Thủy sản – Nơi xứng để gửi gắm niềm tin

Ngay giữa không khí đầy bi quan khi kinh tế thế giới bắt đầu rơi vào vòng xoáy suy thoái nghiêm trọng từ năm 2008, đã có những dự báo thủy sản là một trong những ngành ít chịu ảnh hưởng tiêu cực và sẽ sớm hồi phục ngay khi cơn suy thoái dịu bớt.

Sự hồi phục nhanh chóng

Dự báo đó đã nhanh chóng thành hiện thực, sau khi giá trị XK thủy sản Việt Nam lần đầu tiên giảm nhẹ từ trên 4,5 tỷ USD năm 2008 xuống 4,25 tỷ USD năm 2009, đã lại tăng nhanh trở lại, lập kỷ lục mới hơn 5 tỷ USD năm 2010. Đà tăng trưởng này còn tiếp tục mạnh mẽ trong năm 2011 với giá trị XK thủy sản nhiều khả năng tiếp cận gần đến giá trị 6,0 tỷ USD.

Trong 9 tháng đầu năm 2011, tổng sản lượng thủy sản đạt 4,08 triệu tấn; trong đó sản lượng thủy sản khai thác đạt 1,92 triệu tấn, tăng 2,2% và sản lượng thủy sản nuôi trồng 2,16 triệu tấn, tăng 5,5% so với cùng kỳ năm 2010. So với cùng kỳ năm 2010, tổng sản lượng thủy sản tăng xấp xỉ 3,9% nhưng giá trị sản xuất thủy sản (theo giá so sánh năm 1994, chỉ bao gồm sản xuất khai thác và nuôi trồng thủy sản) tăng tới 5,2%, chứng tỏ giá thủy sản trong năm 2011 cũng tăng khá nhanh theo mức tăng của chỉ số lạm phát.

Tổng giá trị XK thủy sản 9 tháng đạt 4,345 tỷ USD, tăng 23,9% so với cùng kỳ năm trước.

Những điểm nổi bật

Có những điểm rất cần chú ý trong sự tăng trưởng XK thủy sản. Trước hết, ngoại trừ 2 nhóm mặt hàng nhỏ là nhuyễn thể hai mảnh vỏ (chiếm khoảng 1,3% thị phần) và cua ghẹ (khoảng 1,5% thị phần), hều hết các nhóm mặt hàng thủy sản XK chính đều tăng 2 con số, trong đó giá trị XK cá tra (30,3% thị phần) tăng tới 29,4%, cá ngừ (6,5% thị phần) tăng 28,9%, và tôm (39% thị phần) tăng 18,5%.

Với giá trị XK 1,316 tỷ USD đã đạt được trong 9 tháng đầu năm, hoàn toàn đủ cơ sở để tin năm nay XK cá tra sẽ lần đầu tiên vượt qua 1,5 tỷ USD.

Còn nhớ tình trạng gần như khủng hoảng đối với ngành sản xuất tôm vào cuối Qúy I, đầu Qúy II năm nay, khi tôm sú nuôi chết hàng loạt không rõ nguyên nhân ở nhiều địa phương, nhất là ở “trung tâm nuôi tôm công nghiêp” Sóc Trăng. Ít người dám hy vọng giá trị XK tôm năm nay có thể đạt đến 2 tỷ USD. Nhưng với doanh số 1,69 tỷ USD trong 9 tháng đầu năm, chắc chắn giá trị XK tôm năm nay sẽ không dừng lại ở kỷ lục 2,1 tỷ USD của năm 2010.

Và trên nền những kết quả ấn tượng ấy, càng nổi bật một điểm sáng – XK tôm chân trắng - với tốc độ tăng trưởng hơn 68% trong 3 quý đầu năm, có thể đạt đến 600 triệu USD trong cả năm 2011, tương đương khoảng 45% tổng khối lượng và 30% tổng giá trị XK tôm của cả nước trong năm 2011. Hãy nhớ rằng, 600 triệu USD là tổng giá trị XK thủy sản của cả nước Việt Nam mới cách đây 15 năm!

Tôm chân trắng thịt - sản phẩm của FIMEX

Điểm đáng chú ý thứ 2 là, giá trị NK thủy sản từ Việt Nam của hầu hết các thị trường đều tăng trưởng ở mức 2 con số, cao nhất là Trung Quốc & Hồng Kông (49,9%), các nước ASEAN (43,8%), Hàn Quốc (36,9%), Mỹ (26,5%) hay EU (18,3%). Chỉ Nhật Bản có mức tăng khiêm tốn (4,0%) và Tây Ban Nha giảm nhẹ (-1,7%).

