Xuất khẩu thủy sản gặp khó

Diễn biến của thị trường trong nước từ đầu năm đến nay cho thấy, ngành thủy sản có mức tăng trưởng thấp nhất trong vòng 5 năm trở lại đây. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản tính đến hết tháng 7/2009 ước giảm tới gần 9,5%, chỉ đạt 2,16 tỷ USD.

Trăm cái khó đổ dồn

Thạc sĩ Trần Ngọc Yến, Trung tâm Thông tin phát triển nông nghiệp nông thôn - Agroinfo cho biết: “Ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới đã khiến kim ngạch xuất khẩu thủy sản sụt giảm khá mạnh. So với cùng kỳ năm 2008, kim ngạch xuất khẩu phi lê cá 6 tháng đầu năm nay giảm tới 8,6%; tôm, cua giảm 7,6%. Tính chung, kim ngạch xuất khẩu 6 tháng đầu năm 2009 của ngành thủy sản giảm 8,1%”.

Phân tích của Agroinfo cũng cho thấy, xuất khẩu thủy sản 7 tháng qua đã có sự thay đổi rõ rệt, ở nhiều thị trường lớn như Nga, Italy, Hà Lan… đều giảm lượng nhập khẩu các mặt hàng thủy sản của Việt Nam, chỉ có 2 thị trường tăng là Mỹ 16% và Trung Quốc 79%. Mặt hàng cá tra, basa dù vẫn giữ được vị trí số 1 trong xuất khẩu ngành thủy sản (600,8 triệu USD), nhưng đã giảm tới 3% về kim ngạch xuất khẩu.

Bên cạnh đó, các mặt hàng thuỷ sản của Việt Nam đang gặp phải sự cạnh tranh khốc liệt trên thương trường bởi những hàng rào thuế quan và thương mại. Như chương trình phản đối các sản phẩm cá tra, cá ba sa tại Italy, Tây Ban Nha, Mỹ, Ai Cập, Pháp... Con cá tra của Việt Nam vẫn đang tiếp tục gặp khó khăn ở thị trường Mỹ với việc bị áp thuế chống bán phá giá. Và từ ngày 1/1/2009, EU cũng đã áp dụng Luật IUU đối với các mặt hàng thuỷ sản xuất khẩu của Việt Nam. Luật này buộc các doanh nghiệp phải có chứng nhận vùng biển và tên tàu khai thác hải sản mới được đưa hàng vào thị trường EU. Thị trường Nga có tiềm năng lớn trong tiêu thụ cá tra đã mở cửa trở lại vào giữa tháng 5/2009 cũng tạo nhiều thuận lợi cho tăng trưởng xuất khẩu cá tra, nhưng hàng rào bảo hộ thuế của nước này còn cao khiến cho các mặt hàng thuỷ sản của nước ta gặp khó khăn khi thâm nhập vào thị trường này.

Lợi nhuận cho người nuôi

Thời gian qua, Bộ NN&PTNT đã nỗ lực phối hợp với các hiệp hội ngành nghề, các doanh nghiệp liên quan để đối phó với những rào cản thuế quan và thương mại. Việc thành lập Ban chỉ đạo sản xuất và tiêu thụ cá tra ở đồng bằng sông Cửu Long mới đây là một động thái cụ thể. Một kế hoạch lập mã số, mã vạch cho cá tra cũng đang được xúc tiến, để nâng cao giá trị con cá tra. Còn theo các chuyên gia, cách khôn ngoan nhất trong thời điểm hiện nay là các doanh nghiệp nên cầm cự, đồng thời chuẩn bị các nguồn lực tốt để đón đầu cơ hội sau khủng hoảng. Tuy nhiên, một vấn đề đang làm đau đầu các nhà phân tích cũng như doanh nghiệp là giải bài toán tăng giá trị gia tăng cho các sản phẩm thủy, hải sản. Hiện nay, hầu hết các mặt hàng xuất khẩu vẫn là các mặt hàng tươi sống như phi lê cá tra, basa, tôm, cua tươi sống, mực, bạch tuộc…

Liên quan tới vấn đề này, ông Lê Minh Mân, Giám đốc kinh doanh thủy sản Công ty Cargill chia sẻ: “Để vượt qua khó khăn, các doanh nghiệp không nên nóng vội tăng tỷ trọng sản phẩm chế biến trong cơ cấu hàng xuất khẩu, bởi việc này vừa tốn tiền của, thời gian, vừa phải đối mặt với nhiều rủi ro. Thay vào đó, nên nỗ lực giữ các thị trường hiện có bằng cách tận dụng tối đa ưu thế của doanh nghiệp”. Cũng theo ông Mân, các doanh nghiệp cần quan tâm đến vai trò và lợi nhuận của người nuôi trong chuỗi giá trị thuỷ sản. “Hiện tại, vai trò của người nông dân, người cung cấp thức ăn, nhà máy chế biến không công bằng. Người nông dân có thể lỗ nhưng trên thực tế doanh nghiệp chế biến chưa chắc đã lỗ như một số lời kêu ca gần đây. Theo tính toán thì các doanh nghiệp chế biến được hưởng 60% lợi ích giá trị trong khi người nuôi trồng chỉ được hưởng 12 - 15% giá trị thuỷ sản” - ông Mân nói.

Theo Thạc sĩ Trần Ngọc Yến, khảo sát của Agroinfo tại An Giang cho thấy, tại thời điểm này, diện tích nuôi trồng thủy sản của tỉnh giảm tới 40% so với cùng kỳ năm 2008. Báo động hơn khi 60% diện tích còn lại cũng không đạt 100% công suất. Hệ quả, nguồn nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu thiếu trầm trọng, các nhà máy chế biến thuỷ sản đang trong tình trạng sản xuất cầm chừng. Điều này có thể ảnh hưởng tới kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành trong những tháng cuối năm.

Theo một nghiên cứu gần đây, chi phí sản xuất cá hồi đang có xu hướng giảm cùng với giá xuất khẩu giảm, nhưng ngược lại với các mặt hàng thuỷ sản của Việt Nam, giá xuất khẩu giảm nhưng chi phí đầu vào vẫn tăng.

Lê Văn

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323