Thiếu nguồn tôm nguyên liệu chế biến xuất khẩu: Nhiều nhà máy gặp khó

Mặc dù đã tăng giá thu mua tôm nguyên liệu từ 20.000 - 30.000/kg, nhưng các doanh nghiệp chế biến hàng thủy sản xuất khẩu vẫn không có nguồn nguyên liệu để sản xuất. Nhiều doanh nghiệp phải hủy các hợp đồng đã ký kết trước đó, hoặc phải sản xuất cầm chừng nhằm duy trì việc làm cho người lao động.

HÀNG CHỤC NGÀN TẤN TÔM NGUYÊN LIỆU ĐI ĐÂU?

Quý I/2010, hàng thủy sản xuất khẩu đạt hơn 3.120 tấn, bằng 10,42% kế hoạch và tăng 0,98% so với cùng kỳ. Trong đó, tôm chiếm 2.800 tấn, còn lại là các loại thủy sản khác. So với năm 2009, xuất khẩu thủy sản trong những tháng đầu năm tuy có tăng, nhưng không đáng kể. Điều đáng lo hiện nay là nhiều doanh nghiệp chế biến hàng thủy sản xuất khẩu đang lâm vào tình cảnh khó khăn do không có nguồn tôm nguyên liệu phục vụ cho chế biến. Có doanh nghiệp phải hủy hợp đồng với những đối tác đã ký kết trước đó. Theo bà Âu Ngọc Vững, Giám đốc Công ty TNHH Âu Vững (huyện Giá Rai): “Nguồn tôm nguyên liệu hiện nay chỉ đáp ứng khoảng 50% nhu cầu chế biến. Tuy nhiên, do giải quyết việc làm cho hàng trăm công nhân, nên công ty phải duy trì hoạt động sản xuất”. Thật ra, việc khan hiếm nguồn tôm nguyên liệu ngay trên vùng cung cấp nguyên liệu là chuyện nghịch lý lâu nay. Thế nhưng, xem ra vẫn chưa được ngành quản lý và các doanh nghiệp quan tâm.

Toàn tỉnh hiện có hơn 124.000ha nuôi trồng thủy sản, trong đó, diện tích nuôi tôm trên 10.000ha, cho tổng sản lượng khoảng 80.000 tấn tôm/năm. Tuy nhiên, sản lượng chế biến tôm xuất khẩu hàng năm chỉ chiếm khoảng 1/4. Đơn cử như năm 2009, xuất khẩu thủy sản được coi là năm được mùa, nhưng sản lượng tôm chế biến xuất khẩu cũng chỉ hơn 23.000 tấn, trong khi sản lượng tôm sản xuất ra hơn 68.200 tấn. Vậy, hàng chục ngàn tấn tôm nguyên liệu còn lại đã đi đâu? Vì sao người nông dân, các đại lý thu mua tôm nguyên liệu không bán tôm cho các nhà máy? Còn Nhà nước đã phải thất thu hàng trăm tỷ đồng tiền thuế do những người bán tôm trốn thuế!

Thực trạng “sốt” tôm nguyên liệu không chỉ là vấn đề để các doanh nghiệp chế biến hàng thủy sản xuất khẩu cần phải xem xét, đánh giá lại hiệu quả của hệ thống thu mua (như giá cả, liên kết sản xuất với người nuôi trồng), mà cả ngành quản lý cũng phải tổ chức lại việc quản lý thu mua như thế nào để không làm thất thoát nguồn thu, nhất là các đại lý thu mua tôm nguyên liệu theo kiểu trốn thuế. Đây cũng là một trong những việc làm nhằm đảm bảo tính bình đẳng trong kinh doanh. Vì người không đóng thuế bao giờ cũng phải thu mua giá cao hơn người chịu thuế. Vả lại, nếu không có nguồn tôm nguyên liệu chế biến sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp đến việc làm của hàng ngàn lao động.

“HỘI CHỨNG” XÂY NHÀ MÁY

Không chủ động được nguồn tôm nguyên liệu phục vụ cho chế biến xuất khẩu cũng đã bộc lộ nhiều vấn đề. Bởi hiện tại, trong điều kiện có đủ nguồn tôm nguyên liệu chế biến, thì 15 nhà máy chế biến hàng thủy sản xuất khẩu cũng chỉ mới hoạt động hơn 50% công suất.

Hiện nay, việc xây dựng mới các nhà máy chế biến hàng thủy sản xuất khẩu không ngừng phát triển. Và trong năm 2010, Bạc Liêu sẽ có hơn 20 nhà máy chế biến hàng thủy sản xuất khẩu, chủ yếu là con tôm. Với số lượng nhà máy chế biến trên, chắc chắc tình trạng khan hiếm nguồn tôm nguyên liệu sẽ trở nên gay gắt. Vì vậy, nếu bài toán nguồn tôm nguyên liệu không được tính toán một cách khoa học, thì Bạc Liêu khó tránh khỏi “hội chứng” đua nhau xây nhà máy!? Điều đáng cảnh báo là từ hội chứng này, bên cạnh tình trạng cầu vượt cung, còn làm lãng phí nguồn vốn đầu tư của doanh nghiệp. Việc làm của người lao động cũng bị đẩy vào cảnh bấp bênh do phụ thuộc vào nguồn tôm nguyên liệu. Kéo theo đó là cơ cấu lao động trong các ngành nghề sẽ bị mất cân bằng, người lao động sẽ mất đi cơ hội tiếp cận với những ngành nghề khác và cả những công nghệ sản xuất mới. Từ lẽ đó, việc thu hút đầu tư để khai thác các tiềm năng, lợi thế của tỉnh cần được tính toán, cân nhắc. Bởi ngoài thế mạnh là con tôm, Bạc Liêu còn nhiều nguồn lợi khác cần được đầu tư khai thác như: xây dựng nhà máy chế biến hàng nông sản, nhà máy chế biến các loại thủy sản khác ngoài con tôm (như: cá biển, mực, cua, nghêu, sò...).

Nạn “sốt” nguồn tôm nguyên liệu trong chế biến hàng thủy sản xuất khẩu cũng đã phản ánh một bất cập về tổ chức sản xuất. Nên chăng, ngành quản lý kết hợp với các nhà khoa học để nghiên cứu một mô hình sản xuất nghịch mùa để cung cấp nguồn tôm nguyên liệu cho các nhà máy trong những tháng cao điểm? Bởi việc làm trên không phải là chuyện mới, mà nông dân đã làm và cũng đã thành công. Điều cần bàn là mô hình nuôi tôm trái vụ nên nuôi ở đâu, nuôi trong điều kiện nào? Cũng như nông dân cần phải tuân thủ các quy trình, kỹ thuật gì để nuôi tôm đạt hiệu quả? Còn nếu cứ thực hiện những giải pháp tình thế chạy theo khắc phục sự cố, thì tình trạng trên biết bao giờ mới chấm dứt? Từ lâu, bài học “đi tắt, đón đầu” để chủ động trong sản xuất, kinh doanh đã trở thành kinh nghiệm và thành công của nhiều người.

LƯ DŨNG

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323