Xuất khẩu thủy sản: Nỗ lực tìm hướng đi mới

Xuất khẩu thủy sản của Việt Nam năm 2009 có thể đạt 4,2 tỷ USD, tăng 200 triệu USD so với dự báo hồi đầu năm, nhưng giảm 300 triệu USD so với năm 2008. Sau 10 năm tăng trưởng liên tục thì năm 2009, xuất khẩu thủy sản lần đầu tiên bị âm. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) lo ngại tới đây, thủy sản sẽ còn đối mặt nhiều thách thức trên nhiều phương diện.

Tất cả... đều khó!

Thời điểm cuối năm nhu cầu tiêu thụ tăng lên, thế nhưng giá cá tra ở ĐBSCL vẫn đứng ở mức thấp. Ông Lương Văn Dễ, phường Trung Nhất (Thốt Nốt - Cần Thơ) ngao ngán: “Hầm cá hơn 50 tấn vừa bán với giá 14.500 đồng/kg, trừ các khoản chi phí lỗ trên 100 triệu đồng”.

Theo ông Dễ, đây là mức lỗ “khiêm tốn” so với nhiều “đại gia” ở Thốt Nốt, bởi từ đầu năm đến nay số hộ lỗ từ vài trăm triệu đồng đến cả tỷ đồng nhiều vô kể. Sở NN - PTNT các tỉnh ĐBSCL cho biết, đây là năm thứ 2 liên tiếp người nuôi cá bị lỗ, điều này cho thấy nghề cá càng lúc càng bấp bênh.

Trong khi người nuôi khốn đốn thì nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cũng lâm vào cảnh khó khăn. Tại An Giang, Đồng Tháp, TP Cần Thơ… nhiều doanh nghiệp không hoàn thành kế hoạch, thậm chí bị lỗ nặng. Nguyên nhân là do bị mất thị trường Nga vào thời điểm đầu năm, cộng với giá xuất năm nay thấp, nguồn cá nguyên liệu thiếu hụt nên tình hình sản xuất kinh doanh không như mong muốn.

Đối với tôm sú dù được giá khá cao nhưng sản lượng tôm không nhiều, do đó người nuôi trúng giá cũng rất ít. Hiện các nhà máy chế biến tôm xuất khẩu ở Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng… thiếu nguyên liệu trầm trọng, dẫn đến việc xuất khẩu bị động.

Ông Lý Văn Thuận, Tổng Thư ký Hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Cà Mau, cho biết xuất khẩu thủy sản năm 2009 dự kiến chỉ đạt khoảng 630 triệu USD, thấp hơn 35 triệu USD so với kế hoạch. Đáng lo ngại là môi trường nuôi suy thoái làm cho năng suất tôm ngày càng giảm, đẩy các nhà máy vào cảnh “nằm không” chờ nguyên liệu tăng cao.

Lặp lại trật tự “từ sản xuất đến xuất khẩu”

Sau thời gian bùng nổ “người người nuôi thủy sản - nhà nhà xây nhà máy chế biến”, nay ngành thủy sản ở ĐBSCL có dấu hiệu chựng lại. Số hộ nuôi bỏ ao hầm vì kiệt sức tiếp tục tăng, trong khi nhiều doanh nghiệp ở Đồng Tháp, An Giang… đã và đang kêu bán nhà máy do thua lỗ.

Ông Nguyễn Văn Đạo, Giám đốc Công ty cổ phần thủy sản Gò Đàng, phân tích: “Nhiều người đã sai lầm khi nghĩ rằng xuất khẩu thủy sản là lĩnh vực “siêu lợi nhuận” nên họ ùn ùn bỏ tiền tỷ đầu tư xây nhà máy. Trong đó có không ít doanh nghiệp không có chuyên môn, không đủ nội lực cũng nhảy vào. Chính kiểu làm ăn chụp giựt theo phong trào, bán hàng kém chất lượng… đã làm mất uy tín ngành thủy sản. Hiện tại nhiều doanh nghiệp nhỏ kêu bán nhà máy là lẽ tất yếu”.

Ông Đạo cho rằng đây là thời điểm thuận lợi nhất để sắp xếp lại trật tự nghề nuôi và xuất khẩu thủy sản. Theo đó nên có hàng rào kỹ thuật về việc xây dựng nhà máy. Ai có năng lực, có thị trường, sản phẩm đạt tiêu chuẩn quy định… mới cho xuất khẩu, nhằm tránh tình trạng cạnh tranh nội bộ không lành mạnh.

Nhiều nhà chuyên môn tin tưởng, tới đây ngành thủy sản ở ĐBSCL sẽ tiếp tục phát triển, bởi nhu cầu tiêu thụ thủy sản trên thế giới rất lớn. Cụ thể cá tra, ba sa của ta nếu so sánh với cá hồi của Na Uy, Nhật, Nga, hay cá rô phi của Trung Quốc thì cá tra chiếm ưu thế rõ rệt trên thương trường quốc tế. Vấn đề là chúng ta nhanh chóng sắp xếp, quy hoạch lại một cách bài bản từ vùng nuôi đến sản xuất giống, chăm sóc, thu hoạch, chế biến, xuất khẩu… Tất cả phải dựa trên những quy định, tiêu chí, tiêu chuẩn hẳn hoi. Làm được điều này, Nhà nước đóng vai trò “nhạc trưởng”, bởi Nhà nước mới đủ chức năng và thẩm quyền sắp xếp lại nghề cá theo hướng phát triển bền vững.

Huỳnh Phước Lợi

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323