Xuất khẩu thủy sản đối mặt nguy cơ

Năm 2011, ngành thủy sản Việt Nam tương đối thành công khi xuất khẩu đạt hơn 6,1 tỉ USD. Tuy nhiên, nhiều mặt hàng vẫn có nguy cơ bị cấm ở các thị trường trọng điểm Nhật Bản, EU, Mỹ.

Liên tiếp bị cảnh báo

Theo thống kê của Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản (VASEP), chỉ riêng thị trường Nhật Bản (mỗi năm nhập khẩu 500 - 600 triệu USD và chiếm 27 - 30% thị phần tôm của Việt Nam) đã có tới 132 cảnh báo đối với thủy sản từ Việt Nam. Các cảnh báo này đều cho rằng thủy sản Việt Nam nhiễm chất Trifluralin và Enrofloxacin. Đáng lo ngại là 6 tháng cuối năm đã có tới 54 lô hàng (chủ yếu là tôm) bị nhiễm Enrofloxacin ở thị trường Nhật Bản. Điều này ảnh hưởng đến uy tín của thủy sản Việt Nam, nhất là trong thời điểm Nhật Bản đang có những động thái siết chặt kiểm tra chất lượng hàng thủy sản nhập khẩu.

Tại hai thị trường trọng điểm là EU và Mỹ, vấn đề kiểm soát chất lượng nằm trong tầm kiểm soát nhưng do tác động của thị trường Nhật Bản nên cơ quan chức năng ở những nơi này đã có nhiều động thái kiểm tra gắt gao đối với thủy sản đến từ Việt Nam. Theo ông Hồ Quốc Lực - Tổng giám đốc Công ty CP thực phẩm Sao Ta và Chủ tịch Ủy ban Tôm (thuộc VASEP) - đầu năm 2012 có nhận được email từ khách hàng ở Mỹ cho biết cơ quan kiểm tra nhập khẩu thuốc và thực phẩm Mỹ (FDA) sẽ kiểm tra chặt chẽ chất kháng sinh Enrofloxacin trong tôm có xuất xứ từ Việt Nam nhập vào Mỹ. Lý do là FDA đã nhận được nhiều phản hồi cho thấy tôm Việt Nam bị nhà chức trách Nhật Bản nâng cao tần suất kiểm tra liên quan đến kháng sinh. Nếu điều này xảy ra thì sẽ tạo hậu quả thiệt hại vô cùng lớn vì Mỹ đang là thị trường tiêu thụ 25 - 30% tôm Việt Nam.

Trước tình hình như vậy, ông Lực đã có “đơn thỉnh nguyện” gửi Bộ NN-PTNT và lãnh đạo tỉnh Sóc Trăng - nơi cung cấp phần lớn nguyên liệu tôm xuất khẩu. Bởi nếu không kiểm soát được vấn đề chất lượng, để cho thị trường Nhật, Mỹ cấm cửa thì sẽ có nhiều doanh nghiệp phá sản, công nhân mất việc làm.

Bất cập

Nhiều năm qua, xuất khẩu thủy sản ngày càng gia tăng về sản lượng cũng như giá trị và được coi là ngành kinh tế mũi nhọn. Tuy vậy, vấn đề kiểm soát chất lượng vẫn chưa theo kịp tốc độ phát triển của ngành. Trong khi một số chất kháng sinh bị nhiều nước cấm sử dụng thì trong nước vẫn cho phép sử dụng. Điển hình như năm 2010, do được phép sử dụng trong nuôi trồng nên chất Trifluralin đã khiến thủy sản Việt Nam gặp lao đao ở Nhật Bản. Sau đó, Bộ NN-PTNT đã ra lệnh cấm sử dụng chất Trifluralin, cải thiện được chất lượng hàng xuất khẩu. Tuy nhiên, trong năm 2011, bài học cũ lặp lại khi nhiều lô hàng thủy sản nhiễm chất Enrofloxacin, bị cảnh báo và trả về. Được biết nhiều nước coi Enrofloxacin là chất gây hại tới sức khỏe con người và cấm sử dụng, nhưng trong nước chất này chỉ nằm trong danh mục “hạn chế sử dụng”.

Mặt khác, trong khi thế giới đang khuyến khích kiểm soát hệ thống (giám sát chặt từ khâu nuôi trồng, thu mua, sản xuất, chế biến… tạo thành một chuỗi liên kết) để giảm bớt kiểm tra lô hàng thì cơ quan chức năng trong nước lại tăng cường kiểm tra lô hàng mà bỏ quên giám sát hệ thống. Theo nhiều doanh nghiệp, việc kiểm tra chất lượng theo kiểu “chặn đầu ra” giống như cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện xuất khẩu chứ không phải kiểm để ngăn ngừa, xử lý trường hợp làm không tốt.

Ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký VASEP, cho hay nếu tổ chức tốt khâu liên kết từ người nuôi đến doanh nghiệp, thay vì tốn chi phí cho kiểm tra, doanh nghiệp sẽ dùng số tiền này đầu tư hệ thống nuôi trồng để có nguồn nguyên liệu tốt hơn. Chứ như hiện nay, dù chất lượng đầu ra được kiểm tra gắt gao nhưng trước đó các khâu con giống, thức ăn, nuôi trồng… không được kiểm soát tốt thì các lô hàng không đạt yêu cầu vẫn cứ gia tăng.

Ở một góc độ khác, ông Vũ Đức Thắng, Phó tổng giám đốc Công ty TNHH SGS Việt Nam, cho hay vẫn còn nhiều doanh nghiệp chỉ vì lợi nhuận mà bất chấp chất lượng. Đây là những doanh nghiệp không chuyên về thủy sản, mà chỉ đi dự các hội chợ quốc tế, thấy có đơn hàng rồi trở về thu gom thủy sản trôi nổi, thiếu sự kiểm soát chặt chẽ.

“Không thể đổ hết lỗi yếu kém chất lượng cho Bộ NN-PTNT được. Với hàng trăm doanh nghiệp, tốt có, xấu có như hiện nay thì Bộ khó kiểm soát. Muốn kiểm soát tốt, ngoài vai trò quản lý của nhà nước, doanh nghiệp nên bỏ làm ăn chụp giật mà phải làm bài bản”, ông Thắng nói.

Trung Hiếu

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323