Có giá sàn cho cá tra, basa: Người nuôi qua “cơn bĩ cực” - Những tín hiệu lạc quan

Từ năm 2011, giá sàn xuất khẩu cá tra - ba sa Việt Nam sẽ ở mức 2,8 USD/kg (không kể thị trường Mỹ), đồng thời giá sàn mua cá của người dân cũng ổn định ở mức 20.000 đ/kg. Đó là thông tin mới nhất được ông Dương Ngọc Minh - Chủ tịch Ủy ban Cá nước ngọt (Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam - VASEP), đưa ra tại hội nghị doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu cá tra - ba sa năm 2010 ở TP Hồ Chí Minh ngày 19/10.

Vượt qua nhiều khó khăn và thách thức, đến nay, cá tra đã vươn lên dẫn đầu kim ngạch xuất khẩu thủy sản cả nước. Trong 9 tháng đầu năm, sản lượng cá tra xuất khẩu đạt hơn 472 ngàn tấn, trị giá hơn 1 tỉ đô la Mỹ. Theo VASEP, trong 3 tháng cuối năm, xuất khẩu dự tính sẽ đạt 400.000 đô la Mỹ, nâng tổng kim ngạch cả năm lên 1,5 tỉ đô la Mỹ. Tuy nhiên, đằng sau thắng lợi này, nông dân nuôi cá vẫn đang rất khó khăn, đối mặt nhiều rủi ro và hưởng lợi rất thấp trong chuỗi giá trị cá tra xuất khẩu.

Sự thiệt thòi và tín hiệu lạc quan

Ngành thủy sản vẫn đang trên đà phát triển với tốc độ tăng trưởng cao nhưng lại có một nghịch lý rất lớn là trong vài năm gần đây, người nuôi cá tra luôn trong tình cảnh khó khăn và hưởng lợi rất ít do đầu ra sản phẩm vẫn bấp bênh, chưa đảm bảo phát triển ổn định… Đến nay, diện tích nuôi cá tra vùng ĐBSCL giảm ít nhất 30% so với năm trước. Phần lớn diện tích còn lại cũng được thả nuôi với mật độ thưa, sản lượng thấp. Đa phần người nuôi đang “nợ chồng nợ”, không còn tài sản thế chấp nên không thể tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ lãi suất của Chính phủ… Khảo sát mới nhất về thực trạng người nuôi cá tra ở ĐBSCL cho thấy: Từ 70 - 80% người nuôi cá tra xuất khẩu đang chịu lỗ. Hầu hết người nuôi đều không còn tài sản thế chấp để các ngân hàng cho vay các khoản vay mới. Các hộ nuôi chưa liên kết được với nhà máy chế biến, nhiều cơ sở nuôi đã cho thuê hoặc sang nhượng cho doanh nghiệp (DN) có nhà máy chế biến xuất khẩu…

Dù nhu cầu sản phẩm cá tra được khẳng định sẽ tăng mạnh trong thời gian tới nhưng từ hơn 2 năm nay giá cá tra nguyên liệu tại ĐBSCL vẫn ở mức thấp. Cá loại 1 chỉ từ 14.500 - 14.800 đ/kg, cá loại 2 từ 13.500 - 14.000 đ/kg. Trong khi đó, giá thành hiện tại luôn ở mức 14.000 - 16.000 đ/kg. Không có lãi, người nuôi dần bỏ ao, gây thiếu hụt nguyên liệu, ảnh hưởng đến tính bền vững của ngành nuôi cá tra và DN xuất khẩu.

