Lối ra cho cá tra

Mặc dù năm 2011, tình hình xuất khẩu cá tra vẫn bị ảnh hưởng bởi kinh tế thế giới, nhưng kim ngạch xuất khẩu vẫn đạt 1,8 tỉ USD, tăng 26,5%. Năm 2012, Bộ NN&PTNT cùng Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, các doanh nghiệp xuất khẩu và các tỉnh đặt mục tiêu xuất khẩu cá tra đạt kim ngạch 2 tỉ USD. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều cần bàn.

* Còn đó nỗi lo

Nhiều năm qua, Công ty Cổ phần Gò Đàng đã tập trung đầu tư và mở rộng vùng nuôi cá tra nguyên liệu. Đến giờ này, 120 ha vùng nguyên liệu đảm bảo 100% công suất cho nhà máy tại Khu công nghiệp tỉnh Tiền Giang hoạt động quanh năm. Chưa dừng lại, Gò Đàng đã và đang đầu tư hơn 10 tỉ đồng xây dựng trại giống cá tra để đáp ứng con giống cho vùng nuôi lên 300 ha của công ty và nhu cầu người nuôi. Ông Nguyễn Văn Đạo, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản Gò Đàng, Khu công nghiệp Mỹ Tho, Tiền Giang, cho biết: Từ lâu nay, chưa ngành hữu quan nào quan tâm mạnh đến việc quản lý chất lượng và tính thoái hóa của giống cá tra nên gần đây tỷ lệ cá giống chết đã tăng lên đến khoảng 40%, nguy cơ bị thoái hóa là rất lớn. Chính tỷ lệ cá giống hao hụt cao đã làm cho giá thành nuôi cá tra đội lên rất cao. Mặt khác, trong quy trình nuôi - chế biến - xuất khẩu cá tra thì đơn vị hưởng lợi lớn nhất lại là “doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thức ăn, thuốc thú y thủy sản”. Khâu này đang bị doanh nghiệp nước ngoài dần thâu tóm. Chính vì vậy, việc đầu tư khép kín từ con giống, nhà máy thức ăn, nhà máy chế biến… đến xuất khẩu sản phẩm cá tra là bài toán để tồn tại của các doanh nghiệp trong thời gian tới. Mục tiêu của công ty trong năm 2012 sẽ xuất khẩu cá tra đạt từ 45 triệu USD, tăng khoảng 8 triệu USD so với năm 2011.

Thống kê của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, khu vực Nam bộ có khoảng 120 nhà máy chế biến cá tra, nhưng lại có hơn 450 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu. Riêng ở Đồng Tháp, có 19 nhà máy chế biến cá tra, tổng công suất khoảng 494.160 tấn/năm. Năm 2011, kim ngạch xuất khẩu cá tra đạt giá trị trên 367 triệu USD, đạt 97,65% về lượng và vượt 14,8% về giá trị so với kế hoạch năm. Năm 2012, Đồng Tháp đặt ra mục tiêu phấn đấu đạt 350.000 tấn cá tra. Ông Dương Thọ Trường, Chi cục phó Chi cục Thủy sản Đồng Tháp, cho biết: Năm 2012, giữ vững diện tích nuôi cá tra là 2.176 ha, phát triển sản xuất theo hướng bền vững, đảm bảo truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hỗ trợ các cơ sở sản xuất giống cá tra thay thế đàn cá tra bố mẹ kém chất lượng; xây dựng chương trình nuôi cá tra bền vững theo quy chuẩn BMP, VietGAP…

Người nuôi cá tra đang cần vốn và nâng hạn mức vay. Ảnh: CAO PHONG

Còn ở An Giang, năm 2011, kim ngạch xuất khẩu cá tra tương đương 400 triệu USD, tăng 19,5% về giá trị so năm trước. Giá xuất khẩu bình quân 2.778 USD/tấn, cao hơn so cùng kỳ khoảng 530 USD/tấn. Về thị trường xuất khẩu, đã xuất trực tiếp qua 74 nước, trong đó thị trường châu Mỹ 11 nước; chiếm 33,4% trong tổng kim ngạch xuất khẩu trực tiếp; châu Á 27 nước, chiếm 30,7%; châu Âu 25 nước, chiếm 26,7%, kim ngạch còn lại là thị trường châu Phi và 2 nước của châu Đại Dương. Riêng trong tháng 1-2012, An Giang đã xuất khẩu được hơn 10.800 tấn cá tra, đạt kim ngạch 30,9 triệu USD, tăng 10% về trị giá so cùng kỳ năm 2011.

