Ngành xuất khẩu cá tra 2013: Giảm sản lượng, nâng giá bán

Hàng loạt hộ nuôi cá tra xuất khẩu ở ĐBSCL vừa trải qua những ngày Tết Quý Tỵ khá trầm lắng, bởi giá cá giảm mạnh khiến người nuôi thua lỗ kéo dài. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp cũng lâm vào cảnh khốn đốn do chế biến và xuất khẩu không hiệu quả, càng làm càng lỗ. Các nhà chuyên môn lo ngại ngành cá tra đang mất dần lợi thế cạnh tranh trên thương trường quốc tế. PV Báo SGGP đã có cuộc trao đổi với ông TRƯƠNG ĐÌNH HÒE, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) về hướng ra cho nghề cá.

* PHÓNG VIÊN: Thưa ông, chúng ta luôn tự hào cá tra là sản phẩm độc quyền của Việt Nam trên thương trường quốc tế. Song, không ít doanh nghiệp lại “độc quyền” bán giá thấp, còn người nuôi thua lỗ liên miên; đặc biệt, năm 2012 ngành cá tra lâm vào khủng hoảng trầm trọng. Theo ông, vì đâu nghề cá rơi vào khó khăn?

* Ông TRƯƠNG ĐÌNH HÒE: Năm 2012, bối cảnh chung của kinh tế thế giới tiếp tục bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng tài chính, nhất là các nước thuộc khối EU; từ đó tác động xấu đến xuất khẩu cá tra. Trong số 10 thị trường nhập khẩu chính của cá tra Việt Nam, có tới 7 thị trường giảm nhập khẩu cá tra năm 2012 so với năm 2011; mạnh nhất là thị trường EU, Saudi Arabia, Hoa Kỳ, Ai Cập… Bên cạnh đó, nhiều nước nhập khẩu dựng lên các rào cản kỹ thuật, rào cản thương mại gây khó khăn cho cá tra nước ta. Tại EU vẫn còn những thông tin sai lệch về cá tra, có quan điểm tiêu cực đối với cá tra và mô hình nuôi cá tại Việt Nam, khiến sức tiêu thụ bị giảm.

Thêm vấn đề đáng lo ngại là thời gian qua, các doanh nghiệp Việt Nam đã chào bán cá tra với nhiều giá khác nhau khiến các nhà nhập khẩu e ngại, không biết đâu là giá trị thực của cá tra. Hiện cả nước chỉ có khoảng 70 doanh nghiệp có nhà máy chế biến cá tra, nhưng có tới 300 công ty thương mại xuất khẩu sản phẩm cá tra. Một số doanh nghiệp không có nhà máy chế biến đã chào hàng cạnh tranh với giá thấp, bán hàng kém chất lượng… gây ảnh hưởng uy tín của cá tra Việt Nam. Mặt khác, do thiếu vốn hoạt động và áp lực thu hồi nợ của ngân hàng nên một số doanh nghiệp phải tự xoay trở bằng mọi cách; trong đó có việc bán sản phẩm chất lượng không cao và chấp nhận giá bán thấp nhất trong lịch sử của ngành.

Vận chuyển cá tra đến nhà máy để chế biến.

* Theo ông, đâu là giải pháp để chấn chỉnh ngay những hạn chế trên?

* Thời gian qua chúng ta đã nói nhiều về tái cấu trúc, sắp xếp lại nghề nuôi, chế biến và xuất khẩu cá tra, song thực tế vẫn chưa làm mạnh. Tôi cho rằng, đã đến lúc phải siết chặt việc quản lý từ vùng nuôi đến thu hoạch, chế biến, xuất khẩu cá tra. Cần đưa cá tra vào nghề sản xuất, kinh doanh có điều kiện. Theo đó, người nuôi cá phải trong vùng quy hoạch, có vốn, am hiểu kỹ thuật, gắn kết với nhà máy… mới được nuôi. Doanh nghiệp xuất khẩu cần có vùng nguyên liệu, nhà máy chế biến, sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng… Về lâu dài, khuyến khích doanh nghiệp xây dựng các dự án phát triển vùng nguyên liệu thông qua các loại hình liên kết như nuôi gia công, hợp đồng tiêu thụ cá theo hình thức ứng vốn hoặc thức ăn trước… nhằm giải quyết tốt mối quan hệ cung cầu, tránh tình trạng giá cá tra nguyên liệu lên xuống thất thường như thời gian qua gây thiệt hại cho người nuôi và doanh nghiệp.

