Xuất khẩu thủy sản - Tăng trưởng chưa bền vững

Theo Bộ NN-PTNT, trong 7 tháng đầu năm 2010, các doanh nghiệp thủy sản xuất khẩu đạt kim ngạch khoảng 2,45 tỷ USD, tăng hơn 11,63% so cùng kỳ năm 2009. Điều nghịch lý là xuất khẩu dù tăng nhưng lợi nhuận giảm và người nuôi thủy sản gặp không ít khó khăn.

Duy trì đối tác

Ông Nguyễn Văn Đạo, Tổng Giám đốc Công ty CP thủy sản Gò Đàng (Tiền Giang), cho biết: Kế hoạch xuất khẩu 32 triệu USD cá tra phi lê trong năm 2010, đến nay công ty đã hoàn thành hơn 60%. Đây là kết quả khả quan trong thời điểm xuất khẩu thủy sản có nhiều biến động như đồng EUR mất giá, một số nước châu Âu khủng hoảng nợ…

Đồng quan điểm trên, ông Dương Ngọc Minh, Tổng giám đốc Công ty CP Thủy sản Hùng Vương bộc bạch: “6 tháng đầu năm, chúng tôi đã xuất khẩu hơn 90 triệu USD, dẫn đầu ngành thủy sản. Nói là 6 tháng nhưng thật ra các doanh nghiệp chỉ hoạt động hơn 4 tháng, do thời gian nghỉ tết và nghỉ lễ đầu năm khá dài. Điều này cho thấy xuất khẩu thủy sản những tháng qua rất hiệu quả”.

Lãnh đạo Công ty CP Nam Việt (An Giang) cho biết, đến nay đã đạt lợi nhuận gần 50 tỷ đồng, những tháng còn lại sẽ chạy nước rút để hoàn thành chỉ tiêu lợi nhuận 100 tỷ đồng năm 2010. Thuận lợi cơ bản là từ tháng 9, tháng 10 trở đi nhu cầu tiêu thụ thủy sản trên thế giới tăng cao, đây là thời điểm để doanh nghiệp tăng tốc về đích.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, thị trường xuất khẩu thủy sản đang phục hồi, với chiều hướng này khả năng sẽ hoàn thành chỉ tiêu 4,5 tỷ USD trong năm 2010. Tuy nhiên, cái khó mà các doanh nghiệp đối mặt là lãi suất ngân hàng năm nay tăng cao, bình quân từ 12% - 16%/năm, cộng với giá điện, cước vận chuyển, bao bì, nhân công… đều tăng; trong khi giá xuất khẩu chưa cải thiện được nhiều. Vì vậy lợi nhuận sẽ không đạt như kế hoạch, thậm chí có doanh nghiệp đặt chỉ tiêu hòa vốn - ổn định thị trường và duy trì đối tác để chờ năm sau.

Ông Dương Nghĩa Quốc, Giám đốc Sở NN-PTNT Đồng Tháp, trăn trở khi đa số hộ nuôi cá tra ở ĐBSCL tiếp tục thua lỗ do chi phí đầu vào tăng mạnh nhưng giá bán nguyên liệu không tăng. Đã có khoảng 40% - 60% số hộ nuôi cá treo ao, ngưng hoạt động dẫn đến nhiều nhà máy thiếu nguyên liệu. Dự báo sang quý 4-2010 và những tháng đầu năm 2011 tình trạng thiếu nguyên liệu sẽ căng thẳng hơn. Đối với mặt hàng tôm sú, dù giá cao nhưng nguồn tôm không đáp ứng đủ cho các nhà máy chế biến. Hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Cà Mau cho rằng, nguyên liệu đang là bài toán đau đầu khiến việc xuất khẩu hết sức bị động. Vấn đề ở chỗ là năm nào người dân tăng diện tích nuôi và trúng mùa thì tôm rớt giá, dẫn đến lỗ lã. Ngược lại, từ đầu năm đến nay giá tôm cao kỷ lục nhưng người nuôi không có tôm để bán. Điều này chứng tỏ xuất khẩu thủy sản dù đang cải thiện nhưng vẫn bộc lộ nhiều bất cập cần nhanh chóng tháo gỡ.

Thay đổi để phát triển

So với nhiều ngành khác, xuất khẩu thủy sản những năm qua tăng trưởng vượt bậc và trở thành lĩnh vực xuất khẩu chủ lực, đóng góp tích cực cho nền kinh tế, tạo việc làm cho nhiều lao động. Tại các địa phương như Cà Mau, Sóc Trăng, Bạc Liêu, An Giang, Đồng Tháp… xuất khẩu thủy sản tác động lớn đến chỉ tiêu tăng trưởng GDP của tỉnh. Năm nào thủy sản “được mùa” thì tốc độ phát triển kinh tế tăng, ngược lại xuất khẩu trục trặc chỉ tiêu khó hoàn thành.

Ông Vương Bình Thạnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang thừa nhận: “Từ năm 2009 đến nay, tăng trưởng của tỉnh không đạt kế hoạch, bởi đầu ra cá tra bất ổn. Tuy nhiên, đây chỉ là nhất thời bởi tiềm năng của cá tra ở ĐBSCL rất lớn mà chúng ta chưa khai thác hết thế mạnh”. Sau thời gian phát triển ào ạt đã đến lúc nghề nuôi, chế biến, xuất khẩu cá tra cần được sắp xếp lại bài bản, phù hợp với tình hình mới. Toàn vùng phải thống nhất quy hoạch về diện tích, sản lượng, thời vụ nuôi, thời gian thu hoạch… nhằm tránh tình trạng lúc thừa lúc thiếu nguyên liệu. Trên cơ sở quy hoạch sẽ xóa dần nạn nuôi tự phát để tiến tới nuôi “liên kết” giữa nông dân và doanh nghiệp.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Lương Lê Phương cho rằng, nếu gỡ được nút thắt tồn tại lâu nay giữa “nông dân và doanh nghiệp” thì nghề cá sẽ chuyển biến tích cực. Xu thế phát triển tới đây là xóa dần nuôi nhỏ lẻ, tiến tới nuôi quy mô lớn với hình thức công nghiệp. Vì vậy nông dân và doanh nghiệp không thể “mạnh ai nấy làm” mà cần “liên kết” tìm tiếng nói chung.

Ông Mai Đăng Hòa, Tổng giám đốc Công ty TNHH Thủy sản Sài Gòn - Mekong (Trà Vinh) cảnh báo: “Nhu cầu tiêu thụ trên thế giới ngày càng khắt khe về chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm. Để tồn tại và phát triển buộc chúng ta phải nhanh chóng thay đổi. Trước mắt, cần thực hiện vùng nuôi Global GAP để tạo ra nguồn nguyên liệu sạch đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu vào những thị trường khó tính như EU, Hoa Kỳ…”. Tiêu chuẩn Global GAP đang được các doanh nghiệp thủy sản (cả tôm và cá tra) tích cực triển khai, bởi đây là “giấy thông hành” để sản phẩm vào các siêu thị quốc tế.

HUỲNH PHƯỚC LỢI

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323