Còn hiện nay, giá cá xuất khẩu đã tăng. Người nuôi phấn khởi sau nhiều năm “bầm giập” với nghề. Cụ thể tại ĐBSCL, giá bán cá tra nguyên liệu trong 3 tháng trở lại có giá từ 16.500 đến trên 18.000 đ/kg, có nơi trên 18.700 đ/kg, giá bán phụ phẩm cá tra theo đó từ 4.000 - 5.500 đ/kg và dự báo giá bán cá nguyên liệu các tháng sắp tới sẽ tăng lên mức 19.500- 20.000 đ/kg trong bối cảnh sản lượng không còn nhiều; giá xuất khẩu trung bình đạt 2,7 USD/kg, tăng khoảng 0,3 USD/kg so với tháng trước. Giá trung bình cá tra xuất khẩu và giá cá nguyên liệu trong nước thời gian gần đây đang tăng dần trong bối cảnh nguồn cung đến năm 2011 giảm khá mạnh sẽ là cơ hội “vàng” để ngành công nghiệp cá tra xuất khẩu trị giá 1,5 tỉ đô la Mỹ cơ cấu lại cho phát triển trong dài hạn. Với nhu cầu luôn ở mức cao tại các thị trường xuất khẩu và sản lượng cá nguyên liệu ở ĐBSCL cũng không còn nhiều là một trong những yếu tố chính đưa giá xuất khẩu lẫn giá cá nguyên liệu trong nước tăng.

Rối loạn thị trường – “con sâu làm rầu nồi canh”

Khi phát triển ngành hàng này, các thành phần tham gia trong chuỗi sản xuất đã quên mất bài học lạnh lùng từ sự tự điều tiết của thị trường: Khi cung nhiều thì giá giảm, khi cầu nhiều thì giá tăng! Đối với con cá tra, thực tế xảy ra nhiều năm nay là một minh chứng: Khi giá cá lên, ai cũng ùn ùn nuôi cá mặc có trình độ, kỹ thuật nuôi hay không, nhiều lúc còn “neo” cá để chờ mức lợi nhuận cao hơn. Khi giá cá giảm thì “bán tháo, bán đổ” làm đảo lộn cả thị trường. Còn các nhà máy chế biến cũng đua nhau mọc lên, đua nhau chào giá bán sản phẩm ra nước ngoài khiến rối ren cả thị trường trong và ngoài nước... Ngoài ra, gần như có một tiền lệ xảy ra, sau mỗi lần hội chợ thủy sản (TS) quốc tế, các DN xuất khẩu TS Việt Nam không có được tiếng nói chung, mạnh ai nấy chào giá. Điều đáng nói ở đây, việc xảy ra thành tiền lệ như vậy nhưng chưa có một cơ quan nào đứng ra nhận trách nhiệm và chưa có một đơn vị nào bị xử lý về hành vi phá giá. Điều này, vừa làm sụt giảm uy tín chất, lượng sản phẩm TS của Việt Nam trên thị trường quốc tế, vừa thiệt hại lớn đến lợi ích kinh tế.

Điển hình như chuyện hạ giá bán cá tra phi lê xuất khẩu của Việt Nam ở các thị trường nhập khẩu. Theo thống kê của VASEP, đầu năm 2008 (so với năm 2007), cá tra phi lê của Việt Nam bị hạ giá ở tất cả các thị trường. Trong đó, giảm nhiều nhất là ở thị trường Trung Đông với mức độ 20,58%, kế tiếp thị trường Châu Á 10,95%, Đông Âu 10,8%, Nam Mỹ 8,62%, Châu Âu 7,01%, Châu Đại Dương 4,94%, Châu Phi 2,8%, giảm ít nhất ở thị trường Mỹ 1,34%. Riêng từ quý 1/2010, giá cá tra phi lê đã rớt đến 23% so với cùng kỳ năm 2009; đáng chú ý nhất là thị trường Ukraina giảm trên 55%. Trong khi đó, theo dẫn chứng của VASEP: Từ thống kê nhập khẩu của Hải quan Mỹ, tỷ trọng sản lượng cá tra Việt Nam so với các nước không ngừng tăng, từ chỉ chiếm 63% quý 1/2008 tăng lên 75% vào quý 1/2010.

Theo quyết định của Bộ Nông nghiệp và PTNT, từ ngày 31/12, tất cả các sản phẩm chế biến từ cá tra, cá ba sa để xuất khẩu đều phải sử dụng tên thương mại in trên bao bì là cá ba sa (Pangsius hypoththalmus).

Ths PHẠM THỊ THU HỒNG

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323