Cá tra Việt Nam: Những điểm tối phía trước

Theo ông Dương Ngọc Minh, Chủ tịch HĐQT công ty cổ phần Hùng Vương, để ngành cá tra phát triển bền vững thì chính phủ sớm đưa ngành này vào ngành sản xuất có điều kiện. Ảnh: TL.

Mặc dù dự báo kim ngạch xuất khẩu cá tra trong 10 năm tới luôn luôn ở mức năm sau cao hơn năm trước nhưng nhiều chuyên gia lẫn doanh nghiệp đều cho rằng, sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp sẽ là một trong những điểm tối của ngành cá tra trong những năm tới và khiến con cá tra đánh mất vị thế độc quyền của mình.

Thi nhau giảm giá

Tại hội thảo "Cá tra Việt Nam - Tầm nhìn 2015. Xu hướng xuất khẩu, phân tích lợi thế cạnh tranh" do Ủy ban cá nước ngọt thuộc Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep) và Công ty cổ phần Nextcom cùng tổ chức tại TPHCM ngày 4-6, ông Nguyễn Tôn Hoàng, Phó chủ tịch UNBD tỉnh Đồng Tháp, cho biết do những năm trước đây lợi nhuận từ chế biến và xuất khẩu cá tra lớn nên số doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà máy chế biến và xuất khẩu cá tăng nhanh. Chỉ trong một thời gian ngắn cả nước có khoảng 200 nhà máy chế biến thủy sản, chủ yếu là chế biến và xuất khẩu cá tra.

Nhưng do nhiều nhà máy trong số này không có thị trường nên cách nhanh nhất nhất để những doanh nghiệp này xây dựng thị trường là hạ giá bán, tạo một hiệu ứng liên hoàn khi các doanh nghiệp trong nước phải liên tục hạ giá bán cá tra để cạnh tranh.

“Theo tôi được biết, tại hội chợ thủy sản châu Âu 2011 ở Bỉ vừa qua, nhiều doanh nghiệp đã hạ giá bán cá tra, trong khi nhu cầu thế giới vẫn còn cao và mặt hàng này chỉ Việt Nam có lợi thế độc quyền về nuôi trồng và chế biến xuất khẩu”, ông Hoàng nói.

Theo ông Hoàng, muốn con cá tra phát triển bền vững thì cách tốt nhất là các doanh nghiệp phải liên kết với nhau để nâng giá bán, thống nhất giá bán với nhau vì thương hiệu quốc gia của ngành cá tra.

Tuy nhiên, đề nghị của ông Hoàng được đưa không nhận được sự đồng tình, hậu thuẫn từ các doanh nghiệp. Nhiều danh nghiệp cho rằng, việc các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra liên kết với nhau để nâng giá bán chẳng khác nào chuyện lấy sao trên trời.

Ông Trần Đắc Thành, đại diện của công ty Thanh Hùng (Đồng Tháp) cho rằng, thương hiệu quốc gia không bằng sự tồn tại của doanh nghiệp. “Khi sản xuất kinh doanh thì doanh nghiệp phải đặt mục tiêu lợi nhuận, tăng thị phần. Để làm được điều này doanh nghiệp cạnh tranh nhau bằng giá bán nên khó kêu gọi doanh nghiệp vì thương hiệu quốc gia được”.

Người tiêu dùng không có thông tin đúng về cá tra

Bà Nguyễn Thị Hồng Minh, nguyên thứ trưởng Bộ Thủy sản (nay là Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) cho biết, khi Quỹ quốc tế về bảo vệ thiên nhiên (WWF) đưa cá tra vào danh mục đỏ trong cẩm nang tiêu dùng thủy sản tại một số nước châu Âu, ngay lập tức Việt Nam tổ chức một loạt các hội nghị, chương trình truyền thông để chứng minh nhận định trên là không đúng sự thật. Tuy nhiên, những người biết thông tin chỉ là những quan chức chính phủ, các doanh nghiệp còn với đại đa số người tiêu dùng các nước thì không biết đến những thông tin này.

“Mặc dù WWF đã rút cá tra ra khỏi danh mục đỏ nhưng ngay sau đó người thân ở Bỉ gọi điện thoại cho tôi và cho biết truyền hình Bỉ đã cho chiếu một phóng sự về nghề nuôi cá tra của Việt Nam với nội dung “xấu”. Vấn đề này cũng đã xảy ra ở Đức, Thụy Điển khiến người tiêu dùng tiếp cận thông tin về cá tra Việt Nam trái ngược với các quan chức, chủ doanh nghiệp”, bà Minh nói.

Giải thích vấn đề này, tiến sĩ Nguyễn Đức Thành, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu kinh tế và chính sách thuộc Đại học quốc gia Hà Nội cho rằng, hiện ngành cá tra đang bị chi phối bởi quy luật thông tin thị trường không cân xứng mà hậu quả của nó là thông tin về cá tra vượt qua nguyên lý cung cầu khiến thị trường không thiết lập được giá bán cao mà rơi vào mức giá từ trung bình đến thấp.

“Nếu một mặt hàng có các sản phẩm nằm trong mức giá 10.000 đồng đến 20.000 đồng/kg mà người mua không thể phân biệt được (thông qua những thông tin mà họ tiếp nhận) thì sự lựa chọn có xu hướng về mức trung bình là 15.000 đồng/kg. Khi đó, thị trường sẽ loại dần mặt hàng có giá 20.000 đồng/kg và còn loại 15.000 đồng/kg trở xuống. Ngành cá tra Việt Nam đang rơi vào tình cảnh này”, ông Thành dẫn chứng.

Theo ông Trương Trí Vĩnh, Phó tổng giám đốc công ty Nextcom, sản lượng nuôi trồng thủy sản thế giới sẽ vượt qua sản lượng đánh bắt, trong đó, ngành thủy sản Việt Nam cũng nằm trong xu thế như vậy. Và mức độ tiêu thụ thủy sản sẽ tăng lên vì tăng trưởng kinh tế đang làm gia tăng tầng lớp thu nhập trung bình.

Trên cơ sở đó, ông Vĩnh đưa ra dự đoán, tăng trưởng xuất khẩu cá tra trong những năm tới vẫn ở mức cao. Cụ thể, đến 2011 kim ngạch xuất khẩu cá tra ước đạt 1,8 tỉ đô la Mỹ và đạt 2,6 tỉ đô la Mỹ trong năm 2015. Tại một hội nghị về cá tra tổ chức vào đầu năm 2011 của Vasep, dự đoán kim ngạch xuất khẩu chỉ đạt khoảng 1 tỉ đô la Mỹ, thấp hơn 800 triệu đô la Mỹ so với mức dự báo của ông Vĩnh đưa ra.

Ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó chủ tịch Vasep cho rằng, mức tăng trưởng giá trị xuất khẩu nói trên là căn cứ trên những số liệu từ năm 2008 trở lại trong khi hai năm trở lại đây, giá trị xuất khẩu cá tra xấp xỉ bằng nhau nên mức dự báo trên không phản ánh được thực tế vấn đề.

Ngọc Hùng

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323