỹ thì Việt Nam cũng vẫn thường bị Mỹ dùng những công cụ pháp lý để gây khó khăn cho sản phẩm cá của Việt Nam.

Mặc dù gặp những khó khăn như vậy, xuất khẩu cá tra và basa của Việt Nam vào Mỹ vẫn gia tăng. Theo thống kê của Hiệp hội xuất nhập khẩu thủy sản Việt Nam, riêng quý I/2009, xuất khẩu cá tra và basa sang Mỹ đạt hơn 22 triệu USD, tăng 93,4% so với cùng kỳ năm 2008. Ông Ngô Văn Thoan- Tham tán Thương mại Việt Nam tại Mỹ- cho biết, Việt Nam đã nỗ lực làm công tác tiếp thị cho sản phẩm của mình tại thị trường Mỹ để đạt được kết quả như trên, và sản phẩm của Việt Nam đã chiếm được cảm tình của người tiêu dùng Mỹ. Ông Thoan cho rằng, việc định nghĩa lại cá tra và basa của Việt Nam một lần nữa sẽ là không hợp lý. Ông nói: “Trước hết, theo luật của Mỹ năm 2002, Mỹ kiện các doanh nghiệp Việt Nam bán phá giá, họ không cho Việt Nam mang cá tra và basa vào Mỹ dưới tên gọi catfish, các nhà xuất khẩu và nhập khẩu Mỹ phải tiếp thị tên tra và basa, mặc dù từ 2002 đến nay, thị trường vẫn phát triển, và thị trường Mỹ chuộng cá tra và basa Việt Nam. Giờ họ chuyển từ Cơ quan thực phẩm và dược phẩm (FDA) sang Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) quản lý, họ lại đề nghị đổi lại tên sang catfish, ở đây có mâu thuẫn. Việt Nam đã cố gắng và tốn kém nhiều để tiếp thị tên cá này, giờ họ lại có ý định định nghĩa lại tên cá là catfish, Việt Nam thấy thế là không thỏa đáng”.

Đạo luật nông trại đã đi vào hoạt động từ năm 2008, nhưng quy định mới về kiểm tra đối với cá da trơn hiện vẫn trong giai đoạn bản thảo và sẽ phải được quyết định vào tháng 12/2009. Vì thế, cho đến lúc này cá tra và basa của Việt Nam vẫn chưa phải chịu ảnh hưởng. Lịch sử hành trình chật vật này được bà Brenda Jacobs, luật sư, chuyên gia tư vấn cho chính phủ Mỹ tóm lược như sau: “... xuất khẩu cá da trơn từ Việt Nam vào Mỹ tăng đáng kể. Các nhà sản xuất cá da trơn tại Mỹ đã khiến cá da trơn của Việt Nam phải chịu thuế chống bán phá giá. Họ đã thành công trong việc khiến cá da trơn của Việt Nam trở nên kém cạnh tranh hơn ở mức độ nào đó. Nhưng dẫu vậy, họ vẫn không đạt được điều họ muốn, dẫn đến việc họ đã tìm cách khiến cho một luật khác được thông qua yêu cầu cá da trơn từ Việt Nam phải được gọi tên khác để tránh nhầm lẫn cho người tiêu dùng. Vì thế, cá da trơn của Việt Nam chỉ được gọi là basa và tra”.

Bà Brenda Jacobs, bày tỏ hy vọng Bộ Nông nghiệp Mỹ khi đưa ra quyết định cuối cùng sẽ xem xét đúng mức những lo ngại của phía Việt Nam. Trong khi đó, ông Thoan bày tỏ sự tự tin về cá tra và basa của Việt Nam, điều này đã được đề cập trong các cuộc thảo luận cấp cao giữa hai bên. Ông Thoan cho biết: “Việt Nam rất tự tin, cá tra và basa giải quyết công ăn việc làm cho người dân, nhất là ở đồng bằng sông Cửu Long, nhưng thị trường Mỹ chỉ chiếm 5%, Việt Nam xuất đi Nhật Bản và châu Âu là chủ yếu. Trong các cuộc họp cấp cao với Mỹ, chúng tôi nêu vấn đề đó, và nó cản trở thông thương giữa Mỹ và Việt Nam”.

Mới đây, Đại sứ Việt Nam tại Mỹ, ông Lê Công Phụng, đã gửi thư đến 140 nghị sĩ Mỹ, đề nghị họ xem xét lại những quy định trong bản thảo của Bộ Nông nghiệp Mỹ đề nghị đưa cá tra và cá basa của Việt Nam vào danh mục cá da trơn. Đây không phải là lần đầu tiên cá tra và basa của Việt Nam phải chịu những phán quyết mà theo Chính phủ Việt Nam là không công bằng.

Toàn bộ những việc đó đối với những người nuôi cá da trơn - cá basa, cá tra - ở Việt Nam, phần lớn là những nông dân nghèo sống ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, là những công việc hoàn toàn không dễ dàng nay lại bị gây khó thêm như thế này là một điều rất không công bằng đối với họ. Mỗi một lần gây khó thêm cho họ, có nghĩa là lợi nhuận của họ bị mất đi, cuộc sống của họ thêm khó khăn.

Chính luật sư của Mỹ cũng đã hiểu là khi người ta thay đổi như vậy là làm khó thêm, làm tăng thêm điều kiện. Trước đây, rất vất vả cho Việt Nam để chứng minh cá tra, cá basa là loại sản phẩm gì, bây giờ họ lại gây khó bằng cách đổi tên thì một lần nữa đòi hỏi phía Việt Nam, cụ thể là những người nuôi cá phải chứng minh điều này điều khác. Thực ra là việc này nhằm dựng thêm một thứ hàng rào kỹ thuật mới nữa để làm khó cho những nhà xuất khẩu của Việt Nam. Đổi tên như vậy không đáp ứng được một yêu cầu gì thêm, ví dụ như về phía người tiêu dùng Mỹ thì cho dù có đổi tên nó đi nữa thì nó vẫn là thứ cá đó, chất lượng sản phẩm của nó cũng vẫn như vậy. Nó có mang lại thêm giá trị gì đâu cho người tiêu dùng Mỹ! Nói đúng ra, đây là chính sách bảo hộ mậu dịch của Mỹ bằng cách tạo nên một thứ hàng rào kỹ thuật mới đối với sản phẩm này của Việt Nam.

Trong thương mại, mỗi khi gặp những quan ngại giữa hai bên thì điều mong muốn nhất có lẽ của cả hai bên là có thể thương lượng giải quyết để hai bên cùng có lợi. Vả lại, quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Mỹ kể từ khi Hiệp định Thương mại Việt- Mỹ được thực hiện đến giờ thì có nhiều mặt đã phát triển tốt đẹp. Từ trước đến nay, phải nói phía Việt Nam đã luôn tạo điều kiện cho hàng của Mỹ được tiêu thụ thuận lợi ở Việt Nam mà không hề gây ra bất cứ khó khăn nào, hơn nữa nói về hai nền kinh tế thì Mỹ lớn hơn Việt Nam rất nhiều kể cả về quy mô và tầm cỡ.

Đắc Hanh

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323