Cá tra vùng ĐBSCL: Con đường nào phát triển bền vững?

Từ khi gia nhập WTO, con cá tra Việt Nam ngày càng khẳng định “chỗ đứng” trên thị trường thế giới. Tuy nhiên, con cá tra cũng phải đối mặt với các thách thức, rào cản kỹ thuật về vệ sinh an toàn thực phẩm từ các thị trường luôn có xu hướng đòi hỏi ngày càng khắt khe hơn. Con cá tra sẽ phải làm gì để vượt qua các rào cản ngày một nhiều từ các thị trường để giảm thiểu rủi ro, thiệt hại, đồng thời bảo đảm nguồn nguyên liệu phục vụ sản xuất ổn định và phát triển bền vững.

* Chủ động xây dựng vùng nguyên liệu

Nguồn nguyên liệu cá tra ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thời gian qua vẫn trong tình trạng bấp bênh, không ổn định, người nuôi cá khi thì buộc phải “treo ao” do làm ăn thua lỗ, lúc lại “neo cá” trong ao để đòi tăng giá khi thấy nguồn cá khan hiếm. Tình trạng thiếu nguyên liệu cá tra hiện nay đang thật sự là bài toán khó cho hầu hết các doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu ở ĐBSCL. Các doanh nghiệp phải “cắn răng” liên tục nâng giá mua để bảo đảm có nguyên liệu phục vụ cho sản xuất. Con số thống kê chưa đầy đủ, hiện nay, có đến gần 40% diện tích nuôi cá tra ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long “treo ao” do thời gian dài người nuôi bị thua lỗ. Tình trạng thiếu nguyên liệu cá khiến cho các doanh nghiệp chế biến thủy sản không ít lần lâm cảnh khó khăn, buộc phải giảm công suất chế biến, giảm công nhân, hoạt động cầm chừng. Ước tính khoảng 50% nhà máy chế biến phải đóng cửa, số còn lại thì hoạt động cầm chừng, cho công nhân nghỉ luân phiên.

Hình thức tự đầu tư vào việc xây dựng vùng nguyên liệu hay chọn hình thức tăng cường mối liên kết với người nuôi cá của các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu được xem là những giải pháp phù hợp với xu thế và tình hình thực tại nhằm không chỉ bảo đảm nguyên liệu ổn định phục vụ sản xuất, đồng thời còn đảm bảo chất lượng sản phẩm thủy sản sạch. Đây cũng là cách để doanh nghiệp đáp ứng đòi hỏi của những tiêu chuẩn ngày càng khắt khe về vệ sinh an toàn thực phẩm của các thị trường khó tính như: Mỹ, EU, Nhật. Điển hình, Công ty Cổ phần Hùng Vương (Tiền Giang) từ năm 2009 đã triển khai nuôi cá tra, đến nay diện tích nuôi cá khoảng 250 ha. Hiện nay, mỗi tháng Công ty Hùng Vương thu hoạch trên 10.000 tấn cá nguyên liệu. Nhờ đi tiên phong trong việc xây dựng mô hình nuôi cá hiện đại, Công ty Hùng Vương đã chủ động phần lớn nguồn nguyên liệu và mở rộng thị trường tiêu thụ. Bà Trần Thị Thu Nguyệt, Giám đốc Công ty Cổ phần Dabaco Tiền Giang, chuyên nuôi, chế biến cá tra xuất khẩu và chế biến bột cá, cho biết: Nhu cầu sản xuất của công ty khoảng 200 tấn nguyên liệu mỗi ngày. Công ty đã tập trung đầu tư khoảng 100 ha nuôi cá tra tại Đồng Phú (huyện Long Hồ, Vĩnh Long) và gần 20 ha tại Phú Đa (Chợ Lách, Bến Tre), nhằm đáp ứng khoảng 70% nhu cầu sản xuất của nhà máy.

