Sản xuất, xuất khẩu cá tra ở ĐBSCL: Đang trên đường tụt dốc: Thua lỗ mùa tăng giá

Sau nhiều năm lận đận với nghịch lý mang tên “hoàn thuế”, con giống chất lượng, lối kinh doanh “ăn xổi ở thì”… giờ đây người nuôi (NN) cá tra ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) còn gánh thêm nỗi lo thiếu vốn.

Các doanh nghiệp xuất khẩu (DNXK) và NN cá tra ở ĐBSCL đang lao dốc, đối mặt với thách thức bị mất ngôi vị “số một thế giới”.

Sau nhiều tháng dao động ở mức thấp, những ngày gần đây, giá cá tra nguyên liệu tại ĐBSCL bắt đầu nhích lên 26.000 đ rồi 27.000 đ/kg, thậm chí là 29.000 đ/kg. Đây là tín hiệu đáng mừng, bởi vào thời điểm này năm trước, giá cá chỉ loanh quanh trong giới hạn 18.000 - 23.000 đ/kg. Thế nhưng, trớ trêu thay, trên thực tế cả NN và DNXK cá tra ở ĐBSCL lại đối mặt với nguy cơ thua lỗ ngay trong mùa tăng giá lớn hơn bao giờ hết.

Giá lên - lợi nhuận xuống

Trái với ý kiến của DNXK vào hàng đại gia cho rằng với giá mua cá tra nguyên liệu hiện nay, NN cầm chắc mức lãi trên 5.000 đ/kg, bởi giá thành chăn nuôi chỉ vào khoảng 20.000 đ/kg. Thế nhưng trên thực tế, hầu hết NN đều đối mặt với nguy cơ thua lỗ. Phó Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản An Giang Lê Chí Bình phân tích: “Với mức giá như hiện nay, nếu NN sử dụng thức ăn công nghiệp thì chỉ hòa vốn. Thậm chí sẽ lâm cảnh thua lỗ nếu bị DNXK giam vốn từ một tháng trở lên”. Đáng lo hơn là - theo ông Bình - trong bối cảnh suy thoái kinh tế toàn cầu như hiện nay, khả năng DN giam vốn của NN trong thời gian trên 1 tháng là rất lớn.

Thật ra, chuyện DNXK giam vốn không phải là chuyện mới. Tuy nhiên so với trước đây, đợt giam vốn lần này được ví như giọt nước làm tràn chiếc ly vốn đã chất chứa đầy những bất trắc. Bởi bên cạnh nghịch lý không được hưởng chế độ hoàn thuế mua thức ăn chăn nuôi như DNXK có vùng nuôi (đẩy giá thành chăn nuôi tăng thêm 2.000 đ/kg), NN còn phải gồng lưng với gánh nặng khát vốn do ảnh hưởng từ việc tăng cường quản lý tiền tệ của các ngân hàng thương mại. Trong khi đó thực tế cho thấy, chi phí đầu tư cho 100 tấn cá đang tăng với tốc độ phi mã từ 1,5 tỉ (2010) lên 2,5 tỉ đồng.

Không chỉ có NN mà các DNXK cũng đang đối mặt với nguy cơ thua lỗ. Bởi với giá sàn XK hiện nay là 3,2 USD/kg phi lê, tương ứng với giá cá nguyên liệu 24.000 đ/kg, tuy nhiên trên thực tế DN phải trả với giá trên 26.000 đ, thậm chí là 27.000 - 29.000 đ. Điều này cũng đồng nghĩa DN bị lỗ trước khi XK. Nguyên nhân chủ yếu là do một số DN mua cá nguyên liệu theo kiểu “chụp giật”.

