ĐBSCL: Gỡ khó cho ngành công nghiệp chế biến cá tra

Chế biến cá tra xuất khẩu ở ĐBSCL.

Từ đầu năm đến nay, giá xuất khẩu cá tra phi lê sang thị trường Hoa Kỳ, châu Âu… tăng, từ đó kéo giá cá nguyên liệu trong nước liên tục nhảy vọt lên từ 27.000 - 28.000 đ/kg trở lên, mức cao kỷ lục. Dù giá cá cao chót vót, nhưng người nuôi vẫn dè chừng do thiếu vốn và phập phồng đầu ra chưa ổn định.

* Giá có lời nhưng… vẫn lo!

Giá cá tra liên tục tăng là tín hiệu mừng cho người nuôi ở các tỉnh, thành ĐBSCL. Ông Nguyễn Văn Chảnh, ở xã Vĩnh Thới, huyện Lai Vung (Đồng Tháp), tỏ ra phấn chấn: “Chưa bao giờ giá cá tra tăng mạnh như hiện nay. Giá càng tăng, thương lái tìm đến mua càng nhiều, có bao nhiêu bán hết bấy nhiêu, lấy tiền cái một, sướng thật”. Theo ông Chảnh, với mức giá hiện tại, bình quân người nuôi đảm bảo lợi nhuận từ 3.000 - 4.000 đ/kg sau khi trừ chi phí. Ai nuôi giỏi, ít hao hụt, có thể lời nhiều hơn.

Xuôi theo sông Bồ Ót, chúng tôi tìm đến phường Thuận An, một trong những nơi nuôi cá tra khá lớn của quận Thốt Nốt (TP.Cần Thơ). Ông Võ Văn Đệ, hộ nuôi cá chuyên nghiệp ở phường Thuận An, cho biết: Sau 2 năm người nuôi thua lỗ (2008 - 2009), từ giữa năm 2010 đến nay, giá cá diễn biến theo chiều hướng có lợi cho dân. Chỉ cần giữ vững giá này thì chắc chắn năm nay dân nuôi cá sẽ gỡ được nợ từ những vụ lỗ trước. Ông Lê Chí Bình, Phó Chủ tịch Hiệp hội Nghề nuôi và chế biến thủy sản An Giang, nửa mừng - nửa lo khi giá cá đang lên đỉnh điểm: “Ai có cá bán lúc này coi như thắng lớn, tuy nhiên tới đây diễn biến ra sao vẫn chưa thể lường trước được. Lo nhất của người nuôi là giá thức ăn cứ liên tục nhảy vọt và chưa có điểm dừng, đã đẩy chi phí giá thành nuôi cá tra lên rất cao. Nhiều hộ trăn trở đầu vào tăng nhưng nếu đến kỳ thu hoạch, lỡ giá cá sụt là người nuôi lãnh đủ. Chuyện này đã từng xảy ra những năm trước. Vì vậy, diện tích cá tra gần đây có tăng nhưng chưa nhiều như mong muốn”. Theo Sở NN&PTNT các tỉnh, thành ĐBSCL, không chỉ thức ăn mà con giống, xăng dầu, thuốc, nhân công lao động… cũng tăng cao. Đặc biệt, hầu hết hộ nuôi cá đang thiếu vốn trầm trọng để tái đầu tư, trong khi nghề này đòi hỏi vốn lớn (bình quân nuôi 1.000 tấn cá tra cần từ 22 - 24 tỉ đồng). Không đủ vốn nên người nuôi buộc phải vay hỏi, các ngân hàng thì bảo sẵn sàng giải ngân nhưng thực tế việc tiếp cận rất khó.