Trước diễn biến thị trường, hiện tại ngành nông nghiệp cũng như các cơ quan chuyên môn có liên quan vẫn lo. Ông Lê Chí Bình, Phó Chủ tịch Hiệp hội Nghề nuôi và Xuất khẩu thủy sản An Giang, cho biết: Thị trường cá tra nguyên liệu năm 2011 dao động từ 26.000 - 28.500 đồng/kg, cá tra giống ở mức cao khoảng 2.000 - 2.400 đồng/con giống 2 cm, giá thành cá tra khoảng 24.366 đồng/kg. Hiện tại, giá cá tra nguyên liệu ở ĐBSCL dao động từ 25.000 - 26.500 đồng/kg, giá này người nuôi lời từ 2.000 - 3.000 đồng/kg. Dù vậy, nhiều hộ nuôi cá vẫn tiếp tục treo ao do không có vốn để tái đầu tư, trong khi ngân hàng rất hạn chế cho vay. Năm 2012, dự báo tình hình sẽ tiếp tục khó khăn, căng thẳng nhất là tình trạng thiếu vốn sẽ đẩy nhiều doanh nghiệp lâm vào khó khăn. Trong đó, một số doanh nghiệp nhỏ, nội lực kém có nguy cơ ngừng hoạt động; song đây cũng là cơ hội cho doanh nghiệp lớn, hoạt động bài bản mở rộng quy mô sản xuất và xuất khẩu.

* “Bơm vốn” cho nông dân và doanh nghiệp

“ĐBSCL đã hình thành được chuỗi sản xuất liên kết từ con giống, thức ăn chăn nuôi; tỷ lệ tập trung hóa cao (trên 70% sản lượng cá tra do các doanh nghiệp tự nuôi hoặc liên kết với nông dân). Trong một tương lai gần, xu hướng liên kết theo chuỗi có thể đạt 100%, khi đó ngành cá tra có thể đứng vững” - ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch VASEP lạc quan nhận định. Các chuyên gia trong ngành nhận định về tình hình tiêu thụ cá tra trên thế giới trong năm 2012, sẽ không có biến động lớn dù xảy ra khủng hoảng tài chính ở một số khu vực. Tuy nhiên, một số người am hiểu về ngành cá tra tỏ ra quan ngại: khi sản lượng và kim ngạch xuất khẩu cá tra đều tăng trên 20%, trong khi nguồn kinh phí dành cho hoạt động xúc tiến thương mại lại giảm: từ 80 tỉ đồng năm 2010, giảm xuống còn 15 tỉ đồng trong năm 2011! Một số doanh nghiệp than phiền: ít có quốc gia nào doanh nghiệp đi dự hội chợ, chi phí lại do chính doanh nghiệp tự trả”! Một số ý kiến cho rằng, Bộ Công thương nên “chi tiền” cho đúng tầm với mặt hàng chiến lược cá tra để xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, tìm khách hàng tốt hơn.

“Trước đây người nuôi cá và doanh nghiệp chế biến tiếp cận nguồn vốn từ nhiều kênh, nhưng hiện nay các kênh đang bị teo tóp. “Cú hích” cho ngành cá tra trong năm 2012 là giải quyết tốt nguồn vốn cho người nuôi và doanh nghiệp” - ông Dương Ngọc Minh, Tổng Giám đốc Công ty Hùng Vương (Tiền Giang) kiến nghị. Theo ông Dương Ngọc Minh, nếu không giải quyết tốt nguồn vốn cho nông dân và doanh nghiệp sẽ có nhiều hệ lụy kéo theo, sản xuất bị đình trệ, giá thành nuôi cá tra sẽ đội cao hơn.

Ông Nguyễn Văn Kịch, Tổng Giám đốc Công ty Cafatex (Hậu Giang), dù tỏ ra lạc quan về thị trường tiêu thụ cá tra phát sinh thêm rất khả quan trong những tháng đầu năm 2012, song không ít lo lắng cho nghề nuôi và chế biến xuất khẩu cá tra ở ĐBSCL. Trong đó, nổi lên là hạn mức tín dụng cho nông dân vay thấp, với lãi suất vay ngân hàng hiện nay để kiếm lời trong ngành cá tra là rất khó khăn! Nhiều người tỏ ra trăn trở cho người nông dân nuôi cá ở ĐBSCL. Chính họ là khởi nguồn cho nghề nuôi cá tra, nhưng trong xu hướng liên kết và các đại gia ngành thủy sản nhảy vào đầu tư cho vùng nguyên liệu, nông dân nuôi nhỏ lẻ đã bị “đá văng” không vùng nuôi nguyên liệu. Và người ta dự đoán, trong một tương lai gần không còn nhiều nông dân bám trụ nghề nuôi cá tra chính vì nguồn vốn đầu tư quá lớn, thị trường luôn bấp bênh mà các doanh nghiệp chế biến chỉ “o bế tiêu thụ” cho chính vùng nguyên liệu họ nuôi hoặc trong chuỗi liên kết! Một lo lắng “nghiệt ngã” hơn, khi chính các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra chưa biết điều gì sẽ xảy ra khi một số tập đoàn thức ăn lớn và “đối thủ” nước ngoài “dồi dào nguồn kinh phí” nhảy vào đầu tư nuôi cá tra ở ĐBSCL. Chính trong giai đoạn khó khăn này, còn quá sớm để nói ngành nuôi và chế biến cá tra ở ĐBSCL có bị các đối thủ nước ngoài nhảy vào đầu tư kinh doanh theo kiểu “cá lớn nuốt cá bé”! Nhiều người ví von cả nông dân nuôi cá và doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra hiện nay đều đang thở “ô xy” do thiếu vốn! Nếu không có giải pháp hữu hiệu nhất là “bơm vốn” cho người nuôi và doanh nghiệp thì chuyện “cóc mò cò xơi” khó tránh khỏi trong tương lai!

T.PHONG - C.PHONG

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323