Bước chuyển biến mới của ngành cá tra An Giang

An Giang có khoảng 40% sản phẩm cá tra xuất khẩu được chứng nhận đạt tiêu chuẩn quốc tế SQ F 1000CM , GlobalGAP ,…có trung tâm sản xuất giống thủy sản đầu tiên của ĐBSCL áp dụng tiêu chuẩn GlobalGAP.

Tập trung đầu tư áp dụng KHCN vào sản xuất cá tra đã tạo ra những thành tựu của An Giang trong nhiều năm qua, nhưng cũng còn rất nhiều vấn đề mới nẩy sinh trong quá trình phát triển.

“Cái nôi” của nghề nuôi, chế biến và XK cá ba sa, cá tra

Từ hoạt động khai thác

Với lợi thế về vị trí địa lý, trên đoạn gần cuối của dòng sông Mê kông, khi dòng chảy đã trở nên tĩnh lặng hơn so với phía thượng lưu và ít bị ô nhiễm hơn phía cuối nguồn và là tỉnh đầu nguồn của sông Cửu Long, từ nhiều năm qua, An Giang là địa phương đầu tiên được tận hưởng nguồn cá thiên nhiên hết sức phong phú về sản lượng cũng như thành phần loài, đặc biệt là cá tra, basa.

Người nuôi cá ở An Giang vớt cá tra bột từ Biển Hồ (Campuchia) theo dòng sông Mê kông chảy về, sau đó thuần dưỡng đến khi cá phát triển khoảng 1 – 3cm (cá tra giống) thì đem nuôi thương phẩm. Cũng nhờ những hoạt động của nghề nuôi cá tra, đã góp phần giải quyết công ăn việc làm, đem lại cuộc sống sung túc cho người dân địa phương và tạo điều kiện cho ngành thủy sản An Giang ngày càng phát triển.

Đến nghề nuôi

Nghề nuôi thủy sản ở An Giang rất phổ biến với nhiều mô hình như: nuôi ao đất, lồng bè, đăng quầng,… đặc biệt là mô hình nuôi cá bè – nghề truyền thống của người dân An Giang, trong đó cá tra và basa là hai loài cá nuôi chủ lực, khi nhắc đến An Giang người ta liên tưởng ngay đến “Làng bè Châu Đốc”.

Tuy nhiên, bức tranh toàn cảnh về khai thác tự nhiên, sản xuất và chế biến cá tra An Giang nói riêng, cũng như ĐBSCL nói chung đang đối mặt với thực tế ngày càng khó khăn và có khả năng đi đến sa sút trầm trọng, nếu không kịp thời có biện pháp chấn chỉnh hợp lý.

Từ sự phát triển tự phát của nghề nuôi cá tra...

Tác động đến môi trường

Nghề nuôi cá tra đem lại hiệu quả kinh tế khá cao nên diện tích nuôi cá tra đã gia tăng rất nhanh. Nếu đầu năm 2004 diện tích nuôi cá tra/basa toàn tỉnh An Giang chỉ khoảng 100 ha, đến năm 2006 diện tích này tăng lên khoảng 700 ha và đến nay đã lên đến 1.100 ha.

Phát triển tự phát, ồ ạt nhưng việc bảo vệ môi trường chưa được quan tâm đúng mức, hầu hết các hộ nuôi không có ao lắng, ao lọc xử lý nước thải trước khi xả ra môi trường. Chính sự không quan tâm đến “nỗi khổ quá tải” của môi trường đã làm cho chất lượng môi trường ao nuôi cũng như môi trường sinh thái bên ngoài suy giảm, dịch bệnh bùng phát, năng suất cá nuôi giảm mạnh.

