Cá da trơn Việt Nam có nhiều hy vọng thoát hiểm bảo hộ

Theo Đài RFI (7/7): số phận cá da trơn của Việt Nam trên thị trường Mỹ lại bị đe dọa. Mấy năm trước, loại cá này chỉ được vào Mỹ với tên gọi “cá tra” hay “cá ba sa”, chứ không được gọi là “catfish”.

Cá tra, basa có gặp nạn bảo hộ mậu dịch của Mỹ?

Bây giờ, chính các hiệp hội nuôi cá “catfish” tại Mỹ lại nêu vấn đề về tên gọi và đòi con cá Việt Nam cũng phải được gọi tên là “catfish”. Theo nhà kinh tế Nguyễn Xuân nghĩa tại California (Mỹ), vụ việc này phản ánh xu hướng bảo hộ mậu dịch của giới sản xuất Mỹ mỗi khi không cạnh tranh được với hàng nhập khẩu.

Việt Nam đang bị kẹt vì chuyện đó. Người Mỹ đơn giản gọi chung các loại cá da trơn nước ngọt và có râu là “catfish”, trong khi Việt Nam có cá bông lau, cá ba sa, ca trê, cá tra, cá hú, cá vồ. Vì muốn bảo vệ ngành nuôi cá da trơn năm 2002, Quốc hội Mỹ thông qua Đạo luật Nông nghiệp có hiệu lực 5 năm của Mỹ đã quy định rằng cá da trơn của Việt Nam bán sang qua Mỹ không được phép gọi là “catfish” là tên dành riêng cho cá Mỹ mà phải gọi là cá “tra” hay cá “ba sa”, vì thuộc về một loài họ khác.

Mục tiêu là muốn giới tiêu thụ Mỹ phân biệt để chiếu cố cá Mỹ. Mặc dù không được gọi là “catfish”, nhưng con cá Việt Nam vẫn băng qua biển và tiến vào các bàn ăn hay nhà hàng Mỹ nên cạnh tranh rất mạnh với cá Mỹ. Vì thế, giới nuôi cá tại Mỹ lại vận động nhiều đợt ngăn chặn khác như đả kích cá Việt Nam bán quá rẻ vì không được nuôi đúng tiêu chuẩn, tức là phải vượt qua được sự thanh lọc về vệ sinh y tế. Qua năm 2003, Hiệp hội “catfish” Mỹ còn vận động Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ dựng thêm hàng rào thuế quan 37 - 46% để chặn cá tra của Việt Nam, nhưng tình hình vẫn không khả quan hơn.

Đó là thủ thuật của các nhà làm luật Mỹ khi đưa vào Đạo luật các điều khoản có lợi cho cử tri hay địa phương của họ, hoặc phù hợp với tư duy hay triết lý chính trị của họ.

Về nội dung thì do Đạo luật năm 2008, ngày nay là Bộ Nông nghiệp (USDA) chứ không phải cơ quan Kiểm soát Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) sẽ phải quy định thêm luật thanh tra cá catfish theo thủ tục rắc rối hơn. Bây giờ, Hiệp hội những người nuôi cá Mỹ mới đòi tiếp là từ nay, cá tra hay cá basa của Việt Nam cũng phải được gọi là “catfish”. Họ giăng lưới nâng cá Việt Nam lên bằng với cá Mỹ để bị kiểm tra theo tiêu chuẩn Mỹ và chờ đợi quyết định của USDA về việc này.

Nếu họ vận động thành công, thủ tục “cải danh” để nâng cấp thanh tra theo tiêu chuẩn Mỹ khiến cá da trơn của Việt Nam sẽ đợi vài năm nữa mới xong. Trong khi đó, người nuôi catfish của Mỹ có cơi hội giành lại thị trường. Và nếu họ thành công thì có khi sẽ vận động kiểm tra các loại cá khác như cá rô phi. Được biết người nuôi cá Mỹ mới xin Chính phủ trợ cấp 50 triệu USD vì giá thực phẩm nuôi cá đã tăng từ 250 USD/tấn đầu năm 2008 lên 400 USD/tấn hiện nay trong khi giá bán cá của họ lại giảm.

Trước hết các cơ quan độc lập của Mỹ đã công nhận cá nhập khẩu là an toàn và biết rằng đó chỉ là chuyện cạnh tranh. Thứ hai, Hiệp hội các nhà nhập khẩu và phân phối cá tại Mỹ cũng thấy bị thiệt hại vì sự cạnh tranh và họ bắt đầu lên tiếng. Thứ ba, giới tiêu dùng Mỹ đã quen và ưa chuộng các loại cá nhập khẩu, kể cả cá da trơn dù gọi dưới tên rất lạ như cá tra hay basa. Yếu tố này rất quan trọng về căn bản, nhưng chỉ mang tính quyết định khi giới tiêu dùng được biết về trò cạnh tranh và hiểu rằng nó gây thiệt hại cho họ. Vì vậy, việc thông tin và quảng cáo về tiêu chuẩn an toàn và phẩm chất ẩm thực của cá Việt Nam là cần thiết. Thí dụ, như tháng 4/09, bang Alabama đã chặn cá da trơn của Trung Quốc vì kiểm tra thấy bên trong có nhiều chất kháng sinh, thì đó là lúc Việt Nam phải cho biết tiêu chuẩn đáng tín cậy hơn của cá Việt Nam.

Mặt khác, nhiều quốc gia khác cũng có thể bị thiệt vì trào lưu bảo hộ mậu dịch hiện nay tại Mỹ và có thể cùng nêu vấn đề lên WTO về chuyện thủy sản. Ngoài ra, nếu vấn đề được đưa vào đó, các thành phần sản xuất hay doanh nghiệp Mỹ có lợi trong việc bán hàng cho Việt Nam sẽ chú ý đến vấn đề vì ngại hậu quả bất lợi cho họ. Thí dụ như, nếu cá da trơn của Việt Nam bị chặn đường vào Mỹ thì việc bán thịt bò cho Việt Nam có thể bị trở ngại, là điều mà các bang nuôi bò cần được biết để vận động ngược chống lại cuộc vận động của Hiệp hội catfish Mỹ.

Về phần chính quyền Obama, theo ông Nghĩa, chuyện con cá là ưu tiên rất nhỏ so với các vấn đề quá lớn họ phải giải quyết. Ngoài ra, chính quyền này cũng có xu hướng bảo hộ mậu dịch và khó cưỡng lại Quốc hội hoặc trào lưu gia tăng vai trò kiểm soát của nhà nước. Ngày nay, cả hai viện của Quốc hội Mỹ đều ở trong tay đảng Dân chủ và có xu hướng bảo hộ mạnh hơn chính quyền Bush. Năm 2008, ông Bush đã muốn phủ quyết Đạo luật Nông nghiệp, nhưng đã thất bại. Cho nên, chúng ta có thể chờ xem phản ứng của chính quyền Obama qua quyết định sắp tới của USDA.

Hải Đăng

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323