Bà Rịa - Vũng Tàu: Hải sản tụt hậu vì thiếu quy hoạch

Cách đây 20 năm, Bà Rịa - Vũng Tàu (BR - VT) là địa phương đứng đầu cả nước trong chế biến và xuất khẩu hải sản. Nay không còn nữa, ngành chế biến thủy sản của BR - VT còn đứng trước nguy cơ tụt hậu vì thiếu quy hoạch.

Đánh bắt không được đầu tư

Cuộc suy thoái kinh tế cuối năm 2008, đầu năm 2009 gây nên những tổn thất lớn cho toàn xã hội. Cuộc khủng hoảng này đã bộc lộ những mặt tồn tại, thiếu sót của ngành chế biến thủy hải sản tại BR - VT.

Tính tới hết tháng 9/2009, tổng kim ngạch xuất khẩu của thủy hải sản của BR - VT mới đạt hơn 145 triệu USD hơn một nửa kế hoạch năm. Số lượng hàng hải sản xuất khẩu cũng mới chỉ đạt 52 ngàn tấn, so với 90 ngàn tấn xuất khẩu năm 2008. Thị trường nhiều nước bị thu hẹp.

Bên cạnh việc sụt giảm thị trường, giá xuất… DN nào cũng thiếu nguyên liệu đầu vào. Có DN chỉ mua được chưa tới 30 phần trăm lượng nguyên liệu so với năm trước, và chỉ vận hành 1/10 công suất.

Thiếu nguyên liệu do việc đánh bắt xa bờ được khuyến khích nhưng lại không phát triển mà thay vào đó là những đội tàu đánh bắt gần bờ. Ngư trường nước nông nên chất lượng hải sản thấp là điều dễ hiểu. Nếu không cố mua thì thiếu nguyên liệu, mà mua thì chất lượng hàng xuất sẽ giảm.

Đã vậy, khâu bảo quản nguyên liệu sau khai thác của các tàu đánh bắt lại rất kém, dẫn đến chất lượng giảm thấp.

Chính vì vậy các DN chế biến thường rơi vào tình trạng “no dồn, đói góp”, có lúc thì nguyên liệu dồn dập, giá bán hải sản rẻ, có lúc khan hiếm, giá tăng vọt, hết sức bấp bênh, ảnh hưởng rất lớn tới đơn hàng về cả số lượng lẫn giá thành. Mà đặc thù của hoạt động xuất khẩu là cần sự ổn định, hợp đồng thường được ký kết ngay từ đầu năm.

Trong khi việc đánh bắt gặp rất nhiều vướng mắc thì việc nuôi trồng cũng không đáp ứng được yêu cầu vì người dân đều nuôi tự phát.

Về việc quy hoạch nuôi trồng thủy hải sản để cung cấp nguyên liệu cho ngành chế biến, một cán bộ Sở Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn BR - VT cho biết: Đã lập dự án quy hoạch 13 khu nuôi tôm, cá, nhưng không có tiền (ngân sách) nên dự án chỉ nằm trên giấy.

Trong khi đó, các DN chế biến thủy sản XK của BR - VT thu mua hải sản ở địa phương khác chật vật do không thể cạnh tranh. Ông Nguyễn Văn Lộc, Giám đốc Cty TNHH Ngọc Tùng cho biết: Cách đây vài năm, mua bạch tuộc tại các tỉnh miền tây khá dễ dàng, nay không thể mua được, dẫu doanh nghiệp chấp nhận giá cao.

Các địa phương khác có nhà máy chế biển thủy hải sản rất hiện đại, được đầu tư xử lý nước thải bài bản, nằm ngay cảng nên ngư dân đánh bắt về là đưa thẳng vào khâu chế biến nhưng vẫn gặp khó khăn.

Chế biến chưa an cư

Vì sao các DN chế biển thủy hải sản không đầu tư bài bản, dẫu biết đầu tư lớn sẽ mang lại hiệu suất cao? Nguyên nhân chính lại do BR - VT chưa đưa ra được một quy hoạch cụ thể cho ngành chế biến hải sản.

Đã gần chục năm nay, BR - VT vẫn lúng túng không biết nên đặt mấy ông nhà máy chế biến hải sản ở đâu để không gây ô nhiễm môi trường ảnh hưởng du lịch và tiện lợi cho ngành đánh bắt.

Việc chuyển toàn bộ các nhà máy sơ chế hải sản ra khỏi TP Vũng Tàu và những khu vực đông dân cư đã thực hiện từ 5, 6 năm nay nhưng chưa xong cũng vì lý do trên.

Ban đầu, các cơ quan chức năng chọn lựa Long Sơn,TP Vũng Tàu là điểm hội tụ của các nhà máy chế biến hải sản, nhưng sau đó lại dẹp kế hoạch này vì ưu tiên cho những lĩnh vực phát triển cao của ngành dầu khí. Tiếp tới, Lộc An, huyện Đất Đỏ được chọn lựa và lại tiếp tục bị dẹp.

Xã Tân Hải, huyện Tân Thành cũng được đưa lên bàn cân và hiện nay có khá nhiều DN đang hoạt động trong khu vực này, nhưng tình trạng gây ô nhiễm môi trường trầm trọng khiến các nhà lãnh đạo đau đầu và lại tiếp tục tìm kiếm một địa điểm khác.

Bao giờ tìm được một nơi hội tụ “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” chưa biết, chỉ có DN là khổ vì không thể an cư.

Chị Lê Thị Vinh, Chủ DNTN thủy sản Hà Giang cho biết, cơ quan chức năng đã hứa nhiều lần, nhưng đến nay vẫn không có quy hoạch. Những doanh nghiệp khác đang tồn tại ở khu dân cư như Hà Giang thì hoạt động rất khó khăn vì chỉ cần một sơ sót nhỏ là nước thải bốc mùi và người dân kéo đến bao vây phản đối.

Việc không an cư gây hậu quả trầm trọng. Trên địa bàn BR - VT hiện nay có 26 DN chế biến hải sản xuất khẩu, đó là chưa kể hàng trăm DN khác chế biến, gia công lại cho những DN này và tỉnh bạn, chỉ có duy nhất hai đơn vị đang hoạt động trong KCN Đông Xuyên là Hải Việt và Thực phẩm Việt có giấy phép đầu tư và giấy phép xây dựng.

Tất cả các DN còn lại đều xây dựng chui nhưng hoạt động một cách công khai xả thải ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. UBND tỉnh BR - VT khó xử lý vì chưa tìm được nơi an cư cho các nhà máy này.

Giám đốc một DN cho biết không có nơi an cư, DN không đầu tư nâng cấp nhà máy và dây chuyền sản xuất. Hậu quả là thiết bị công nghệ lạc hậu, chất lượng sản phẩm giảm so với tỉnh bạn và khó thâm nhập vào thị trường nước ngoài hơn.

Việc không xây dựng hoặc xây dựng không đạt yêu cầu các hệ thống xử lý nước thải cũng bị DN vin vào lý do chưa an cư này. Một chủ DN tại Tân Hải, Tân Thành cho biết, chẳng biết chúng tôi ở đây được bao lâu nữa, mà hệ thống xử lý nước thải đâu phải rẻ tiền, đầu tư 6 - 7 tỷ đồng chưa chắc đã đạt chuẩn.

Trong tháng 10/2009 BR - VT đã có tới ba DN xả nước thải chế biến hải sản chưa qua xử lý ra môi trường bị phát hiện và bị phạt. Tụt hậu của ngành hải sản BR - VT đã thấy rõ.

Anh Nguyên - Phạm Hùng

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323