Ông Trần Văn Hùng - Chủ tịch HĐTV Cty TNHH Hùng Cá (Đồng Tháp) bức xúc: “Một số nhân viên, sau thời gian thạo việc đã nhảy xổm ra ngoài làm ăn riêng. Do không có sẵn vùng nguyên liệu, họ chấp nhận nâng giá mua lên đến 29.000 đ/kg để tranh mua”. Điều này không chỉ làm khó DN mà còn dồn đẩy NN vào thế bất lợi. Bởi để bù đắp vào phần giá vượt này, họ kéo dài thời gian ngâm vốn lên đến 6 tháng, thậm chí cả năm trời.

Thu hoạch cá tra ở ĐBSCL. Ảnh: Lục Tùng

Bán vàng với giá “đồng nát”

Theo kết quả từ nhiều công trình nghiên cứu khoa học, trong chất béo chưa bão hòa của cá tra, ba sa có chứa nhiều acid béo Omega 3 (EPA và DHA). Trong đó DHA (Docosahexaenoic Acid) giữ vai trò quan trọng trong quá trình sinh trưởng của tế bào não và hệ thần kinh, có ảnh hưởng tới năng lực tìm tòi, phán đoán, tổng hợp của não. PGS-TS Nguyễn Tri Khiêm (ĐH An Giang) nhấn mạnh thêm: “Tuy hội đủ giá trị “vàng”, nhưng tiếc là các DN của ta lại thường xuyên mang ra bán dưới giá sàn do VASEP ấn định. Thậm chí là dưới cả giá thành sản xuất”. Bà Trà Quỳnh Hoa - Giám đốc kinh doanh Cty TNHH MTV chế biến thủy sản Hoàng Long (Đồng Tháp) - xác nhận: “Khi Hoàng Long chào hàng theo giá sàn của VASEP thì được nhiều khách hàng truyền thống cho biết đã có nhiều DN Việt Nam chào hàng sản phẩm cùng loại với giá thấp hơn”.

Theo ThS Nguyễn Phước Tuyên - Trưởng phòng Nghiên cứu khoa học và thông tin (Sở NNPTNT Đồng Tháp) - điều này rất nguy hiểm. Bởi ngay cả trong trường hợp bán đúng giá sàn cũng đồng nghĩa đẩy mặt hàng chiến lược quốc gia xuống dưới giá đồng nát: “Nếu XK với giá sàn 3,2 USD/kg phi lê sẽ tương ứng với giá cá nguyên liệu là 24.000 đ/kg, thì giá 1 kg cá tra thấp hơn giá 1 kg dưa mắm, món ăn rẻ nhất trong họ hàng nhà mắm Nam Bộ vốn được xem là hàng bình dân”. Tuy nhiên theo bà Hoa, đáng lo hơn là dù đã nhiều lần phản ánh lên VASEP, nhưng mãi đến nay vẫn chưa nhận được phản hồi thỏa đáng nên các DN tha hồ hạ giá bán. Còn các DNXK do không hề bị chế tài nào nên tỏ ra rất tự hào với lợi nhuận kiểu “giật gấu vá vai”, lấy khoản lãi từ khâu sản xuất thức ăn và vùng nuôi cá nguyên liệu của DN để bù đắp vào.

Ông Bửu Huy - người có nhiều kinh nghiệm và thực tiễn trong lĩnh vực XK cá tra - đúc kết: “Nạn hạ giá bán dưới giá sàn với mục đích giành khách hàng không lành mạnh đã trở thành căn bệnh nan y trong lĩnh vực XK cá tra. Lâu nay ai cũng nói, nhưng ít có người thực hiện vì nếu có sai phạm cũng không ai bị xử lý”. Mua cao - bán thấp, lối làm ăn ngược quy luật kinh tế này không chỉ dồn đẩy mặt hàng chiến lược quốc gia lên đỉnh cao nghịch lý: Gia tăng nguy cơ thua lỗ ngay mùa tăng giá, mà còn manh nha tái diễn nạn giá XK cá tra lao dốc dưới 3 USD/kg phi lê như đã từng xảy ra vào năm 2009.

Lục Tùng

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323