Thời gian qua, một số doanh nghiệp chế biến thủy sản tại Đồng Tháp: Vĩnh Hoàn, Docimexco, Hoàng Long... cũng hợp đồng liên kết đầu tư nuôi cá tương tự. Nông dân đầu tư con giống, lo chi phí nuôi, phòng trị bệnh, còn công ty cung cấp thức ăn, đến lúc thu hoạch sẽ trả chi phí đầu tư cho người nuôi 5.000 đồng/kg cá nguyên liệu.

Nhận định về tình hình nguyên liệu năm 2011 sẽ khan hiếm nên Công ty Agifish đã có bước chuẩn bị trước về vùng nuôi và liên kết với người nuôi. Từ cuối năm 2010, bằng các chính sách hỗ trợ cũng như phương thức thanh toán linh hoạt, uy tín, chẳng hạn như thanh toán 100% sau khi nhận nguyên liệu đã tạo được sự yên tâm, tin tưởng đối với người nuôi cá. Với những bước đi phù hợp trong chính sách thu mua nguyên liệu, Agifish chủ động được nguồn nguyên liệu để phục vụ sản xuất trong năm 2011.

* Nuôi cá sạch, bước phát triển bền vững

Trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp, chủ nuôi cá tra ở ĐBSCL đã tích cực áp dụng các quy trình, biện pháp nuôi cá tra sạch. Công ty Cổ phần Hùng Vương (Tiền Giang) được xem là một trong những đơn vị đi tiên phong trong việc áp dụng nuôi cá tra theo tiêu chuẩn Global GAP. Ông Dương Ngọc Minh, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Hùng Vương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho rằng, các doanh nghiệp cũng như người nuôi nên sản xuất theo quy trình GlobalGAP. Việc áp dụng Global GAP doanh nghiệp sẽ mang lại hiệu quả rất lớn. Trên thực tế, mô hình sản xuất cá tra theo quy trình Global GAP chi phí sản xuất chỉ tăng thêm 3%, trong khi giá trị tăng thêm đến 12%. Cái lợi lớn hơn là sản phẩm đáp ứng được các đòi hỏi khắt khe của thị trường xuất khẩu nên doanh nghiệp có điều kiện mở rộng thị trường xuất khẩu - bởi giấy chứng nhận Global GAP chính là “giấy thông hành”, là cam kết đảm bảo sự an toàn và chất lượng đối với sản phẩm.

Tại tỉnh An Giang, có nhiều doanh nghiệp triển khai thực hiện chuỗi liên kết sản xuất nhằm bảo đảm nguồn nguyên liệu cá tra sạch. Điển hình như Công ty Mazzetta, nhà nhập khẩu phân phối thủy sản đông lạnh hàng đầu của Mỹ, đã liên kết với đơn vị Proconco - nhà máy thức ăn chăn nuôi của Pháp tại Việt Nam, triển khai dự án nuôi cá tra sinh thái tại An Giang, với quy trình khép kín: Nguồn thức ăn, nông trại, chế biến đến người tiêu dùng. Công ty Binca Seafoods Việt Nam từ năm 2009 đến nay đã liên kết với Công ty Tuấn Anh (Ntaco) xây dựng vùng nuôi cá tra có diện tích rộng 35 ha, đạt tiêu chuẩn Global GAP và đầu tư số vốn trên 2 triệu USD cho các hộ dân trong tỉnh nuôi cá tra sinh thái, cung cấp sản lượng 1.200 tấn/năm.

Việc tự đầu tư vào vùng nuôi cá của doanh nghiệp chế biến thủy sản hay chọn hình thức liên kết chặt chẽ giữa nông dân và doanh nghiệp không chỉ đảm bảo nguồn nguyên liệu sạch, ổn định phục vụ chế biến sản xuất của doanh nghiệp, khắc phục được tình trạng khi thiếu, thừa nguyên liệu. Đồng thời còn là “lời giải” giúp cá tra Việt Nam vượt qua những rào cản kỹ thuật, tạo dựng tên tuổi, thương hiệu trên thị trường thế giới. Những bước đi tích cực này là xu thế tất yếu đảm bảo để con cá tra đất Chín Rồng ngày càng nâng cao giá trị kinh tế, phát triển bền vững.

ĐĂNG QUANG

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323