Nguồn nguyên liệu cho chế biến thủy sản xuất khẩu: Đối mặt với nguy cơ mất cân đối

Thời gian qua, ngành thủy sản đã đạt được sự tăng trưởng đáng kể trên các lĩnh vực đánh bắt xa bờ và nuôi trồng thủy sản, góp phần cải thiện tình hình cung ứng nguyên liệu cho hoạt động chế biến xuất khẩu. Tuy nhiên, vấn đề quy hoạch phát triển, đầu tư nguồn lực và khai thác hợp lý nguồn tài nguyên thủy sản còn nhiều bất cập, dẫn đến sự mất cân đối giữa năng lực sản xuất nguyên liệu với năng lực chế biến thủy sản. Vấn đề này càng trở nên bức xúc hơn trong thời kỳ hội nhập, có những đòi hỏi khắt khe về tính ổn định và chất lượng sản phẩm.

CUNG ỨNG NGUYÊN LIỆU CHẾ BIẾN – YẾU VÀ THIẾU

Toàn tỉnh hiện có 220 doanh nghiệp chế biến, trong đó có 29 doanh nghiệp đông lạnh xuất khẩu, nhu cầu nguyên liệu cho các doanh nghiệp này khoảng 450.000 tấn/năm. Trong khi đó, sản lượng khai thác của tỉnh mỗi năm chỉ khoảng 200.000 tấn, nhưng chỉ 60%, (tương đương 120.000 tấn) nguyên liệu bảo đảm chất lượng cho chế biến xuất khẩu. Như vậy, nếu tính theo phép cộng trừ đơn giản thì mỗi năm các doanh nghiệp chế biến cần phải bổ sung khoảng 300.000 tấn nguyên liệu mới đáp ứng đủ nhu cầu. Việc tổ chức thu mua với số lượng lớn nguyên liệu như trên tốn nhiều chi phí và rất khó bảo đảm về số lượng, nhất là trong điều kiện cạnh tranh nguồn nguyên liệu gay gắt như hiện nay.

Sự mất cân đối đã gây nên sự lãng phí rất lớn, vì các nhà máy không phát huy hết công suất vốn có, hiệu quả sử dụng lao động không cao, tốn kém nhiều chi phí cho tổ chức thu mua nguyên liệu. Hệ quả tất yếu là giá thành sản phẩm tăng cao, mất lợi thế cạnh tranh. Đặc biệt, do thiếu nguyên liệu nên các doanh nghiệp chế biến rất khó khăn trong chiến lược sản phẩm và đầu tư công nghệ cho kế hoạch kinh doanh dài hạn.

Theo các chuyên gia thủy sản, có nhiều nguyên nhân cho thấy ngành thủy sản tỉnh sẽ còn tiếp tục gặp khó khăn trong việc cân đối nguồn nguyên liệu trong nhiều năm tiếp theo.

Trước hết là nguồn lợi thủy sản đang bị cạn kiệt, chi phí đánh bắt tăng cao, hiệu quả khai thác giảm, thị trường đầu ra nguyên liệu khai thác có dấu hiệu chưa lành mạnh… Do đó, dự báo trong nhiều năm sản lượng khai thác vẫn không tăng, chỉ duy trì ở mức 200.000 tấn/năm. Trong khi đó, năng lực bảo quản nguyên liệu khai thác còn kém, làm cho tỉ lệ nguyên liệu thất thoát sau thu hoạch cao, hoạt động dịch vụ ở các cảng cá chưa đáp ứng yêu cầu bảo đảm chất lượng và tổ chức thị trường nguyên liệu lành mạnh. Hoạt động nuôi trồng còn phân tán, nhỏ lẻ, sản xuất chưa theo kế hoạch chung. Cơ sở hạ tầng vùng nuôi đang trong giai đoạn quy hoạch đầu tư, nhiều vùng nuôi phát triển tự phát, chưa đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường, quản lý vùng nuôi chưa được quan tâm đúng mức. Các khu quy hoạch đủ tiêu chuẩn còn phải mất nhiều năm nữa mới có khả năng đưa vào hoạt động ổn định. Hiện nay, phần lớn sản phẩm của các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản đều ở dạng thô, giá trị gia tăng thấp, phải sử dụng nhiều nguyên liệu mới đạt được mục tiêu lợi nhuận.

LÀM GÌ ĐỂ KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG MẤT CÂN ĐỐI VỀ NGUYÊN LIỆU

Thách thức lớn nhất của ngành thủy sản Việt Nam nói chung, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu nói riêng, khi gia nhập WTO là phải đối mặt với sự cạnh tranh về giá thành sản phẩm và những quy định nghiêm ngặt trong vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm. Các doanh nghiệp phải thực hiện những quy định quốc tế về sử dụng môi trường và khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên, về yêu cầu chứng minh xuất xứ hàng hóa…. Do đó, cần có những chương trình hành động cụ thể, nhất là ở tầm quản lý vĩ mô của Nhà nước trong vấn đề quy hoạch phát triển, điều tiết hoạt động sản xuất các lĩnh vực nuôi trồng, khai thác, chế biến để hướng đến sự cân bằng tương đối các lĩnh vực này.

Trên lĩnh vực khai thác, cần chú trọng nhiều hơn vào đầu tư công nghệ bảo quản, giảm thiểu tối đa thất thoát nguyên liệu sau thu hoạch; khuyến khích phát triển, hỗ trợ chuyên sâu các ngành nghề khai thác chọn lọc, khai thác các đối tượng có giá trị kinh tế cao.

Trên lĩnh vực nuôi trồng, cần tăng cường năng lực quản lý, cải tạo nâng cấp cơ sở hạ tầng các vùng nuôi tập trung hiện có để khôi phục lại tình hình sản xuất. Đặc biệt quan tâm điều tiết các vùng nuôi, sản xuất theo kế hoạch thống nhất về đối tượng, thời gian, quy trình kỹ thuật, kiểm soát được số lượng, chất lượng trên cơ sở nhu cầu các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu; tiếp tục hoàn thiện và mở rộng các vùng sản xuất thủy sản hàng hóa tập trung. Quy hoạch, đầu tư mở rộng các vùng nuôi theo hướng “dồn điền đổi thửa” để giảm chi phí đầu tư, rút ngắn thời gian thực hiện, đồng thời bảo đảm được các vấn đề kinh tế xã hội tại địa phương.

Trên lĩnh vực chế biến, cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án quy hoạch hạ tầng khu công nghiệp chế biến Gò Găng. Việc quy hoạch, tập trung các doanh nghiệp chế biến cần xem xét, tính toán sao cho bảo đảm sự “sàng lọc” nhất định nhằm từng bước tạo ra khu vực chế biến công nghệ cao có khả năng tạo ra giá trị gia tăng lớn trên một đơn vị nguyên liệu, nhằm giảm áp lực về nhu cầu nguyên liệu như hiện nay.

Quốc Vỹ

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323