“Bơm vốn” qua mô hình liên kết

Theo Bộ NN&PTNT, trong tháng 3-2011, các doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu được 400 triệu USD, nâng tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản 3 tháng đầu năm 2011 đạt khoảng 1,1 tỉ USD, tăng 22% so cùng kỳ năm ngoái. Cá tra và tôm sú vẫn là 2 mặt hàng xuất khẩu chủ lực. EU, Hoa Kỳ và Nhật Bản là 3 thị trường chính, trong đó thị trường Hoa Kỳ dù còn nhiều cản ngại nhưng từ đầu năm đến nay, xuất khẩu vào thị trường này vẫn tăng gần 40% so cùng kỳ; Đức tăng 32%; Canada tăng gấp 2 lần… Ông Nguyễn Văn Đạo, Giám đốc Công ty Cổ phần thủy sản Gò Đàng, cho biết: Giá cá tra xuất sang thị trường Hoa Kỳ từ 3,8 - 4 USD/kg; châu Âu từ 3,2 - 3,4 USD/kg; châu Á 3,2 USD/kg… Về cơ bản, từ đầu năm đến nay, giá xuất tương đối ổn định, nhu cầu tiêu thụ các thị trường tốt, nhờ đó mà công ty tăng trưởng doanh số trên 15%. Ông Đạo nhận định: Trong quý II/2011, đầu ra cho cá tra vẫn tiếp tục duy trì tốt. Tuy nhiên, khó khăn chung mà các doanh nghiệp thủy sản đang vướng lúc này là nguồn nguyên liệu thiếu hụt. Hiện tại, doanh nghiệp nào có vùng nuôi nguyên liệu thì hoạt động xuyên suốt, còn ai không có vùng nguyên liệu sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Ông Mai Đăng Hòa, Tổng giám đốc Công ty TNHH Thủy hải sản Sài Gòn Mekong (Trà Vinh) trăn trở: “Lãi suất quá cao và ngân hàng hạn chế cho vay làm cho doanh nghiệp rất lúng túng. Những ai muốn đẩy mạnh chế biến xuất khẩu cũng không thể bứt phá”. Thực tế cho thấy, với mức lãi suất từ 18 - 21%/năm đang là gánh nặng cho doanh nghiệp xuất khẩu. Nếu ngân hàng càng tăng lãi suất, doanh nghiệp càng dễ chết, nhất là những doanh nghiệp nhỏ, nội lực kém sẽ không chịu nổi. Đáng quan ngại hơn, dù mức cho vay cao nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng có thể tiếp cận được đồng vốn để chế biến xuất khẩu cá tra. Hiện tại, mỗi ngân hàng có cách giải ngân khác nhau và tùy theo mối quan hệ với từng doanh nghiệp mà họ áp dụng mức lãi suất cao hay thấp, nhưng phần lớn không còn “dễ thở” như trước.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề trên, lãnh đạo Ngân hàng Á Châu chi nhánh Cần Thơ cho biết, vẫn cho doanh nghiệp xuất khẩu cá tra vay vốn bình thường, trong đó có những “mối” quen biết lâu nay. Đối với người nuôi cá thì ngân hàng rất hạn chế giải ngân những trường hợp nuôi nhỏ lẻ, địa bàn xa thuộc các huyện, vì khó quản lý và không đủ cán bộ đi thẩm định. Chủ yếu tập trung cho vay những HTX hoặc tổ hợp tác có sự liên kết với các nhà máy. Nếu người dân không chủ động được đầu ra thì có thể nuôi gia công cho nhà máy vẫn được ngân hàng xem xét cho vay. Từ mô hình liên kết, Ngân hàng Á Châu chi nhánh Cần Thơ đã giải ngân trên 200 tỉ đồng hỗ trợ nghề cá. Theo ông Võ Ngọc Diệp, Giám đốc VietinBank chi nhánh Đồng Tháp: Ngân hàng đang cho người dân nuôi cá tra vay trên 218 tỉ đồng, đa số là những hộ nuôi quy mô lớn. Các doanh nghiệp xuất khẩu nếu thanh toán qua hệ thống VietinBank sẽ được giảm 2% lãi suất. Về cơ bản, ngân hàng vẫn tiếp tục xem xét cho vay phát triển nghề cá, nhưng phải chọn lọc; trong đó ưu tiên những doanh nghiệp uy tín, làm ăn bài bản, xuất khẩu giá cao và người nuôi theo dạng liên kết sẽ được xem xét cho vay.

Hiện Bộ NN&PTNT rất ủng hộ mô hình sản xuất liên kết giữa người nuôi và doanh nghiệp, bởi nhiều cái lợi như: dễ quản lý, đầu tư vốn thuận tiện, người nuôi đảm bảo đầu ra ổn định, còn doanh nghiệp chủ động được nguồn nguyên liệu; quá trình nuôi được kiểm soát chặt chẽ, nhờ đó mà chất lượng cá tăng cao, đáp ứng tốt cho nhiều thị trường xuất khẩu dù khó tính nhất. Công ty Cổ phần Thủy sản Bình An, Công ty Việt An… làm tốt vấn đề này và Bộ đang khuyến khích phát triển mô hình liên kết.

Theo Phòng NN&PTNT huyện Hồng Ngự (Đồng Tháp), mấy năm qua, hàng chục hộ nuôi cá ở Hồng Ngự nhờ liên kết với Công ty Cổ phần Thủy sản Bình An (Bianfishco) nên đầu ra rất ổn định. Ngoài việc hỗ trợ tích cực cho người nuôi nhiều mặt, Bianfishco còn mua cá nguyên liệu cho dân với giá cao hơn thị trường từ 500 - 600 đ/kg. Từ mô hình liên kết đã giúp dân nuôi cá an tâm đầu tư phát triển, nhiều hộ giàu lên từ con cá tra đặc sản.

TRỌNG HUỲNH

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323