Bà Rịa - Vũng Tàu: Thiếu nguyên liệu - Căn bệnh trầm kha của ngành chế biến thủy sản

Lao đao vì thiếu nguyên liệu

Chế biến hàng cấp đông tại Công ty Baseafood (Bà Rịa - Vũng Tàu).

Thời gian qua, trước những khó khăn như: Nguồn lợi thủy sản giảm mạnh, giá dầu tăng cao khiến nhiều ngư dân “bỏ biển”, đã đẩy các doanh nghiệp chế biến thủy sản thường xuyên lâm vào cảnh thiếu nguyên liệu. Tình trạng này đã kéo theo nhiều hệ lụy như: nhà máy bị phá vỡ hợp đồng, công nhân không có việc làm, tình trạng “tranh mua, tranh bán” nguyên liệu giữa các doanh nghiệp diễn ra ngày càng gay gắt.

SẢN XUẤT CẦM CHỪNG

Hiện đang vào vụ đánh bắt thủy sản thuận lợi nhất trong năm, nhưng nhiều doanh nghiệp chế biến thủy sản ở Bà Rịa - Vũng Tàu vẫn phải “kêu trời” vì thiếu nguyên liệu. Ông Đào Quốc Tuấn, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty TNHH TMDV và sản xuất Tứ Hải cho biết, công ty cần từ 9 - 10 tấn nguyên liệu/ngày, nhưng chỉ thu mua được từ 2 - 3 tấn, thậm chí có ngày không có nguyên liệu để sản xuất.

Giá dầu tăng cao, nhiều tàu cá “nằm bờ” dẫn đến doanh nghiệp chế biến hải sản thiếu nguyên liệu.

Mặc dù đã có nhiều biện pháp chủ động thu mua nguyên liệu như: tổ chức mạng lưới thu mua tại tỉnh Kiên Giang, bố trí lực lượng thu mua và sơ chế nguyên liệu tại chỗ trước khi vận chuyển về công ty, nhưng hiện Công ty CP Chế biến và xuất nhập khẩu thủy sản Bà Rịa - Vũng Tàu (Baseafood) cũng chỉ mua được từ 70 - 80% nhu cầu nguyên liệu để sản xuất. Công ty CP Thủy sản và Xuất nhập khẩu Côn Đảo (Coimex) thì chủ động “bắt tay” với các nhà cung cấp nguyên liệu thủy sản cả nước từ Đà Nẵng trở vào, nhưng sản lượng nguyên liệu cũng chỉ đáp ứng được 75% năng lực sản xuất. Ông Lê Văn Kháng, Chủ tịch Hội Nghề cá tỉnh, Tổng Giám đốc Công ty Coimex cho biết, từ tháng 1 đến tháng 4 hàng năm, công ty gần như không có nguyên liệu để sản xuất. Đặc biệt là năm nay, do giá dầu tăng, kéo theo các chi phí cho chuyến biển cũng tăng theo, ngư dân thật sự bị “sốc” nên đồng loạt cho tàu cá nằm bờ. Công ty đã hỗ trợ ngư dân bằng việc cam kết tăng giá thu mua, nhưng vẫn không đủ nguyên liệu để sản xuất. Lượng nguyên liệu thu mua của công ty trước đây từ 100 tấn cá/ngày giảm xuống còn 20 - 30 tấn/ngày.

Hiện nay, các loại cá lớn đạt tiêu chuẩn xuất khẩu (trong ảnh) chiếm tỷ lệ rất ít trong sản lượng đánh bắt của ngư dân.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, từ đầu năm đến nay hầu hết các doanh nghiệp chế biến thủy sản đều sản xuất cầm chừng. Khó khăn nhất là các doanh nghiệp chế biến surimi, do các doanh nghiệp tiêu tốn nhiều nguyên liệu, chủ yếu phụ thuộc vào sản lượng đánh bắt của ngư dân, không sử dụng nguồn nguyên liệu ngoại nhập. Ông Lê Văn Kháng, cho biết, trước đây toàn tỉnh có 20 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chế biến surimi, nhưng hiện chỉ còn lại khoảng 4 - 5 doanh nghiệp, đa phần là những doanh nghiệp có năng lực tài chính mạnh. Riêng Coimex không lo về vấn đề đầu ra, khách hàng còn cho ứng trước một phần trên tổng giá trị hợp đồng nên công ty có điều kiện chi trả tiền sớm cho ngư dân và có lượng vốn lưu động mỗi ngày để trực tiếp thu mua, dự trữ, từ đó khắc phục được tình trạng thiếu nguyên liệu. Bên cạnh các doanh nghiệp chế biến surimi thì các doanh nghiệp chế biến hàng đông lạnh và hàng khô cũng lao đao vì các ngành hàng này không chỉ phải sử dụng nhiều nguyên liệu mà còn kén chọn nguyên liệu chất lượng cao.

