Bà Rịa - Vũng Tàu: Ngành chế biến hải sản - Nỗi ám ảnh về ô nhiễm môi trường

Nước thải đen ngòm và hôi thối phía sau một cơ sở chế biến hải sản ở Tân Hải (huyện Tân Thành - Bà Rịa - Vũng Tàu). Ảnh: Quang Đạt

Các doanh nghiệp chế biến hải sản đang mong đợi tỉnh quy hoạch xây dựng khu chế biến hải sản tập trung để an tâm đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải hiện đại. Ảnh: Lam Phương

Phường 12 (TP. Vũng Tàu) đã xuất hiện những vùng “đất chết” do ô nhiễm từ các nhà máy chế biến hải sản. Ảnh chụp tại khu vực cầu Cửa Lấp, phường 12 (TP. Vũng Tàu). Ảnh: Q.Đ

Ngành chế biến hải sản Bà Rịa-Vũng Tàu đang đối mặt với vấn đề nan giải về ô nhiễm môi trường. Nguyên nhân cốt lõi là do tỉnh chưa có được khu chế biến hải sản tập trung.

Nỗi ám ảnh của người dân

“Đến chỗ nào nghe mùi hôi thối nồng nặc là nhà máy nằm ở đó”, một người dân xã Bình Châu (huyện Xuyên Mộc) đã chỉ đường như vậy khi chúng tôi hỏi đường đến một nhà máy chế biến hải sản tại đây. Quả thật, khi đến gần khuôn viên của nhà máy (nằm gần khu dân cư), chúng tôi đã thấy mùi hôi bốc lên nồng nặc. Người dân xung quanh nhà máy cho biết đã nhiều lần kiến nghị cơ quan chức năng và nhà máy xử lý mùi hôi và nước thải, nhưng đến nay vẫn chưa thấy động tĩnh gì.

Còn ở xã Long Sơn (TP.Vũng Tàu), theo thống kê của Hội Nông dân xã Long Sơn, từ năm 2007 đến nay ngư dân ở Long Sơn đã nhiều lần làm đơn yêu cầu cơ quan chức năng vào cuộc để xác định nguyên nhân, ngăn chặn ô nhiễm môi trường nước khu vực nuôi trồng thủy sản. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã xác định nguồn nước ô nhiễm gây thiệt hại cho người dân chính là do các doanh nghiệp chế biến hải sản ở Tân Hải (huyện Tân Thành) gây ra. Các doanh nghiệp ở Tân Hải vẫn “phớt lờ” các thiệt hại của người dân Long Sơn, tiếp tục “bức tử” môi trường tự nhiên, gây thiệt hại cho người nuôi trồng thủy sản. Theo tìm hiểu của chúng tôi, chính quyền địa phương đã nhiều lần kiến nghị cơ quan bảo vệ môi trường và chính quyền cấp trên giải quyết, nhưng kiến nghị của xã và mong muốn của bà con xung quanh nhà máy cũng chưa được giải quyết.

Mới đây, các hộ dân tại hẻm 482 đường Trương Công Định và hẻm 133, 129 đường Huyền Trân Công Chúa (TP. Vũng Tàu) đã gửi việc đơn khiếu nại việc nhà máy chế biến hải sản tại số 486 Trương Công Định gây mùi hôi thối. Theo các hộ dân này, từ nhiều năm nay họ rất khổ sở bởi mùi hôi của nước thải của nhà máy. Vì vậy, họ kiến nghị di dời nhà máy, trả lại môi trường trong lành cho khu dân cư.

Một điểm nóng về ô nhiễm khác của thành phố Vũng Tàu cũng có sự “đóng góp” của các nhà máy chế biến hải sản đó là kênh thoát nước Rạch Bà của thành phố. Thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường cho thấy, trên tuyến kênh này hiện có 4 cơ sở chế biến hải sản không thực hiện bất cứ giải pháp nào để hạn chế ô nhiễm mà cứ tống chất thải chưa qua xử lý xuống kênh…

Quy hoạch vòng quanh

Các cơ quan quản lý môi trường của tỉnh cho rằng sự phát triển ngành chế biến hải sản của tỉnh hiện rất tự phát, chưa gắn với quy hoạch phát triển chung của tỉnh.