Thiếu quy hoạch đồng bộ

Nhiều năm gần đây, việc sản xuất, chế biến cá tra đã gặp không ít khó khăn do biến động về giá cả và thị trường thế giới. Bên cạnh đó, một phần nguyên nhân xuất phát từ việc nuôi tự phát, thiếu sự quy hoạch đồng bộ. Do nghĩ sản xuất cá tra là ngành siêu lợi nhuận nên nhiều hộ dân chỉ tập trung vào lợi trước mắt, “phớt lờ” khuyến cáo của ngành thủy sản. Nhiều DN chế biến mới tiếp tục ra đời, cạnh tranh không lành mạnh tăng, giá cá nguyên liệu “nhảy múa”, khi thì cung vượt cầu, lúc thì cầu vượt cung, “mạnh ai nấy làm”, khiến cho khi thì nhà máy chế biến hoạt động cầm chừng, lúc thì người nuôi treo ao vì thua lỗ.

Cạnh tranh không lành mạnh trong sản xuất giống.

Bên cạnh sức ép cạnh tranh về thị trường, vì mục đích lợi nhuận, nhiều cơ sở sản xuất giống cá tra sử dụng đàn cá bố mẹ không rõ nguồn gốc, bắt cá đẻ ép, đẻ nhiều lần trong năm, không áp dụng khoa học kỹ thuật và quy trình sản xuất chặt chẽ, nên đã tạo ra đàn cá giốngkém chất lượng, làm giảm tỷ lệ sống của cá nuôi thương phẩm, ảnh hưởng đến chất lượng thịt cá phi lê, uy tín của thủy sản An Giang nói riêng và thủy sản Việt Nam nói chung.

...Đến những chuyển động tích cực theo hướng bền vững

Sự quan tâm của lãnh đạo địa phương

Trong những năm qua ngành thủy sản của tỉnh đã gặp nhiều biến động về thị trường, mất cân đối cung cầu, giá cả bất thường, thiếu vốn kinh doanh, nguồn nguyên liệu cho sản xuất không ổn định… nhưng nhìn chung tình hình nuôi cá tra nói riêng và nuôi trồng thủy sản An Giang vẫn tiếp tục tăng cả về diện tích và sản lượng.

Điều này cho thấy hiệu quả tích cực từ sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, Sở ban ngành liên quan và các địa phương, sự đúng đắn của mục tiêu ban đầu là chọn thủy sản làm ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Việc tập trung đầu tư cho công tác tổ chức lại sản xuất, nghiên cứu áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, đặc biệt trong lĩnh vực kiểm soát dịch bệnh và sản xuất giống bước đầu đã có những cải thiện đáng kể.

Đầu tư nghiên cứu sản xuất giống

Trung tâm Sản xuất Giống Thủy sản An Giang – đơn vị sản xuất giống đầu tiên của ĐBSCL áp dụng tiêu chuẩn GlobalG.A.P vào quy trình sản xuất, kết hợp với Chi cục Thủy sản An Giang thực hiện dự án “Xã hội hóa sản xuất giống cá tra tỉnh An Giang giai đoạn 2011 - 2015” nhằm bổ sung đàn cá tra bố mẹ chất lượng, khả năng sinh sản cao, tạo ra đàn cá giống đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, có khả năng tăng trưởng tốt, cung cấp cấp đủ giống cho tỉnh và các địa phương lân cận.

Đến nay, Trung tâm có năng lực cung cấp trên 600 triệu cá tra bột/năm và 20 triệu cá tra giống đạt chất lượng theo tiêu chuẩn châu Âu. Đây là thành tựu đáng kích lệ của trung tâm giống tỉnh An Giang nói riêng đồng thời cũng bổ sung đàn cá giống chất lượng cao cho ĐBSCL nói chung.

Phát triển bền vững thông qua áp dụng các tiêu chuẩn

Hiện nay, An Giang có 4 trong 7 DN chế biến thủy sản có vùng nuôi được chứng nhận đạt tiêu chuẩn quốc tế SQF1000CM, GlobalG.A.P diện tích 196 ha và sản lượng 115.000 tấn/năm. Việc áp dụng tiêu chuẩn an toàn và chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế giúp các DN XK yên tâm hơn trong quá trình sản xuất nguyên liệu, giảm thiệt hại, đồng thời nâng cao uy tín sản phẩm cá tra An Giang trên trường quốc tế. Kết quả đến nay có gần 40% sản phẩm cá tra XK của tỉnh được chứng nhận đạt tiêu chuẩn an toàn và chất lượng, đồng thời giảm rủi ro, bảo đảm lợi nhuận cho người nuôi và DN.

