Doanh nghiệp thủy sản: Một “Phải” và Hai “Tự”

Tự cứu mình” và “tự lực cánh sinh” để “phải sống” bằng nội lực là phương châm hoạt động của doanh nghiệp thủy sản Việt Nam nhằm vượt qua thời điểm khó khăn hiện nay.

Khâu kiểm tra soi ký sinh trùng Cty IDI

Khó chồng lên khó

“Chưa bao giờ ngành thủy sản phải đối mặt với nhiều thách thức cả trong và ngoài nước như thế”, đó là nỗi trăn trở của phần lớn DN hoạt động trong ngành này hiện nay.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều bất ổn, các nhà NK, đặc biệt là ở châu Âu – thị trường NK thủy sản lớn và tiềm năng của Việt Nam - đều giảm sức mua. Trong tám tháng đầu năm 2012, giá trị XK qua thị trường này đạt hơn 755 triệu USD, giảm gần 14 % so với cùng kỳ năm ngoái.

Ông Nguyễn Văn San, TGĐ Công ty Đầu tư & Phát triển đa quốc gia (IDI) cho biết, trước đây, các nhà NK thường ký hợp đồng mua sản phẩm dài hạn (ba tháng – sáu tháng) nên DN dễ dàng lập kế hoạch sản xuất và đưa ra dự đoán thị trường tương đối chính xác. Tuy nhiên, khoảng vài năm trở lại đây, do kinh tế khó khăn, các nhà NK chỉ ký hợp đồng theo từng tháng, thậm chí có khi đã thỏa thuận ký kết nhưng sau đó phá vỡ hợp đồng và không mua sản phẩm,vì vậy việc dự liệu diễn biến của thị trường rất khó cho DN. Bên cạnh những khó khăn của thị trường ngoài nước, tình hình kinh tế trong nước cũng không mấy khả quan.

Trước đây, khi sản xuất, XK thủy sản phát triển mạnh mẽ, ngân hàng cho DN vay “nhiệt tình” mà không cần thẩm định kỹ mức độ khả thi của dự án kinh doanh do DN đưa ra. Sự “dễ dãi” ấy vô hình trung đã “thêm dầu vào lửa”, khiến ngành thủy sản Việt Nam quên mất bài học về sự tự điều tiết của thị trường. Cung vượt cầu thì giá giảm và ngược lại – đó là kiến thức sơ đẳng nhất về cơ chế thị trường.

Điển hình là con cá tra, khi giá cá lên, nhà nhà, người người nuôi cá, dù có trình độ, kỹ thuật nuôi hay không, nhiều lúc còn “neo” cá để chờ mức lợi nhuận cao hơn mới bán. Khi giá cá giảm thì “bán đổ, bán tháo” làm đảo lộn thị trường. Thậm chí, cầu cứu sự can thiệp của Nhà nước. Nhà máy chế biến đua nhau mọc lên gây thiếu cả nguyên liệu đầu vào lẫn khách hàng đầu ra, DN lao vào cạnh tranh không lành mạnh, nhất là những DN chưa có thị trường, khách hàng truyền thống, không có vùng nuôi riêng nên không chủ động nguồn nguyên liệu, không kiểm soát được chất lượng đầu vào. Có những DN không đi theo tiếng gọi đoàn kết chung của cộng đồng để có tiếng nói chung, tự hạ giá đến mức làm rối ren cả thị trường trong và ngoài nước, gây mâu thuần trong công đồng DN, đồng thời làm mất uy tín và hình ảnh sản phẩm thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Bên cạnh đó, giá xăng dầu, điện, nhân công… tăng nên chi phí sản xuất cũng tăng. Phí kiểm nghiệm lô hàng cũng ngày càng trở thành gánh nặng cho DN, nhất là trong giai đoạn khó khăn như hiện nay. So với vài năm trước, mức phí tăng trung bình 1,5 – 2 lần. Theo phản ánh của các DN, một DN hạng trung mỗi năm phải trả từ 1 đến 4 tỷ đồng phí kiểm nghiệm. Nhưng chừng đó vẫn chưa đủ để DN yên tâm xuất hàng. Muốn bảo vệ mình trước hàng rào kỹ thuật của các nước NK, DN còn phải tốn cỡ đó cho hoạt động tự kiểm hàng hóa của mình.

