Con cá tra và sự bất công

Nguyên nhân khiến cho DOC có cớ để kiểm tra và áp đặt sự “trừng phạt” này lại chính bởi hệ quả của cuộc giành giật thị phần giữa các doanh nghiệp Việt Nam với nhau trên thị trường Mỹ bằng phương pháp hạ giá bán dù có chung nguồn nguyên liệu.

Vậy là số phận long đong của con cá tra Việt Nam trên thị trường Mỹ, hàng chục năm nay, vẫn chưa được Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) buông tha.

Ngày 15/9, DOC đã đưa ra kết quả sơ bộ của đợt xem xét hành chính lần 6 và đe dọa sẽ áp thuế chống bán phá giá (CBPG) lên đến 136% đối với cá tra nhập khẩu từ Việt Nam vào thị trường Hoa Kỳ.

Một phản ứng tức thì từ phía bị hại: sáng 17/9, ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) tuyên bố: “Việt Nam có thể ngừng nhập nguyên liệu thức ăn cá tra từ Mỹ để trả đũa việc áp thuế chống bán phá giá của nước này”.

Sau khủng hoảng toàn cầu năm 2008, nhiều quốc gia đang quay trở lại chính sách bảo hộ sản phẩm trong nước, bất chấp nguyên tắc cơ bản WTO là thúc đẩy tự do thương mại toàn cầu không chỉ bằng giảm thuế suất mà còn bao gồm các chính sách dỡ bỏ hàng rào “phi” thuế quan.

Vì thế mà vòng đàm phán Doha, với nội dung tập trung vào các sản phẩm nông nghiệp, vẫn cứ quanh quẩn trong bế tắc hàng chục năm nay bởi sự ngăn cản của chính một số cường quốc, trong đó có Mỹ. Các nhà quan sát độc lập đã khẳng định rằng, chỉ khi đàm phán Doha kết thúc thì những quốc gia đang phát triển - có thế mạnh thương mại chủ yếu là sản phẩm nông nghiệp, thủy sản - mới thực sự được hưởng “tự do hóa thương mại của WTO”.

Cá tra là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ngành thủy sản Việt Nam. Năm nay dự kiến sẽ xuất khẩu vào thị trường Mỹ khoảng 41.000 tấn với giá trị khoảng 134 triệu đô la Mỹ. Sản phẩm này của Việt Nam được người tiêu dùng Mỹ xếp trong danh sách 10 sản phẩm thủy sản được ưa chuộng nhất trong năm 2009.

Con cá tra Việt Nam cũng tạo thị trường tiêu thụ và việc làm cho Mỹ: trong 4 tháng đầu năm 2010, Hoa Kỳ là nước xuất khẩu lớn nhất mặt hàng thức ăn gia súc và nguyên liệu cho nuôi trồng cá tra Việt Nam, đạt đến 768 triệu USD, tăng 81,7% so với cùng kỳ năm 2009.

Việt Nam là quốc gia có ngành công nghiệp sản xuất và xuất khẩu cá tra lớn nhất trên thế giới với khối lượng trên 1,2 triệu tấn nguyên liệu/năm, trong khi ngành cá tra của Philippines rất nhỏ lẻ và sơ khai, quy trình nuôi, chế biến chưa đồng bộ khiến cho giá thành sản xuất cá tra luôn ở mức cao.

Vì thế, việc DOC đột ngột chọn Philippines, thay vì Banglades như Việt Nam đề xuất, làm thị trường để khảo sát chi phí giá thành đã dẫn đến kết quả tăng cao một cách vô lý.

Hành động bất hợp lý này chỉ có thể được lý giải bằng việc các doanh nghiệp cá da trơn Mỹ ngày càng khó khăn trong việc cạnh trang với cá tra Việt Nam là yếu tố chính thúc đẩy Hiệp hội Các nhà nuôi Catfish của Mỹ tạo áp lực lên DOC nâng mức thuế bán phá giá với cá tra Việt Nam. Áp lực này còn xuất phát từ những nỗ lực của Chính quyền Obama nhằm ngăn cản thương mại tự do, hỗ trợ xuất khẩu từ Mỹ và đặc biệt là để đảm bảo an toàn cho việc tái bầu cử của những nghị sĩ yếu thế trong Quốc hội Mỹ.

Trách “người” nhưng cũng phải ngẫm đến “ta”: trong số hàng chục doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu cá tra phi-lê sang thị trường Mỹ thì số doanh nghiệp sẽ bị áp CBPG chỉ khoảng 5 - 6 đơn vị. Nguyên nhân khiến cho DOC có cớ để kiểm tra và áp đặt sự “trừng phạt” này lại chính bởi hệ quả của cuộc giành giật thị phần giữa các doanh nghiệp Việt Nam với nhau trên thị trường Mỹ bằng phương pháp hạ giá bán dù có chung nguồn nguyên liệu.

Chính những người Mỹ quan tâm đến lợi ích của cá tra Việt Nam đã từng khuyên các doanh nghiệp Việt Nam nên bán giá cao hơn, theo mặt bằng chung của thị trường. Nhưng để tăng thị phần, giật mối của nhau, một số doanh nghiệp Việt Nam đã bỏ qua những lời cảnh báo chí tình. Và, buồn thay, để lôi kéo khách bằng mọi giá, các doanh nghiệp này đã ép giá mua nguyên liệu của chính những người nông dân “xứ mình”.

Có thời kỳ, hơn 40% “hầm” nuôi cá tra ở ĐBSCL bị “treo” vì giá bán của người dân không đủ bù đắp chi phí. Đã bao giờ những chủ doanh nghiệp ép giá “xứ mình” để đãi dân “xứ người” nghĩ đến viễn cảnh người nông dân không cam chịu cảnh “nuôi cá để cho mèo ăn” nữa hay không?

Theo quy hoạch phát triển, đến năm 2010 diện tích nuôi cá tra của vùng ĐBSCL đạt 8.600 ha, tập trung chủ yếu ở Đồng Tháp và An Giang; đến năm 2015 diện tích nuôi cá tra đạt 11.000 ha và đến năm 2020 là 13.000 ha với sản lượng có thể đạt 1,8 triệu tấn.

T.H

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323