Doanh nghiệp thủy sản "đói" nguyên liệu

Nhiều nhà máy chế biến thủy sản vùng ĐBSCL và các tỉnh miền Trung từ đầu năm đến nay chỉ hoạt động 30 - 50% công suất do thiếu nguyên liệu buộc các doanh nghiệp phải xoay trở tìm biện pháp để đảm bảo đơn hàng, trong khi chờ đợi nguyên liệu vào chính vụ thu hoạch.

Chỉ chủ động được 10% nguyên liệu

Ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội thủy sản Việt Nam (Vasep), cho biết việc thiếu nguyên liệu, đặc biệt là tôm, của các nhà máy chế biến, ngoài nguyên nhân chủ quan từ phía doanh nghiệp vì không tự chủ động nguồn cung, thì còn do tính chất mùa vụ của mặt hàng này.

Theo ông Hòe, tôm là mặt hàng mùa vụ, có thể thiếu hoặc thừa tùy thuộc vào nhiều yếu tố, nhưng chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ nhu cầu của thị trường và thời tiết. Việc thiếu nguyên liệu thường xảy ra với mặt hàng tôm nhiều hơn cá vì rất ít doanh nghiệp đầu tư vào vùng nguyên liệu tôm, mà chủ yếu đi mua gom từ các hộ nông dân.

Giá cả ít ổn định so với cá tra, trong khi tôm rất nhạy cảm với thời tiết, môi trường, dễ mắc dịch bệnh là những nguyên nhân chính khiến nhiều doanh nghiệp “nhường” phần nuôi nhiều rủi ro lại cho nông dân mặc dù biết như vậy sẽ khó chủ động nguyên liệu cho sản xuất.

Theo ông Hòe, nhiều doanh nghiệp hiện nay chỉ tự cung cấp khoảng 10% nguyên liệu cần cho nhà máy chế biến. "Điểm khó nhất là nguyên liệu thủy sản không thể dự trữ như nhiều loại nguyên liệu khác vì phụ thuộc vào nhu cầu thị trường vốn thường xuyên biến động. Chỉ khi có đơn hàng doanh nghiệp mới tính đến việc tìm nguyên liệu chế biến", ông nói.

Do vậy, trong trường hợp tôm nuôi cả nước năm nay bị ảnh hưởng của hiện tượng thời tiết El-Nino hoặc thu mua rơi vào thời điểm giáp hạt, nguyên liệu khan hiếm thì bắt buộc doanh nghiệp phải nhập khẩu. Tuy nhiên, cũng theo ông Hòe, thì đây chỉ là giải pháp tình thế vì không phải với đơn hàng nào doanh nghiệp cũng được nhập nguyên liệu về để chế biến, và rất nhiều trường hợp khách hàng không chấp nhận sử dụng nguyên liệu nhập khẩu. Chưa kể việc Cục thú y và Nafiqad thắt chặt kiểm soát chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm đối với các mặt hàng thủy sản tạm nhập tái xuất cũng gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp.

Qua đó, giải pháp cơ cấu lại đơn hàng, thị trường xuất khẩu... được nhiều doanh nghiệp quan tâm trong giai đoạn sản xuất cầm chừng, chờ mùa tôm mới đến.

Giải pháp của doanh nghiệp

Theo ông Trần Văn Lĩnh, Giám đốc Công ty thủy sản Thuận Phước, Đà Nẵng muốn tạo nguồn nguyên liệu ổn định lâu dài cần có giải pháp căn cơ, từ quy hoạch vùng nuôi cho đến cung cấp giải pháp kỹ thuật, con giống. Nhưng trong khi chờ đợi những động thái từ cơ quan chức năng thì mỗi doanh nghiệp phải vạch ra chiến lược kinh doanh riêng cho mình.

Theo ông Lĩnh, trong tình hình khó khăn về nguyên liệu như hiện nay, các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản ở miền Trung thường tiếp nhận những đơn hàng có giá trị gia tăng cao để có thể linh động tăng giá thu mua nguyên liệu khi cần, cũng là một cách để đảm bảo tiến độ thực hiện đơn hàng trước khi nguồn nguyên liệu dồi dào trở lại.

"Nhờ biện pháp trên mà thời gian gần đây, nhà máy chế biến của chúng tôi đã hoạt động được 60 - 70% công suất", ông Lĩnh nói.

Giám đốc doanh nghiệp Phú Cường Jostoco ở Cà Mau, ông Lý Phước An cho biết, trong thời gian gần đây, giá tôm nguyên liệu tăng khoảng 15 - 20% tùy kích cỡ. Giá cao nhưng nguồn tôm vẫn tiếp tục thiếu, dẫn đến việc doanh nghiệp chạy theo đơn hàng, mua theo giá cao. "Do vậy sẽ lập lại bài toán kinh doanh không hiệu quả", ông An nói.

Giải pháp của doanh nghiệp hiện nay, theo ông An là bên cạnh việc đàm phán, thương lượng với khách hàng thì còn phải cân đối lại lượng hàng. Cụ thể như cân đối giữa lượng tôm thẻ chân trắng và tôm sú vì nguồn cung tôm thẻ đang rẻ và dồi dào hơn tôm sú. Theo ông An, mặc dù giá trị của loại tôm thẻ thấp nhưng vẫn là giải pháp cho các doanh nghiệp trong thời điểm này.

"Một mặt cân đối được danh mục sản phẩm, mặt khác doanh nghiệp còn phải xây dựng định hướng về giá sản phẩm. Các thị trường từ EU đến Nhật Bản, Hàn Quốc... có mức giá sàn hoàn toàn khác nhau nên tùy thời điểm mà doanh nghiệp lựa chọn thị trường có mức giá xuất khẩu thích hợp", ông nói.

Thống kê của Tổng cục Hải quan, 3 năm gần đây, trung bình mỗi năm Việt Nam nhập 140.000 - 150.000 tấn thủy hải sản các loại, giá trị 300 - 320 triệu đô la Mỹ, trong đó trên 90% là nguyên liệu thủy sản dưới hình thức tạm nhập tái xuất.

Theo một số doanh nghiệp, vụ tôm chính vào tháng 8 vẫn chưa đến, nhưng hiện nay nhiều tỉnh ĐBSCL có nuôi tôm như Cà Mau, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Trà Vinh... đã bắt đầu thu hoạch tôm nuôi công nghiệp như tôm sú, tôm thẻ chân trắng... Tuy nhiên theo các doanh nghiệp, giá vẫn đứng ở mức cao, lợi nhuận sau chế biến không cao và phải đợi đến chính vụ thì mới bắt đầu giảm.

Thái Hằng

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323