"Chảy máu" nguyên liệu hải sản sang Trung Quốc:  Chỉ thấy cái lợi trước mắt

Ông Nguyễn Tuấn Dũng (xã An Ngãi, huyện Long Điền) đang kể với phóng viên về chuyện ông bị một thương lái Trung Quốc lừa mất 1 tỷ đồng vào năm 2005. Ảnh: Lam Phương

Thời gian qua, nhiều địa phương ở khu vực phía Nam đã từng xảy ra những chuyện “dở khóc, dở cười” và những hậu quả đáng tiếc trong chuyện làm ăn với một số thương lái Trung Quốc. Còn trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, chuyện thua thiệt khi mua bán hải sản với thương lái Trung Quốc cũng không mới. Vấn đề nghiêm trọng hơn là những thiệt hại về lâu dài khi nguồn nguyên liệu hải sản cạn kiệt.

DOANH NGHIỆP TRONG NƯỚC THUA VÌ GIÁ

Theo báo cáo của Chi cục Quản lý thị trường tỉnh, tại các cảng cá trên địa bàn tỉnh hiện có 164 cơ sở thu mua hải sản lớn, làm đầu mối cung ứng nguyên liệu cho các nhà máy chế biến hải sản. Qua quá trình theo dõi, cơ quan này đã phát hiện 4 cơ sở chuyên thu mua hàng xuất cho thương lái Trung Quốc. Chi cục Quản lý thị trường tỉnh cũng đã cảnh báo những rủi ro khi làm ăn với thương lái Trung Quốc. Thế nhưng, qua tìm hiểu thực tế chúng tôi nhận thấy quan hệ làm ăn giữa các nậu vựa trong tỉnh và thương lái Trung Quốc không hề giảm, mà còn có xu hướng tăng, nhiều người bất chấp rủi ro và hậu quả lâu dài. Qua nhiều nguồn tin chúng tôi được biết, số lượng thực tế các chủ vựa có mối quan hệ làm ăn với người Trung Quốc còn lớn hơn nhiều.

Sở dĩ các chủ vựa và bà con ngư dân “mê” thương lái Trung Quốc vì họ chỉ nhìn vào cái lợi trước mắt là giá thu mua cao và thanh toán nhanh hơn các doanh nghiệp trong nước. Về phía thương lái Trung Quốc, việc đẩy giá lên cao đã tạo ra cho họ một lợi thế cạnh tranh so với các doanh nghiệp trong nước. Theo phản ánh của các chủ doanh nghiệp, các doanh nghiệp chế biến hải sản trong nước khi mua nguyên liệu phải chịu 5% thuế VAT, còn thương lái Trung Quốc xuất đi dưới danh nghĩa của chủ nậu vựa thì không phải đóng thuế này. Khi đưa về nước, nếu xuất sang thị trường thứ ba, họ còn được hưởng thêm khoản tiền hoàn thuế. Với khoản chênh lệch này đủ để họ tăng giá, thậm chí có lúc còn tạo ra những “cơn sốt” giá ảo, gây rối loạn thị trường. Ông Huỳnh Minh Tường, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Chế biến XNK thủy sản Bà Rịa – Vũng Tàu, kiêm Giám đốc Xí nghiệp 1 cho biết, thời gian qua, các doanh nghiệp chế biến hải sản phải chịu sức ép cạnh tranh gay gắt với các thương lái Trung Quốc, đặc biệt là đối với mặt hàng bạch tuộc. Có thời điểm, giá mặt hàng này bị đẩy lên cao hơn mức bình thường 10.000 đồng/kg, khiến cho các doanh nghiệp chế biến trong nước thua lỗ nặng, vì hợp đồng xuất khẩu đã ký, không thể không giao hàng nên phải bấm bụng mua nguyên liệu với giá “trên trời”.

Những khối bạch tuộc đông lạnh này sẽ được xuất bán cho thương lái Trung Quốc. Ảnh: Lam Phương

CHỈ THẤY CÁI LỢI TRƯỚC MẮT...