Đến nay, một mặt do tình trạng nợ nần của một số công ty thủy sản, mặt khác các ngân hàng phải đối phó với cục nợ xấu ngày càng phình to do chính cách làm ăn yếu kém của họ, các ngân hàng đã lấy lý do thủy sản là ngành kinh doanh tiềm ẩn nhiều rủi ro, DN dùng tiền vay không đúng mục đích để thắt chặt tín dụng, chỉ tập trung thu hồi nợ mà không giải ngân mới. DN và người nuôi đã khó nay còn khó hơn vì “khát vốn”.

Khi có thông tin về gói cứu trợ tín dụng để giải cứu cá tra của Chính phủ vào tháng 7, người nuôi và DN đều thấy tràn đầy hy vọng, sản xuất phần nào có dấu hiệu khởi sắc trở lại. Tuy nhiên đã ba tháng trôi qua, mọi chuyện vẫn dừng lại ở những lời hứa hẹn. “DN chúng tôi vẫn chưa thấy bất kỳ thông tin nào về gói hỗ trợ”, ông Nguyễn Văn Ký, TGĐ công ty CP XNK Thủy Sản An Giang (AGIFISH) cho biết. Ngay cả Sở Công Thương một số tỉnh ĐBSCL, đến thời điểm này vẫn chưa nhận được bất cứ một văn bản nào của Chính phủ hoặc ngân hàng nhà nước về việc triển khai gói cứu trợ như vậy.

“Chúng tôi đã quá mệt mỏi với những lời hứa hẹn đồng hành giải quyết khó khăn, hay giải ngân gói cứu trợ. Các cơ quan nhà nước đã mời DN họp đi họp lại nhiều lần để lắng nghe DN phản ánh khó khăn. Nghe nhiều lắm rồi, nhưng đề án giải cứu DN vẫn nằm đó, chưa biết bao giờ mới triển khai.” Ông Ký bức xúc.

Tự cứu mình

Phần lớn DN hiện nay đều cho rằng, trước khi chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước, bản thân DN phải xác định chiến lược kinh doanh riêng và tìm nhiều cách để tự mình xoay xở. Trong đó, dựa vào nội lực để “ tự lực cánh sinh và tự cứu mình” là hướng giải quyết mà nhiều DN ưu tiên chọn lựa. Hay nói khác hơn, “DN hãy tự cứu mình trước khi trời cứu”, ông Phan Văn Trí, TGĐ công ty FAQUIMEX chia sẻ.

Theo ông Nguyễn Văn Ký, để “tự cứu”, DN cần tiếp tục cải tổ, cơ cấu và nâng cấp lại toàn diện về mặt nhân sự, tổ chức và quy trình để giảm chi phí sản xuất. Chẳng hạn, thu hẹp quy mô sản xuất phù hợp, tiết giảm tối đa chi phí, mảng nào kinh doanh không khả thi thì tái cấu trúc, chưa đầu tư những hạng mục công trình chưa thể phát huy tác dụng ngay … để nâng cao năng suất lao động, giảm giá thành sản phẩm và giá bán phù hợp cho khách hàng. Đồng ý kiến, ông Nguyễn Văn San cho rằng, DN cần tính toán hợp lý các yếu tố sản xuất cho cân đối, tránh lãng phí. “Liệu cơm gắp mắm” là “chiến lược” mà DN cần cân nhắc thực hiện tại thời điểm này - ông Phan Văn Trí đúc kết.

Lãnh đạo một DN ở Đồng Tháp còn cho biết, thậm chí DN đã “phải giảm một phần lương của lực lượng cán bộ quản lý chủ chốt để san sẻ khó khăn với anh chị em công nhân trực tiếp sản xuất, đợi khi tình hình ổn định sẽ bù đắp lại. Thật may mắn, tất cả cán bộ, nhân viên đều đồng cảm và vui vẻ chấp nhận”.