Nâng cao ý thức của người nuôi

Sự quan tâm và ý thức của người nuôi đã tác động tích cực đến chất lượng con giống, thức ăn, phòng ngừa dịch bệnh và bảo vệ môi trường. Hạn chế sử dụng hóa chất, kháng sinh trong quá trình sản xuất, từ đó tạo được nguồn nguyên liệu sạch có chất lượng cho XK, đáp ứng được các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường thế giới. Các chính sách bảo vệ môi trường trong NTTS thông qua “Chương trình giám sát môi trường định kỳ”, công tác tập huấn tuyên truyền “Xây dựng vùng nuôi cá sạch” hay “Xác nhận đăng ký hoạt động NTTS”…do Sở NN & PTNT tỉnh phát động, triển khai được người nuôi đồng tình cùng nhau thực hiện.

Liên kết chặt chẽ giữa các thành phần trong chuỗi sản xuất

Đi đôi với mục tiêu phát triển thủy sản bền vững, chia sẻ rủi ro và hài hòa lợi ích các bên tham gia chuỗi cung ứng cá tra cũng được tỉnh triển khai. 3 DN được thực hiện thí điểm mô hình liên kết chuỗi là Công ty CP XNK Thủy sản An Giang (AGIFISH), Công ty TNHH Việt An (ANVIFISH) và Công ty Thuận An (TAFISHCO). Trong đó TAFISHCO đã chính thứcthành lập và vận hành Chuỗi Sản xuất Thủy sản theo chiều dọc – ký kết hợp đồng sản xuất, cung cấp nguyên liệu cá sạch phục vụ chế biến thủy sản.

Ngoài các DN được chọn làm thí điểm, có một số DN tự thực hiện chuỗi liên kết như Công ty Mazzetta – nhà nhập khẩu phân phối thủy sản đông lạnh hàng đầu của Mỹ, đã liên kết với công ty Proconco – nhà máy thức ăn chăn nuôi của Pháp đạt tiêu chuẩn GlobalGAP, triển khai dự án nuôi cá tra an toàn sinh học tại An Giang, qua quy trình khép kín với mục tiêu “Sạch từ con giống đến bàn ăn”. Công ty Binca Seafoods Việt Nam đã liên kết với NTACO xây dựng vùng nuôi cá tra sinh thái rộng 30 ha, đạt chuẩn Global GAP cung cấp sản lượng 9.000 tấn/năm…

Tỉnh ủy, UBND tỉnh, các Sở Ban Ngành và địa phương vẫn tiếp tục quan tâm thực hiện chương trình phát triển thủy sản, tập trung đầu tư cho công tác tổ chức sản xuất, nghiên cứu ứng dụng KHCN, sản xuất - cung cấp con giống chất lượng, khuyến ngư, dạy nghề. Sản xuất gắn với chế biến và tiêu thụ theo hướng an toàn chất lượng, phòng trị bệnh, quản lý môi trường nuôi, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thủy sản, áp dụng một số chính sách ưu đãi, khuyến khích đầu tư hợp lý,…nhằm tác động tích cực đến sự phát triển sản xuất cá tra của tỉnh nói riêng và ĐBSCL nói chung.

Bên cạnh đó, ý thức của người nuôi trong việc bảo vệ môi trường, chất lượng nước nuôi ngày càng nâng cao, người nuôi đã biết tự điều chỉnh mô hình sản xuất của mình theo xu hướng phát triển ổn định và bền vững, ngang tầm với ngành thủy sản toàn cầu về mục tiêu sản phẩm chất lượng và giá trị kinh tế.

Trương Ngô Bích Ngọc

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323