Hơn nữa, ở hầu khắp các thị trường và với các mặt hàng, mức tăng về giá trị đều cao hơn mức tăng khối lượng sản phẩm XK, nghĩa là giá bán sản phẩm tăng. Riêng mặt hàng cá tra, tùy theo loại mặt hàng và thị trường, trung bình giá bán sản phẩm trong QIII/2011 cao hơn 20% - 30% so với giá bán vào đầu QI/2011. Điều này có thể là thông tin gây bất ngờ cho một số người, bởi cho đến nay, diễn biến kinh tế ở các thị trường tiêu thụ chính của thủy sản Việt Nam như Hoa Kỳ, EU đều vẫn rất khó khăn, thậm chí ngày càng nhiều yếu tố tiêu cực hơn. Tuy nhiên, diễn biến trên chính là biểu hiện khách quan rõ nét của sự chuyển hướng nhu cầu tiêu dùng sang những sản phẩm có mức giá trung bình và thấp khi kinh tế khó khăn hơn. Đồng thời, kết quả trên cũng có phần đóng góp của cá tra Việt Nam khi đã khẳng định được chỗ đứng và tìm được đúng đối tượng khách hàng của mình trên thị trường thế giới.

Nhìn từ doanh nghiệp

Theo một hướng khác, sự hồi phục và tiếp tục tăng trưởng của ngành thuỷ sản Việt Nam được chứng minh thông qua kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN thủy sản, mà ví dụ dễ thấy nhất là nhóm hơn 30 DN đã niêm yết trên sàn chứng khoán.

Theo báo cáo tài chính Quý III/2011, phần lớn DN thủy sản đều có kết qủa hoạt động sản xuất kinh doanh từ khá trở lên, đạt hơn 70% chỉ tiêu kế hoạch đã đề ra, trong đó không ít DN đã thực hiện gần đủ kế hoạch cả năm 2011. Đặc biệt, một số DN như Cty CP Thủy sản Mê Kông (AAM), Cty CP XNK Thủy sản Cửu Long An Giang (ACL), Cty CP Gò Đàng (AGD), Cty CP Vĩnh Hoàn (VHC) và Cty CP thức ăn chăn nuôi Việt Thắng (VTF) đã hoàn thành vượt mức kế hoạch lợi nhuận cho cả năm. AGD là công ty có kết quả ấn tượng nhất khi đạt lợi nhuận sau thuế 100,12 tỷ đồng lũy kế trong 3 quý đầu năm 2011, tăng 76,6% so với cùng kỳ năm 2010, EPS 9 tháng đạt 8.344 đồng, vượt 122,5% chỉ tiêu đặt ra cho cả năm. Dự kiến, đến hết tháng 10, số DN hoàn thành chỉ tiêu cả năm 2011 sẽ tăng lên nhanh chóng.

Trong danh sách V1000 (Bảng xếp hạng 1000 DN nộp thuế thu nhập DN năm 2011 nhiều nhất của Việt Nam) vừa công bố, có 11 DN hoạt động trong ngành thủy sản, trong đó 7 DN đã niêm yết là ABT, ANV, HLG, HVG, MPC, VHC. Đó là chưa kể một số tập đoàn và công ty mà mảng hoạt động liên quan đến thủy sản có đóng góp lớn trong doanh thu, lợi nhuận và thuế, như Công ty TNHH Đầu tư Phát triển Sản xuất Hạ Long. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh tốt cũng là điều kiện để các DN thủy sản đảm bảo đúng mức trả cổ tức cho cổ đông như đại hội cổ đông đã xác định.

Nhân dịp kỷ niệm Ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10/2011), trong 200 DN được vinh danh Sao Vàng Đất Việt năm 2011, có 7 hội viên của Hiệp hội Chế biến Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), gồm Vĩnh Hoàn, Bình An, Hùng Cá, Quốc Việt, Âu Vững, Thủy sản Cửu Long và Thủy sản Năm Căn.

Cũng trong dịp đó, người đứng đầu một DN thủy sản lớn trong nước – ông Lê Văn Quang, Chủ tịch kiêm TGĐ Công ty CP Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (mã MPC) - cũng được bình chọn là một trong 5 người được trao Giải thưởng “Earnst & Young - Bản lĩnh doanh nhân lập nghiệp”, lần đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam.

Một số chi tiết rất tích cực khác cần được nhấn mạnh, đó là báo cáo tài chính của các DN cho thấy rõ, những DN có kết quả sản xuất kinh doanh cao chủ yếu là những đơn vị tập trung hoạt động vào ngành sản xuất chính, không đầu tư phân tán để giảm chi phí tài chính, chú trọng tạo thế chủ động về nguyên liệu và tích cực chuyển hướng sản xuất các mặt hàng giá trị gia tăng để mở rộng thị trường, tăng tỷ suất lợi nhuận và giảm tiêu hao nguyên liệu.

Đặc biệt, nhiều công ty sản xuất cá tra như AGD, VHC, ACL, IDI, HVG,... thu được lợi nhuận lớn từ khâu nuôi cá. Đối với hầu hết DN thủy sản, hoạt động tài chính và thu nhập khác chỉ đóng góp tỷ lệ không đáng kể trong tổng doanh thu. Các DN mới thực hiện tăng vốn như VHC, ACL, IDI,v.v... đều sử dụng nguồn vốn mới huy động đúng mục đích đầu tư và sớm mang lại hiệu quả rõ rệt.