VÀ NHỮNG HỆ LỤY

Tình trạng thiếu nguyên liệu chế biến khiến nhiều doanh nghiệp chế biến thủy sản phải lao đao, vì đến thời hạn giao hàng cho đối tác nhưng không có nguyên liệu sản xuất. Nhiều chủ doanh nghiệp chia sẻ, mấy năm gần đây, tình trạng doanh nghiệp “vỡ” hợp đồng đối với đối tác xảy ra như cơm bữa. “Trước đây, doanh nghiệp chúng tôi thường chủ động ký hợp đồng xuất khẩu cho cả năm, nhưng bây giờ do nguồn nguyên liệu khan hiếm nên chỉ ký từng tháng hoặc từng quý, vậy mà nhiều khi còn bị “đền” hợp đồng. Chưa kể việc không dám chủ động ký hợp đồng trước nên đành ngậm ngùi chịu cảnh mất khách hàng” - ông Đào Quốc Tuấn, cho biết.

Do khan hiếm nguyên liệu nên tình trạng các doanh nghiệp cạnh tranh nhau trong việc thu mua nguyên liệu diễn ra là điều khó tránh khỏi. Nhiều doanh nghiệp đã tự đẩy giá tăng cao, trong khi giá nguyên liệu đã theo đà tăng do tác động từ các yếu tố như: giá dầu, lương thực, thực phẩm tăng. Giá đầu vào cao mà đầu ra không thể tăng nhiều khiến nhiều doanh nghiệp thua lỗ. Thực trạng này đã đẩy doanh nghiệp vào tình cảnh hết sức khó khăn. Nếu không mua nguyên liệu thì không thể hoạt động, còn xuất khẩu với giá cao thì khách hàng không mua.

Nhiều doanh nghiệp cho biết, có thời điểm giá nguyên liệu xuất khẩu thu mua trong nước tăng từ 30 - 60% so với cùng kỳ năm ngoái, cá biệt có loại tăng đến 90%. Cụ thể: năm nay có lúc giá bạch tuộc tăng từ 50.000 đồng/kg lên 90.000 đồng/kg, nhưng vẫn không có nguồn hàng để sản xuất.

Theo thống kê, toàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu hiện có hơn 64.000 lao động sống bằng nghề chế biến hải sản. Doanh nghiệp thiếu nguyên liệu chế biến, kéo theo hàng ngàn lao động nghề cá bị ảnh hưởng. Chủ một doanh nghiệp chế biến hải sản cho biết, do “đói” nguyên liệu, nhà máy buộc phải giảm công suất 50% và phải cho một số công nhân hợp đồng thời vụ nghỉ việc, số công nhân còn lại chỉ trả lương theo chế độ bảo hiểm. Thu nhập thấp nên nhiều công nhân chế biến thủy sản xin nghỉ việc về quê. Do nguồn nguyên liệu không ổn định, nên các doanh nghiệp lắm lúc phải “dở khóc, dở cười” vì khi có nguyên liệu để sản xuất thì nhà máy thiếu công nhân, còn khi lực lượng công nhân đầy đủ thì nhà máy lại không có nguyên liệu để chế biến.

Theo số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, hiện cả nước chỉ còn 646 doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản, giảm 147 so với năm 2010. Riêng Bà Rịa - Vũng Tàu hiện có khoảng 172 doanh nghiệp chế biến thủy sản, với tổng công suất thiết kế hơn 200 ngàn tấn thành phẩm/năm (tương đương với khoảng 800 ngàn tấn đến 1 triệu tấn nguyên liệu). Trong khi năng lực khai thác và nuôi trồng thủy sản trong tỉnh chỉ đạt khoảng hơn 200 ngàn tấn nguyên liệu/năm. Nếu như trước đây nan giải trong việc tìm kiếm thị trường thì hiện nay việc tìm kiếm nguồn nguyên liệu là bài toán khó đối với doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản.

Thanh Nga

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323