“Thủy sản đâu chỉ có con tàu!”

Giữa năm nay, ông Tạ Quang Ngọc, Bộ trưởng Bộ Thủy sản sẽ nghỉ hưu sau 2 nhiệm kỳ Bộ trưởng.

Đầu năm Tây, cuối năm Bính Tuất, câu chuyện chia tay nhiệm sở xem ra có phần lưu luyến, man mắc buồn. Nhưng khi kể về những điều đáng nhớ nhất của năm 2006, thì Bộ trưởng Tạ Quang Ngọc bỗng chuyển sang đăm chiêu. Tôi đã có nhiều dịp gặp gỡ, đi công tác cùng ông, rất ít khi thấy ông đăm chiêu như lúc này.

Ngư dân phải được hưởng thành quả xuất khẩu

Khác với ngành may mặc, ngành gỗ phụ thuộc rất nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu, thủy sản hoàn toàn dựa vào nguyên liệu trong nước. Tất cả đều do ngư dân làm ra. Vì vậy, họ phải được hưởng thành quả xuất khẩu. Giá trị xuất khẩu chỉ có ý nghĩa khi tiêu thụ được sản phẩm nguyên liệu của ngư dân".

Khi ông Bộ trưởng đặt vấn đề gắn xuất khẩu với xoá đói, giảm nghèo, tại một hội thảo quốc tế, đã có đại biểu nước ngoài không tin. Ông lý giải: “Đường lối đổi mới của ta không chỉ là nhằm hài hoà nền kinh tế, mà luôn luôn đặt mục tiêu xoá đói giảm nghèo. Ngành nông nghiệp phải đưa kinh tế nông thôn vào. Ngành thuỷ sản phải đưa kinh tế ven biển vào. Vì thế, chúng tôi mới có dự án SAPA đưa thuỷ sản vào miền núi, góp phần xoá đói giảm nghèo đồng bào miền núi”.

Nghề thủy sản không chỉ có thuyền, mà còn có nhà

Tôi đưa ra một thắc mắc: “Hình như bức tranh khai thác thuỷ sản của ta đang có nghịch lý khi nguồn lợi đang cạn kiệt?”.

Bộ trưởng suy tư một thoáng, rồi trả lời: “Người ta đi vào các đối tượng ở các vùng biển đáp ứng được 2 yêu cầu: hạn chế thấp nhất hoặc không làm ảnh hưởng đến tài nguyên, và đạt hiệu quả cao hơn. Chính vì thế ngư dân đã đánh bắt khác trước đây. Bà con phát triển mạnh nghề chụp mực và nghề cá ngừ đại dương. Hai nghề này trước đây đã có nhưng không nhiều, nay tính mục đích trong đánh cá đã rõ ràng. Trong khi đó, chỉ vận động ngư dân vùng gần bờ chuyển sang nuôi trồng thuỷ sản là rất khó. Bởi vì ngoài năng lực quản lý còn rất yếu kém, lại có nhiều khó khăn trong xã hội, trong cuộc sống của ngư dân”.

“Vậy là trách nhiệm thuộc về ai? Nếu chỉ thuộc về Bộ Thuỷ sản cũng không thể giải quyết được. Ông có cho rằng cần có một bộ nghề cá không? “Ông Ngọc không vội vã khẳng định nên có một tổ chức như thế nào. Ông nhìn tôi bằng con mắt khẽ cười. Ông đã từng nói với mình về việc nên thành lập Bộ Nghề cá, thay thế Bộ Thuỷ sản. “ Đây là vấn đề vĩ mô vượt quá thẩm quyền của tôi”.

“Vậy là muốn phát triển nghề cá, thì Nhà nước không chỉ có các cơ chế kinh tế vĩ mô, mà còn cần có cả cơ chế xã hội?”, tôi ướm hỏi. Bộ trưởng gật đầu liên tiếp: “Đúng là không phải chỉ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng nghề cá, mà Nhà nước còn phải chăm lo đời sống dân chài, ổn định xã hội làng chài. Hiện nay dân vùng biển rất nghèo, trừ một số tụ điểm lớn ở mấy thành phố Hạ Long, Hải Phòng, Đà Nẵng, Nha Trang, Bà Rịa - Vũng Tàu. Nên nhớ là số ấy rất nhỏ bé trong tổng số 116 huyện thị ven biển ở 29 tỉnh thành, với 20 triệu dân”.

Ông trầm giọng: "Vừa rồi, sau cơn bão số 9, tôi đi trong đoàn Tổng bí thư thăm mấy xã, tiếp xúc với các hộ ngư dân, tôi mới vỡ ra nhận thức: ngư dân, nghề thuỷ sản không chỉ có con thuyền, mà còn có nhà. Hoá ra, bạc đầu với nghề thuỷ sản, 62-63 tuổi đời rồi, tôi mới thấy vừa mới đây chỉ lo trả nợ của tàu xa bờ, mà không thấy, ít thấy phải lo cái nhà của ngư dân, phải lo những gì động chạm đến cuộc sống thường nhật của ngư dân”.

Thay đổi tư duy mới có hành động đúng

Tôi cố tránh sa đà vào vấn đề xã hội nghề cá, nên đề cập đến một vấn đề thời sự: “Bộ trưởng có lo lắng gì, ngoài các vấn đề chúng ta vừa bàn?”.

Ông Ngọc nói một mạch: “Lo nhất, không phải đến bây giờ mới lo, mà từ 5 năm nay rồi. Đấy là vấn đề liên quan đến dư lượng kháng sinh, ảnh hưởng đến an toàn vệ sinh, đã gây sức ép lớn đến xuất khẩu thuỷ sản. Vấn đề này không dễ xử lý nhanh chóng, vì nghề cá nước ta đi từ sản xuất nhỏ, chỉ trong một thời gian ngắn đã tổ chức thành ngành sản xuất hàng hoá lớn. Ngư dân không hiểu và không xử lý được tồn dư hoá chất trong bảo quản, trong trị bệnh, trong xử lý môi trường. Nếu không làm tốt ở khâu khai thác và nuôi trồng thuỷ sản, thì đến khâu chế biến không thể khắc phục được”.

“Như thế cần phải làm cho ngư dân có được những kiến thức cần thiết?”. “Không có cách nào khác”, Bộ trưởng khẳng định.

Ông lại băn khoăn nói về vấn đề dân trí: “ Ngư dân của ta vốn chỉ làm nghề theo kiến thức cha truyền con nối, chỉ quen ông sao, ông trăng, quen luồng gió, quen kinh nghiệm vật cố định trên biển để ẩn nấp khi bão tố. Chúng ta đau lòng khi thấy còn có những ngư dân vẫn điểm chỉ thay chữ ký, muốn học cũng khó, vì cứng tuổi, nhất là vì vẫn phải đi biển kiếm sống”.

Trần Lê

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323