Thách thức và triển vọng

Dĩ nhiên, cũng giống như mọi ngành sản xuất kinh doanh khác và trong những thời gian khác, có DN làm ăn có lãi và có DN thất bại. Nhìn vào báo cáo của các DN thua lỗ như Cty CP Basa (BAS) hay Cadovimex (CAD), có thể thấy nguyên nhân thua lỗ nằm ở đâu đó trong những lĩnh vực hoạt động khác, khi chi phí tài chính, trong đó chủ yếu là lãi vay, chiếm tỷ lệ lên tới 20% - 25% tổng doanh thu. Ngoài ra, trong trường hợp của BAS – đơn vị đã xây dựng kế hoạch lợi nhuận âm - giá vốn hàng bán còn cao hơn doanh thu, nghĩa là DN đã lỗ ngay khi bán hàng. Cũng có DN gặp khó khăn, nhưng đến từ những phía khác không thực sự liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh, như trường hợp của Camimex (CMX).

Trong quý IV, thời tiết đã xuất hiện một số yếu tố không thuận lợi cho sản xuất thủy sản như bão ở miền Trung, lũ lớn ở ĐBSCL, mưa kéo dài, triều cường và ảnh hưởng gió mùa. Về phía thị trường, khác với các năm trước, nhu cầu mua hàng cho dịp tiêu thụ cuối năm nay bắt đầu hạ nhiệt sớm hơn, báo hiệu sức mua ở Nhật và châu Âu có thể thấp hơn do những bất ổn về kinh tế và chính trị. Ước tính giá trị xuất khẩu 3 tháng cuối năm sẽ giảm dần so với những tháng trước đó, thậm chí có thể đạt thấp hơn cùng kỳ năm trước. Giá trị XK tăng chậm lại lúc này cũng có thể còn do các DN chờ đợi những cơ hội bán hàng với giá tốt hơn vào thời gian tới.

Một thách thức nữa đối với các DN thủy sản là tình trạng thiếu hụt nguyên liệu, kể cả tôm, cá tra và hải sản đều tiếp tục kéo dài. Giá sản phẩm XK vào cuối năm không giảm, nhưng giá nguyên liệu cũng vẫn đứng ở mức cao và có thể còn lên, vì vậy, các DN chỉ ưu tiên ký những đơn hàng ngắn với số lượng vừa phải để bảo đảm khả năng giao hàng và lợi nhuận. Nhiều DN đã gặp khó khăn tìm nguồn hàng dự trữ cho mùa tiêu thụ đầu năm mới.

Tuy nhiên, trong cái khó cũng có cái thuận. Trước hết, việc tỷ giá USD/VNĐ được điều chỉnh theo chiều hướng tăng là một điều kiện tốt cho các DN XK nâng cao tỷ lệ lợi nhuận. Trong khi đó, lãi suất tín dụng bằng VND đang được điều chỉnh hạ dần, tuy chưa nhiều như mong đợi.

Về phía thị trường, Mỹ đang có dấu hiệu khởi sắc, khi thống kê mức tiêu thụ bán lẻ tháng 10 tiếp tục tăng, một số chỉ tiêu về tiêu thụ nhà ở và sản xuất, dịch vụ cũng tăng. Nhu cầu tiêu thụ ở một số thị trường khác tốt, như Trung Quốc & Hồng Kông, các nước khu vực Trung Đông, và ngay cả thị trường truyền thống Nhật Bản.

Cá tra đông lạnh - sản phẩm của CL Fish

Yếu tố thuận lợi cuối cùng lại chính do sự chủ động của chính các DN và người sản xuất thủy sản Việt Nam tạo ra. Một năm trước, cá tra Việt Nam từng gây xôn xao dư luận thế giới do WWF một số nước châu Âu cho rằng phát triển không bền vững và đưa vào danh sách đỏ, khuyến nghị người tiêu dùng đừng mua. Thì nay, chính cá tra đã trở thành nhân tố đi đầu áp dụng các tiêu chuẩn sản xuất bền vững quốc tế trong nuôi trồng thủy sản như GlobalG.A.P hay ASC. Sau cá tra, những sản phẩm khác như tôm,v.v... cũng đã sẵn sàng. Và nay lại là lúc chính các tổ chức chứng nhận quốc tế phải tăng tốc để kịp đưa ra thị trường những sản phẩm cá tra có chứng nhận bền vững theo đòi hỏi của khách hàng.

Dù có không ít sóng gió, nhưng không nghi ngờ gì nữa, sản xuất kinh doanh thủy sản chính là nơi xứng đáng để gửi gắm niềm tin.

Thái Thanh Dương

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323