Việc các thương lái Trung Quốc đổ xô vào các địa phương ven biển để thu mua nguyên liệu hải sản không thể không cảnh giác. Bởi, trên thực tế đã từng xảy ra những chuyện “dở khóc, dở cười”. Câu chuyện của ông Nguyễn Tuấn Dũng, chủ DNTN Hoàng Thắng Lợi, ấp An Thạnh, xã An Ngãi (huyện Long Điền) là một bài học cay đắng về chuyện làm ăn với thương lái Trung Quốc. Ông Dũng kể, từ năm 1996 ông bắt đầu thu mua, sơ chế các loại cá khô cho một thương lái Trung Quốc. Thời gian đầu, họ làm ăn rất sòng phẳng, hàng lên xe là thanh toán tiền mặt ngay. Giá mua hàng của thương lái Trung Quốc rất cao, có những mặt hàng cao gấp đôi so với giá nội địa. Đến năm 2005, khi hai bên đã tạo được mối quan hệ thân tín, thì phía đối tác đột ngột yêu cầu xuất một lúc 3 chuyến hàng với tổng sản lượng hơn 22 tấn. Ông Dũng vét hết vốn liếng đập vào chuyến hàng này với hy vọng kiếm được khoản lời kha khá. Thế nhưng, không ngờ xuất hàng xong, phía đối tác “một đi không trở lại” và cũng không để lại dấu tích gì. Cú lừa này đã khiến ông kiệt quệ vì bị mất trắng 1 tỷ đồng.

Một chủ doanh nghiệp chuyên mua bán hải sản tại TP. Vũng Tàu (đề nghị giấu tên) cho biết, vài năm trước làm ăn với thương lái Trung Quốc ông cũng bị một vố rất đau. “Đang xuất hàng ngon trớn, bỗng dưng phía đối tác yêu cầu tăng sản lượng gấp đôi, khi chuyến hàng này ra tới cửa khẩu thì họ kiểm tra hàng hóa rồi “chê ỏng chê eo”, buộc tôi phải hạ giá bán. Đến nước này nếu không bán thì biết đưa hàng đi đâu, để lâu thì nguyên liệu hư hỏng, nên tôi đành bấm gan chịu lỗ. Từ đó đến nay tôi “cạch” luôn chuyện làm ăn với thương lái Trung Quốc”, chủ doanh nghiệp này kể.

Đó là những câu chuyện thực tế mà chúng tôi thu thập được, còn theo phản ánh của Chi cục Quản lý thị trường tỉnh, trong năm 2011 trên địa bàn huyện Long Điền đã có một số nậu vựa bị thương lái Trung Quốc dùng chiêu lừa tương tự khiến họ trở nên điêu đứng.

Việc thương lái Trung Quốc ồ ạt thu gom nguyên liệu đưa về nước chế biến về lâu dài không những gây “chảy máu” nguồn nguyên liệu, mà còn làm mất thị trường xuất khẩu chủ lực của tỉnh. Còn trường hợp xuất hải sản dưới dạng thô (mới qua sơ chế) cho dù có đầy đủ các chứng từ hợp pháp cũng là phương thức làm ăn cần hạn chế, vì tiêu tốn nhiều nguyên liệu, giá trị gia tăng thấp và để lại vấn nạn ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Theo quan sát của chúng tôi, tại các cơ sở sơ chế nguyên liệu hải sản gần các cảng cá, hầu như không có nơi nào đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải. Người dân sống gần các cơ sở này luôn phải chịu đựng mùi hôi thối bốc lên thường xuyên, đặc biệt là vào những ngày mưa bão.  

Người tự xưng là A. Quân (bên phải), một thương lái Trung Quốc đang tạm trú tại xã An Ngãi (huyện Long Điền) để thu mua hải sản đưa về Trung Quốc. Ảnh: Lam Phương

Theo báo cáo của Sở Công thương, 5 tháng đầu năm 2012, kim ngạch xuất khẩu của nhiều doanh nghiệp chế biến hải sản giảm từ 20 - 50% so với cùng kỳ. Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu nguyên liệu. Cũng theo Sở Công thương, hiện nay 70% sản lượng hải sản chế biến của tỉnh xuất đi thị trường Trung Quốc và Hàn Quốc.

Mới đây, tại hội nghị bàn giải pháp tháo gỡ khó khăn cho ngành hải sản do UBND tỉnh tổ chức, Chi cục Quản lý thị trường tỉnh đã lên tiếng cảnh báo về hiện tượng thương lái Trung Quốc ồ ạt thu gom hải sản, gây rối loạn thị trường và đẩy các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu lâm vào cảnh khốn đốn do thiếu nguyên liệu trầm trọng./.

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323