Xuất khẩu thủy sản 2012: Đói vốn, thiếu nguyên liệu, thách thức VSATTP

Theo Hiệp hội Chế biến xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), đó là 3 thách thức lớn mà DN chế biến xuất khẩu thuỷ - hải sản Việt Nam phải đối diện trong năm 2012 này.

Từ đó Vasep cho rằng phải tăng cường nhập khẩu nguyên liệu đáp ứng năng lực chế biến, dù rằng Việt Nam có thế mạnh chủ lực là nông - thuỷ sản; “cởi trói” để xã hội hoá kiểm soát quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) đối với các mặt hàng này.

Tôm: Hàng rào VSATTP

Tại TPHCM mới đây, Vasep đã tổ chức Hội nghị tổng kết xuất khẩu thủy sản năm 2011 và lễ mừng xuất khẩu thủy sản đạt 6 tỉ USD.

Năm 2011, trong cơ cấu sản phẩm thủy sản xuất khẩu thì tôm đứng đầu nhưng đã bị giảm tỉ trọng từ 41,9% xuống còn 39,2%. Năm 2012 này, theo Vasep thì rất khả quan cho con tôm tăng tốc. Bởi dự báo đầu năm 2012 nguồn cung từ Thái Lan sẽ thiếu hụt do đợt lũ lụt tồi tệ vừa qua. Nhu cầu tiêu thụ tôm tại Mỹ, Trung Quốc, Nhật vẫn gia tăng. Duy chỉ thị trường Châu Âu thì đang bất ổn khó có thể hồi phục nên nhu cầu tôm dự báo không khả quan.

Tuy nhiên theo cảnh báo Vasep, nếu người nuôi không tuân thủ các quy định nghiêm ngặt để hạn chế tối đa dịch bệnh thì nguồn nguyên liệu trong nước sẽ bấp bênh và các DN buộc phải nhập khẩu nguyên liệu với mức thuế chưa được hỗ trợ. Từ đó lợi nhuận sẽ tụt giảm không nhỏ.

Năm 2011 Việt Nam thiệt hại hơn 81.000 ha tôm do dịch bệnh mà chủ yếu là việc sử dụng thuốc BVTV có hoạt chất độc, khiến con tôm thẻ chân trắng vốn là cứu cánh nhưng vẫn không bù đắp nổi nhu cầu chế biến đã “phình” quá mức.

Cũng năm cũ, Nhật - thị trường nhập khẩu lớn tôm Việt Nam – tiếp tục tăng cường kiểm soát kháng sinh Enrofloxacin và hoạt chất Trifluralin. Dù lên tiếng cảnh báo quyết liệt, nhưng số các lô hàng bị nhiễm các chất cấm trong cảnh báo của Nhật vẫn không giảm. Năm 2012 này, Nhật tăng cường hơn nữa kiểm soát tôm từ Việt Nam là tất yếu.

Cá tra: Mong duy trì

Năm 2011, xếp sau con tôm là cá tra với tỉ trọng xuất khẩu tăng từ 28,4% lên 30,1%. Tuy nhiên năm 2012, Vasep lại tỏ ra bi quan khi dự báo, con cá tra sẽ đối mặt nhiều khó khăn hơn là cơ hội.

Bởi năm 2011, lãi suất cao và thời gian cho vay ngắn hạn đã khiến cả người nuôi cá lẫn DN chế biến đều thiếu vốn trầm trọng. Đến mức, người nuôi bỏ ao ồ ạt khiến nguồn nguyên liệu thiếu trầm trọng kéo theo các nhà máy chế biến cũng “treo niêu”. Thậm chí đến nay, còn rất ít người nuôi còn vốn tự có hoặc nằm trong diện giải ngân của ngân hàng mới tiếp tục nuôi cá.

Đói vốn của năm cũ bị gối đầu sang năm nay nên dự báo năm 2012 việc tiếp cận nguồn vốn vay của người nuôi và các DN càng khó khăn hơn gấp bội. “Khả năng nếu trong quý I/2012 không được ngân hàng giải ngân thì rất nhiều DN buộc phải chọn giải pháp hoặc cắt giảm tối đa công suất, thậm chí ngừng hoạt động vì người nuôi cũng không muốn bán cá chịu!” - một DN tại ĐBSCL lo lắng!

Oái oăm, EU là thị trường xuất khẩu cá tra quan trọng của Việt Nam. Tuy nhiên, bởi cơn khủng hoảng kinh tế các khu vực đồng tiền chung Châu Âu sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến ngành hàng cá tra Việt Nam không chỉ năm 2012 mà kéo dài hơn. Nên việc xuất khẩu cá tra sang thị trường này sẽ tụt giảm bởi nhu cầu tụt giảm và khả năng thanh toán của các nhà nhập khẩu kém.

Nên năm 2012 giữ ổn định về sản lượng và diện tích ao nuôi là... mong mỏi của Vasep!

Giải pháp: Tăng nhập, nới kiểm soát

Dù lo ngại nhưng Vasep lại dự báo năm 2012, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của cả nước sẽ đạt 6,5 tỉ USD, tăng 0,4 tỉ USD so với năm 2011.

Giải pháp đáng lưu ý, với việc sản xuất nội địa thì Vasep kiến nghị quy hoạch phát triển vùng nuôi, giảm thất thu sau thu hoạch, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại, siết chặt kiểm soát VSATTP.

Nhưng với DN thì Vasep kêu gọi các DN: “Phấn đấu” tăng nhập khẩu nguyên liệu thủy sản từ mức 600 triệu USD hiện nay lên 2,5 - 3,0 tỉ USD/năm vào năm 2020. Lý do dễ hiểu là nhằm đáp ứng năng lực chế biến thời gian qua đã bùng phát vượt quá mức tới 2,5 triệu tấn/năm.

Và Vasep... mong muốn các cơ quan quản lý nhà nước có cách tiếp cận đổi mới trong các thủ tục kiểm tra chất lượng và ATVSTP hàng xuất khẩu để tạo điều kiện cho DN thuỷ sản tiến tới mục tiêu 8 tỉ USD vào năm 2015 và 10 tỉ USD vào năm 2020.

Thậm chí Vasep cho hay, đã gửi công văn tới Bộ NNPTNT với 8 đề xuất rất... thuận lợi cho DN như không yêu cầu DN trả phí lấy mẫu phí kiểm nghiệm đối với hoạt động kiểm nghiệm phục vụ hoạt động quản lý ATTP của Nhà nước; cho DN có quyền chọn lựa phòng kiểm nghiệm đã được chỉ định; có thể chứng nhận kể cả phòng kiểm nghiệm nội bộ của DN đạt chuẩn; bãi bỏ quy định tạm ngừng xuất khẩu đối với DN khi có quá 3 lô hàng cùng nhóm sản phẩm tương tự trong 6 tháng bị cơ quan thẩm quyền nước nhập khẩu cảnh báo về chất lượng; bãi bỏ quy định kiểm tra 100% tạp chất, kháng sinh mỗi lô hàng trước khi xuất khẩu vào một số thị trường và thay bằng việc kiểm tra giám sát, thanh tra đột xuất...

Ngô Nguyên

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323