Nước mắm Phú Quốc: Tự thua trên sân nhà

Không chỉ gặp khó bởi nạn cạnh tranh nguồn cá cơm nguyên liệu trong bối cảnh ngày một khan hiếm, giờ đây nước mắm Phú Quốc lại tiếp tục đối mặt với khả năng thua ngay trên sân nhà... sau trên 200 năm hình thành, phát triển và gắn liền với địa danh Đảo Ngọc.

Một góc nhà thùng sản xuất nước mắm Phú Quốc theo kỹ thuật truyền thống.

“Tự thua” trên sân nhà

“Nước mắm Phú Quốc đang đối mặt với nạn mắc cạn nguyên liệu” - bà Nguyễn Thị Tịnh - Chủ tịch Hiệp hội Nước mắm Phú Quốc - mở đầu câu chuyện với tâm thế buồn buồn. Hiện Phú Quốc có trên 90 nhà thùng (cơ sở sản xuất, chế biến nước mắm), với năng lực sản xuất theo thiết kế khoảng 20 triệu lít/năm, tương ứng với gần 300 ngàn tấn cá cơm nguyên liệu. Thế nhưng từ năm 2005 đến nay, dù đã thực thi nhiều chính sách “thu hút”: Cho ghe đánh bắt mượn tiền trước để giữ mối, hoặc tranh thủ đưa ghe ra tận hải phận nước bạn để chủ động mua hàng, nhưng cũng chỉ thu mua được chưa đầy 70% nhu cầu. Có nhiều nguyên nhân, nhưng cơ bản là do có nhiều đối tượng tham gia “chia sẻ”, như: Cơ sở sản xuất nước mắm ngoài Phú Quốc, cơ sở sản xuất cá cơm sấy... và nhất là nạn khai thác tràn lan cá nguyên liệu, đánh bắt quanh năm, thậm chí đánh bắt ngay trong mùa sinh sản khiến cá không có nhiều cơ hội để hồi phục bầy đàn, dẫn đến cạn nguồn. Vì vậy, việc đánh cá cũng ngày một xa bờ hơn và hệ lụy là chất lượng nguồn cá nguyên liệu sẽ ngày càng sụt giảm do tỉ lệ cá tạp tăng vượt ngưỡng cho phép 15%. Thời gian từ đánh bắt đến chượp ủ cũng dài hơn, khiến chất lượng cá không còn tốt như trước. Tất cả như đang dồn đẩy làng nghề nước mắm Phú Quốc vào thế tiến thoái lưỡng nan: Vừa duy trì giá bán để giữ thế cạnh tranh, vừa phải đẩy giá mua nguyên liệu lên cao để duy trì sản xuất.

Những ngày lưu lại Phú Quốc, chúng tôi còn tận mắt thấy, tai nghe nhiều kiểu kinh doanh giết chết thương hiệu của làng nghề có trên 200 tuổi khi một số nhà thùng tự ý thay đổi thùng gỗ để chượp ủ cá theo kỹ thuật truyền thống bằng nhiều vật liệu có khả năng tác động đến chất lượng sản phẩm và sức khỏe người tiêu dùng như: Dùng thùng bồn ximăng, thậm chí là thùng composite...

“Chết” với cơ chế thị trường

“Tối đa, mỗi năm Phú Quốc sản xuất được khoảng 20 triệu lít nước mắm, thế nhưng mỗi năm trên thị trường lại tiêu thụ đến 180 - 200 triệu lít nước mắm mang nhãn mác Phú Quốc” - bà Tịnh bức xúc. Như vậy, theo phép tính đơn giản, có đến 90% lượng nước mắm Phú Quốc lưu hành trên thị trường là hàng nhái thương hiệu. Thế nhưng đáng lo hơn là sau nhiều năm sa lầy không lối thoát với nạn cạnh tranh không lành mạnh này, giờ đây nước mắm Phú Quốc tiếp tục lao đao với mặt trái của cơ chế thị trường khi đối mặt với nạn nước “mắm niêm”. Bà Tịnh cho biết: “Đến nay chúng tôi vẫn chưa biết dùng từ ngữ nào để gọi tên chính xác cho hành vi nước mắm “vừa miệng” người tiêu dùng ngay lần đầu mếm thử, nhưng rõ ràng với việc “niêm” gia vị của một số công ty sản xuất nước mắm ngoài Phú Quốc đã trực tiếp tạo ra khoảng cách vô hình giữa phần lớn người tiêu dùng với nước mắm Phú Quốc chính hiệu”. Theo bà Tịnh, do nước mắm Phú Quốc được chượp ủ theo quy trình thủ công truyền thống với 2 nguyên liệu chính là cá cơm và muối, vì vậy, nó dễ tạo cho người tiêu dùng cảm giác “mặn” hơn so với một số thương hiệu nước mắm được sản xuất ngoài Phú Quốc. Nhiều nhà thùng ở Phú Quốc cho biết, bức xúc trước nạn cạnh tranh về giá, họ đã mua sản phẩm nước “mắm niêm” gửi đến cơ quan chức năng kiểm tra, xét nghiệm và nhận được kết quả cũng đầy bức xúc: Không có mẫu nào đạt hơn 15 độ đạm. Điều này không những dồn đẩy mước mắm Phú Quốc vào chân tường của cuộc cạnh tranh không lành mạnh, mà còn trực tiếp “móc túi”, đe dọa đến sức khỏe người tiêu dùng bởi những tác động từ từ. Bởi đến nay, người tiêu dùng vẫn chưa hề biết nhà sản xuất đã sử dụng bao nhiêu và gồm những chất liệu gì để nước mắm vừa miệng ngay trong lần đầu nếm thử.

Lâm Điền

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323