Nghịch lý cho cá tra và cá ba sa Việt Nam

Bằng việc đem lại kim ngạch xuất khẩu hàng triệu USD/năm, con cá tra Việt Nam trở thành ngành kinh tế thủy sản mũi nhọn của cả nước. Tuy nhiên, thời gian qua, câu chuyện phát triển nghề nuôi, chế biến, xuất khẩu con cá tra, ba sa ở trong nước cũng như tìm chỗ đứng ở nước ngoài cũng gặp nhiều sóng gió và chịu không ít điều nghịch lý.

Ở trong nước, nuôi trồng, chế biến cá tra trong thời gian qua được xem là một nghề “nóng”. Tuy nhiên, việc phát triển thiếu tính kế hoạch, thiếu quy hoạch... dẫn đến tình trạng khủng hoảng thừa cá tra những năm 2007 - 2008 và để lại dư âm nặng nề cho năm 2009 và những tháng đầu năm 2010: nhiều hộ nuôi cá tra phải treo hầm do nợ nần chồng chất. Hơn tháng qua, thị trường cá tra nguyên liệu cũng có nhiều biến động. Vào trung tuần 3 năm 2010, giá nguyên liệu cá tra đạt 16.800 – 17.000 đồng/kg. Tuy nhiên, do biến động về tỷ giá giữa VNĐ và một số ngoại tệ, nhất là đồng đô-la Mỹ và đồng tiền chung châu Âu, sự biến động kinh tế... nên giá cá tra nguyên liệu trong nước giảm mạnh. Sáng ngày 12-4, theo Hợp tác xã nuôi cá tra xuất khẩu Thới An, quận Ô Môn, TP Cần Thơ, giá cá tra nguyên liệu đã giảm từ 500 - 700 đồng/kg so với cuối tháng 3-2010. Theo người nuôi cá tra, để chuyển hóa được 1 kg cá tra nguyên liệu cần 2 kg thức ăn. Nếu chỉ tính thức ăn loại 22% đạm, hiện nay khoảng 8.400 đồng/kg, thì giá thành con cá tra đã ở mức 16.400 đồng/kg. Như vậy, với mức giá cá nguyên liệu hiện nay chỉ còn khoảng 16.200 – 16.300 đồng/kg, người nuôi cá tra... lỗ nặng.

Không chỉ gặp “vận rủi” ở thị trường trong nước, con cá tra nguyên liệu ở Việt Nam cũng đã và đang chịu nhiều áp lực ở thị trường nước ngoài. Đầu tiên, cá tra Việt Nam không được gọi tên Catfish theo thông lệ quốc tế vốn quen sử dụng, rồi vụ kiện chống bán phá giá của Mỹ... Tiếp theo đó, những quy định, những rào cản kỹ thuật, rào cản thương mại, chế độ bảo hộ mậu dịch khắt khe, quy định về trọng lượng tịnh trong tỷ lệ mạ băng... của nhiều nước nhập khẩu liên tục đặt ra cho các sản phẩm cá tra xuất khẩu của Việt Nam. Thêm vào đó, con cá tra Việt Nam cũng chịu nhiều “tai tiếng”, ảnh hưởng khá nghiêm trọng đến thị trường xuất khẩu khi bị “bôi nhọ” ở nhiều nước trên thế giới, nhất là ở các nước châu Âu, rằng: sản phẩm cá tra, ba sa của Việt Nam không an toàn khi sử dụng, con cá tra của Việt Nam được nuôi trong môi trường không đảm bảo an toàn... ảnh hưởng khá lớn đến nghề nuôi trồng, chế biến, xuất khẩu cá tra, ba sa của Việt Nam.

Gần đây nhất, năm 2008, Mỹ ban hành một luật mới có tên là Farm Bill 2008 (Đạo luật Nông trại 2008), trong đó lại đưa cá tra, ba sa Việt Nam nằm trong nhóm “Catfish” (?!). Hiện nay, Đạo luật này đang được Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ tiếp tục soạn thảo, lấy ý kiến đóng góp... và sẽ trình Quốc hội Mỹ thông qua vào tháng 6-2010. Theo Đạo luật Farm Bill, cá tra, ba sa Việt Nam muốn nhập khẩu vào Mỹ phải được nuôi theo đúng tiêu chuẩn áp dụng với cá da trơn tại vùng Đông Bắc Mỹ. Cụ thể, cá da trơn phải được nuôi trong các ao, hồ nước nông và nước giếng khoan. Trong khi đó, cá tra Việt Nam lại được nuôi trong nước tự nhiên ao, hầm... của hệ thống sông Cửu Long. Và theo nhận định của ngành hữu quan, nếu đạo luật này được thực thi, trong tương lai, sản phẩm cá tra Việt Nam rất khó vào thị trường Mỹ.

Liên quan tới những quy định của Đạo luật Farm Bill 2008, mới đây, các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản ở TP Cần Thơ đã có thư gởi Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Mỹ, ông Tom Vilsack. Trong thư của các doanh nghiệp thủy sản TP Cần Thơ có đoạn: “Chúng tôi được biết, Bộ Nông nghiệp Mỹ đang có dự định xếp cá tra, ba sa của Việt Nam (loài cá dòng Pangasius) và dạng Catfish cùng loại với cá da trơn Mỹ (loài cá dòng Ictalurus) nhằm đưa cá tra, ba sa của chúng tôi cùng phải chịu sự giám sát của đạo luật Farm Bill 2008. Chúng tôi phản đối ý định trên”.

Trong thư, các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản TP Cần Thơ đưa ra 2 lý do chính về việc phản đối của mình. Thứ nhất, cá tra, ba sa của Việt Nam và cá da trơn Mỹ khác nhau về cơ địa, chất lượng. Vì thế, về cách thức, điều kiện nuôi và chế biến hai dòng cá này hoàn toàn khác nhau. Đặc biệt, năm 2002, căn cứ vào sự khác nhau này, Quốc hội Mỹ đã đưa ra đạo luật không coi dòng cá Pangasius (trong đó có cá tra, ba sa Việt Nam) thuộc họ Catfish và các dòng cá này không được sử dụng tên Catfish trên nhãn hiệu sản phẩm. Nay, nếu Bộ Nông nghiệp Mỹ xếp cá thuộc họ Pangasius cũng là Catfish thì mâu thuẫn với quyết định trước đó của Quốc hội Mỹ... Thứ hai, việc xếp các dòng Pangasius vào dạng Catfish nhằm kiểm duyệt theo đạo luật Farm Bill 2008 không chỉ ảnh hưởng đến các nhà sản xuất sản phẩm cá tra xuất khẩu của Việt Nam mà ngay cả người tiêu dùng Mỹ sẽ phải mua sản phẩm cá tra, ba sa xuất khẩu của Việt Nam với giá cao hơn. Đồng thời, các doanh nghiệp đang nhập khẩu cá tra, ba sa của Việt Nam để chế biến, kinh doanh cũng sẽ chịu giá cao hơn và thời gian cung ứng sẽ chậm hơn...

Trước những quy định “vô lý” của Đạo luật Farm Bill 2008, các doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu ở TP Cần Thơ mong muốn Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Mỹ, ông Tom Vilsack: cân nhắc việc kiểm duyệt cá dòng Pangasius theo Đạo luật vừa nêu nhằm đảm bảo tính khoa học, tính nhất quán trong luật pháp nước Mỹ; đồng thời, tránh thiệt hại cho người dân và doanh nghiệp Mỹ...

Hà Triều

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323