Bà Rịa - Vũng Tàu: Chế biến hải sản - Thiếu nguyên liệu trầm trọng

Nhiều nhà máy chế biến hải sản đang gặp khó khăn vì không thể tìm đủ nguyên liệu để hoạt động. Trong tình hình đó, một số doanh nghiệp chọn giải pháp tình thế, đó là thiết lập hệ thống thu mua, nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài. Dù vậy, vẫn có không ít doanh nghiệp chế biến đã liên tiếp vỡ hợp đồng vì không cung cấp đủ hàng cho đối tác.

DOANH NGHIỆP LAO ĐAO

Chưa bao giờ tình trạng thiếu nguyên liệu chế biến trầm trọng như thời điểm hiện nay. Nhiều doanh nghiệp chế biến thủy sản “đứng ngồi không yên” vì đến thời hạn giao hàng cho các đối tác nhưng không có nguyên liệu sản xuất. Ông Nguyễn Kỳ Khôi, Phó giám đốc Xí nghiệp Chế biến thủy sản đông lạnh xuất khẩu I (Công ty Baseafood) cho biết, chỉ trong một thời gian ngắn xí nghiệp đã vỡ hai hợp đồng xuất khẩu mực với đối tác Nhật Bản, vì không tìm đủ nguyên liệu để chế biến.

Tương tự, nhà máy chế biến của Doanh nghiệp tư nhân Trọng Nhân (huyện Long Điền - Bà Rịa - Vũng Tàu) cũng hoạt động chưa đến 20% công suất vì thiếu nguyên liệu. “Lúc trước chỉ cần liên lạc qua điện thoại là có thể mua được từ 10 đến 15 tấn nguyên liệu/ngày. Giờ thì đặt hàng cả tuần nhưng nguyên liệu cũng không đủ” - ông Nguyễn Văn Thanh, phụ trách sản xuất của doanh nghiệp cho biết.

Nhiều doanh nghiệp buộc phải thiết lập hệ thống thu mua, kiểm soát chất lượng, nhập khẩu và dự trữ nguyên liệu từ nước ngoài… Vì vậy, giá thành sản phẩm “đội” lên cao. Hiện nay, Xí nghiệp Chế biến thủy sản đông lạnh xuất khẩu I đang phải nhập khẩu đến 70% nguyên liệu (tôm, mực…) từ các nước Nam Mỹ, Nam Á. Xí nghiệp phải xây dựng kho dự trữ nguyên liệu với công suất 1.000 tấn để ổn định sản xuất.

Với những doanh nghiệp không có năng lực nhập khẩu nguyên liệu, tình hình còn khó khăn gấp bội. Sản xuất cầm chừng do nguồn nguyên liệu không ổn định, công nhân thiếu việc làm...

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp chế biến thiếu nguyên liệu là do năng suất đánh bắt của ngư dân giảm mạnh và chuỗi liên kết trong khai thác, cung ứng, sử dụng nguyên liệu giữa ngư dân – doanh nghiệp rất rời rạc. Theo các doanh nghiệp chế biến thủy sản, có hơn 60% số lượng sản phẩm khai thác của ngư dân phải bán theo giá “cá lỡ” hoặc “cá phân” cho các đầu nậu với giá cực thấp. Điều này chẳng những gây thiệt hại cho ngư dân mà còn gây lãng phí, tác động xấu đến việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Theo ông Khôi, hầu hết ngư dân không biết được nhà máy chế biến cần loại nguyên liệu gì, kích cỡ bao nhiêu, chất lượng như thế nào. Do đó: “Có quá ít nguyên liệu đáp ứng đúng yêu cầu nhà máy”.

Ông Huỳnh Vân Sơn, cộng tác viên của Trung tâm Khuyến nông – Khuyến ngư BR-VT cho biết, bình quân sản lượng khai thác mỗi chuyến biển của các ghe đánh bắt bằng lưới vây hiện nay khoảng hơn 10 tấn, chỉ bằng 30% so với những năm trước. Tương tự sản lượng khai thác trên tàu lưới kéo cũng giảm đến 50%. Ông Nguyễn Văn Thị, thuyền trưởng của tàu khai thác BV 95372 TS ở xã Phước Tỉnh, huyện Long Điền cho biết, các ghe lưới kéo chủ yếu hoạt động từ 200 hải lý trở vào, bình quân mỗi chuyến khai thác khoảng 20 tấn. “Do ngư trường bị giới hạn, sản lượng khai thác ngày càng giảm” - ông Thị nói. Đánh bắt kém hiệu quả, nhiều tàu cá nằm bờ cũng là nguyên nhân làm cho nguyên liệu thiếu hụt trầm trọng. Bên cạnh đó, do suy thoái kinh tế toàn cầu, giá xuất khẩu giảm, nhiều doanh nghiệp buộc phải hạ giá thu mua nguyên liệu. Cụ thể, cá chỉ vàng, những năm trước thu mua với giá 15.000đồng/kg nay chỉ còn 10.000đồng/kg. Vì thế ngư dân không mặn mà với việc khai thác và nhà máy thiếu hụt nguyên liệu…

GIẢI PHÁP NÀO?

Theo các doanh nghiệp chế biến hải sản, trong điều kiện ngư trường hạn hẹp, nguồn lợi hải sản cạn kiệt như hiện nay việc khai thác chọn lọc và bảo đảm chất lượng sản phẩm là giải pháp quan trọng. Theo ông Khôi, để thực hiện được việc này, các doanh nghiệp chế biến và ngư dân khai thác cần có “tiếng nói chung”. Điều cần làm là giúp ngư dân biết được nhà máy chế biến đang cần nguyên liệu gì, chất lượng ra sao, kích cỡ nào, thời điểm thu mua… Việc nắm bắt thông tin sẽ giúp ngư dân khai thác có chọn lọc, vừa bảo đảm hiệu quả kinh tế, vừa bảo vệ nguồn lợi, chất lượng nguyên liệu cung ứng cho nhà máy…

Theo tiến sĩ Lê Đức Trung, Giám đốc Trung tâm Công nghệ sau thu hoạch (Viện Nuôi trồng thủy sản II) khó khăn lớn nhất hiện nay là việc giám sát và quản lý về chất lượng nguyên liệu trên các ghe tàu và tại nậu vựa của nhiều địa phương. Cần phải có những quy định về tiêu chuẩn chất lượng thủy hải sản tươi sống rõ ràng và cụ thể hơn mới hy vọng bảo đảm được chất lượng nguyên liệu.

Tuy nhiên, để giúp ngư dân hiểu và thực hiện được những vấn trên là việc làm không đơn giản. “Cơ quan quản lý ngành phải vạch được lộ trình cụ thể, cùng với những hỗ trợ thích hợp mới hy vọng cải thiện được tình hình. Nếu cứ vận động chung chung thì còn lâu mới có thể thay đổi” – đại diện một doanh nghiệp chế biến bức xúc.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sản lượng khai thác hải sản mỗi năm của tỉnh BR-VT đạt khoảng 200 nghìn tấn. Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp chế biến, chỉ có chưa đến 30% sản lượng khai thác đủ tiêu chuẩn chế biến hàng xuất khẩu.

Trần Ân Phong

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323