Tình trạng này phố biến nhất là ở TP. Vũng Tàu. Trong giai đoạn từ 1995- 1998, khi gặp điều kiện thị trường thuận lợi, hàng loạt nhà máy chế biến đã xuất hiện tại phường 11, phường 12, khu vực Bến Đình. Ngoài việc không có hạ tầng xử lý chất thải, các doanh nghiệp ở đây cũng không chú trọng đầu tư về chiều sâu mà chỉ tập trung phát triển về chiều rộng.

Khu vực chế biến hải sản Tân Hải (huyện Tân Thành) cũng tương tự. Trước đây, khi vừa mới có thông tin tỉnh sẽ quy hoạch khu chế biến tập trung ở xã Tân Hải, ngay lập tức các doanh nghiệp chế biến hải sản đã đổ xô xuống Tân Hải mua đất, xây nhà máy mặc dù chưa có quy hoạch chi tiết, đầu tư hạ tầng, hệ thống xử lý thải… Điều lấy làm lạ là dù phát triển tự phát và thiếu quy hoạch như vậy, nhưng vẫn có nhiều doanh nghiệp được cấp phép xây dựng, được cơ quan chức năng thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường. Thế nên, hiện nay đã có những nhà máy quy mô cả ngàn mét vuông, có hàng trăm lao động quần tụ với nhau thành một “làng” chế biến hải sản.

Hậu quả của việc doanh nghiệp “cầm đèn chạy trước ô tô” này là gì? Đó là đến cuối năm 2006 các doanh nghiệp tá hỏa khi được biết 300ha khu vực Gò Găng (TP.Vũng Tàu) mới là khu quy hoạch làm nơi chế biến thủy sản tập trung của tỉnh. “Tưởng Tân Hải được quy hoạch nên Công ty tôi đã bỏ gần 20 tỷ đồng xây dựng nhà máy, trong đó 50% là tiền vay mượn. Nào ngờ lại thay đổi!”- chủ một doanh nghiệp tại đây cho biết. Nhưng câu chuyện về quy hoạch khu chế biến hải sản tập trung lại chưa dừng ở đó. Ý định xây dựng ở Gò Găng chưa thành hiện thực thì tỉnh lại xoay sang khảo sát ở khu vực phía bắc Long Sơn.

Kết quả là đến nay việc quy hoạch một khu chế biến hải sản tập trung vẫn chỉ dừng lại ở chủ trương chứ chưa trở thành hiện thực. Doanh nghiệp vẫn phải chờ nên không dám mạo hiểm đầu tư cho hệ thống xử lý chất thải. Do đó, tình trạng gây ô nhiễm của các doanh nghiệp tại các khu dân cư, nhất là ở Tân Hải đến nay vẫn chưa được khắc phục.

Nguy cơ hủy hoại tiềm năng

Đánh giá về thực trạng ngành chế biến hải sản của tỉnh, giáo sư, tiến sĩ khoa học Lê Huy Bá (cán bộ Viện Khoa học công nghệ và Quản lý môi trường) cho rằng: Ngoài dầu khí, hải sản là ngành có giá trị xuất khẩu đứng hàng thứ hai của tỉnh. Tuy nhiên, ngành kinh tế này đang phải chịu 2 áp lực lớn đó là vấn đề môi trường trong chế biến và vệ sinh thực phẩm đối với sản phẩm chế biến. Nếu doanh nghiệp không quan tâm đúng mức vấn đề môi trường thì uy tín về thương hiệu cũng bị giảm sút trên thị trường xuất khẩu cũng như nội địa. Hiện tại, sản phẩm thủy sản của Việt Nam nói chung đã phải thực hiện theo quy định mới của Cộng đồng Châu Âu (EC) là phải truy xuất nguồn gốc. An toàn với môi trường và vệ sinh thực phẩm là xu hướng bắt buộc của doanh nghiệp chế biến hải sản.

Vì vậy, việc quy hoạch khu chế biến hải sản tập trung nhằm giúp doanh nghiệp an tâm đầu tư công nghệ và thiết bị là rất cần thiết. Nếu không, chế biến hải sản từ một ngành kinh tế mũi nhọn sẽ trở thành “cục nợ” bởi ô nhiễm và mất uy tín trên thị trường.

Quang Nguyễn

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323