Thêm vào đó, cái khó lớn nhất mà nhiều DN phải đối mặt là đầu ra của sản phẩm, là thị trường. Tùy thuộc vào diễn biến của mỗi thị trường, DN sẽ hoạch định chiến lược kinh doanh phù hợp; tuy nhiên chỉ ở mức độ ngắn hạn. Ngoài việc ổn định các thị trường XK truyền thống, việc tích cực tìm kiếm, thâm nhập, khai thác và phát triển thị trường mới là hướng đi mà nhiều DN đã triển khai trong thời gian gần đây. “Ngoài thị trường EU và Mỹ, công ty chúng tôi cũng tăng cường tham gia các cuộc hội chợ, đến tận nơi tiếp xúc, trực tiếp gặp gỡ khách hàng để xúc tiến thương mại. Chúng tôi cũng chú trọng giao dịch điện tử với một số thị trường mới tiềm năng như Newzeland, Nam Mỹ, Châu Á”, ông Nguyễn Văn San chia sẻ.

“Đa dạng đối tượng nguyên liệu và làm phong phú mặt hàng, mang đến những sản phẩm mà khách hàng cần chứ không phải sản phẩm mà mình có”, ông San nói thêm.

Mặc khác, ngoài việc tự cứu bản thân DN, các DN cần ngồi lại với nhau, thậm chí phải biết hy sinh một phần quyền lợi để cùng nhau giải cứu ngành thủy sản, điển hình là cá tra và tôm – những đối tượng XK chủ lực của Việt Nam - ông Dương Ngọc Minh, Phó Chủ tịch VASEP từng kêu gọi tại một hội

nghị của DN tại Cần Thơ.

Sản xuất cá tra là một trong những ngành KT chiến lược của VN

Và phải sống

Tính đến thời điểm này, nhiều công ty đã thật sự “đuối sức” vì nhiều yếu tố. Tuy nhiên, với quyết tâm cao và khát vọng kinh doanh, DN không muốn khuất phục và từ bỏ niềm tin của mình. Dù khó đến đâu, họ đều muốn và quyết “phải sống”. Tinh thần là yếu tố cực kỳ quan trọng ở thời điểm này, nhiều lãnh đạo cty TS khẳng định. Tinh thần kiên định và niềm hy vọng sẽ giúp DN vượt qua khó khăn, khủng hoảng, chờ cơ hội phát triển ổn định hơn.

TGĐ AGIFISH Nguyễn Văn Ký còn cho rằng, DN “phải sống” để thực hiện trách nhiệm xã hội, đảm bảo việc làm và đời sống cho hàng ngàn người lao động, đây là điểm nhấn quan trọng. Con người là nguồn lực quan trọng để DN có thể thực hiện tốt kế hoạch đổi mới và góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển. DN có trách nhiệm góp phần nuôi dưỡng nguồn lực đó, cho chính hoạt động sản xuất của mình và cho xã hội, ông Ký nhấn mạnh.

Một động lực nữa thúc đẩy tinh thần “phải sống” của DN là để giữ vững hình ảnh của thủy sản Việt Nam trên thế giới, điển hình là cá tra, sản phẩm độc tôn có một không hai của VN. Hơn nữa, đã trải qua biết bao sóng gió, đến đây là thời điểm chuẩn bị tinh thần, củng cố nội lực sẵn sàng cho cuộc đua sắp tới khi tình hình kinh tế hồi phục.

Những DN làm ăn kiểu chụp giựt cơ hội, cạnh tranh không lành mạnh đã, đang và sẽ bị sang lọc, loại bỏ theo quy luật tự nhiên của thị trường. Cuộc đua sắp tới chủ yếu sẽ là cuộc đua của những DN làm ăn chân chính hướng đến lâu dài, bền vững - ông Lê Văn Hậu, GĐ công ty TNHH Phước Anh khẳng định.

Phần DN chế biến XK thủy sản Việt Nam đều tin rằng, khó khăn, thử thách rồi sẽ qua đi, cộng đồng DN không từ bỏ niềm tin, khát vọng kinh doanh sẽ cùng sánh vai với toàn ngành thủy sản Việt Nam phục hồi sản xuất, tiến đến những mốc son phát triển cao hơn. DN cũng hy vọng, với vai trò chủ đạo, Nhà nước sẽ đề ra và đưa vào thực hiện những chính sách cụ thể và hợp lý hơn để hỗ trợ DN cùng ngành TS nước nhà vững bước trên đường phát triển bền vững.

Trương Ngô Bích Ngọc

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323