Xuất khẩu cá tra cần áp dụng ghi trên bao bì về tiêu chuẩn chất lượng, tỷ lệ mạ băng… để người tiêu dùng và ngành chức năng kiểm soát, ai vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm.

* Hiện tại giá cá tra nguyên liệu thấp dưới mức giá thành khiến người nuôi lỗ, trong khi giá xuất khẩu chưa cải thiện. VASEP có giải pháp nào hỗ trợ tích cực cho người nuôi và doanh nghiệp xuất khẩu trong năm 2013.

* Dự báo năm 2013 sẽ còn khó khăn đối với ngành xuất khẩu cá tra; trong đó, các doanh nghiệp sẽ gặp khó về thị trường và nguồn vốn. EU là thị trường lớn của cá tra Việt Nam nhưng vẫn chưa cải thiện nhiều do dấu hiệu phục hồi kinh tế còn chậm. Trong khi các doanh nghiệp lo ngại về nguồn vốn đang thiếu sẽ gây khó cho hoạt động chế biến, xuất khẩu. Hiện tại, những doanh nghiệp quy mô lớn đã chủ động xây dựng vùng nguyên liệu chiếm khoảng 60% công suất nhà máy. Các ngân hàng cho vay nuôi cá trung bình chỉ 4 tháng, trong khi quy trình nuôi cá hiện nay mất từ 8 - 9 tháng; những tháng càng về cuối đòi hỏi vốn càng cao. Vì vậy, ngân hàng nên thay đổi quy trình cho vay dài hơn để phù hợp với thực tế.

Với điều kiện giá cá nguyên liệu còn thấp, vốn thiếu, thị trường xuất khẩu khó khăn… dự báo sản lượng cá tra năm 2013 sẽ dao động khoảng 800.000 - 900.000 tấn, giảm so với 1.285.500 tấn của năm 2012. Kim ngạch xuất khẩu cá tra năm 2013 dừng lại ở mức hơn 1,5 tỷ USD, giảm so với 1,74 tỷ USD của năm 2012. Chúng tôi cho rằng, việc giảm sản lượng nuôi và giảm kim ngạch xuất khẩu là cần thiết nhằm tái cấu trúc ngành cá tra để phù hợp với nhu cầu thị trường tiêu thụ, trả lại giá trị đích thực cho con cá tra. Nên thấy rằng, việc giảm sản lượng cá là điều kiện để nâng giá bán cao lên sẽ thu về lợi nhuận nhiều hơn. Song song đó, các doanh nghiệp cần giảm xuất khẩu cá tra phi-lê, tăng cường xuất các sản phẩm giá trị gia tăng cao.

* Xin cảm ơn ông!

Ông Hồ Văn Vàng, Chủ tịch Hội Nghề cá tỉnh Vĩnh Long: Chúng tôi đề nghị Bộ NN-PTNT nên có kế hoạch điều tiết vùng nuôi cá tra ĐBSCL một cách hợp lý nhằm tránh tình trạng lúc thừa lúc thiếu nguyên liệu, dẫn tới rớt giá gây thiệt hại cho nông dân. Đồng thời sớm cho ra đời hiệp hội cá tra Việt Nam với bộ máy đủ mạnh để hỗ trợ nghề cá phát triển bền vững. Ngành chức năng cần xử lý nghiêm những doanh nghiệp bơm tăng trọng vào cá tra phi-lê. Phải làm quyết liệt để lấy lại uy tín cho cá tra…

Ông Dương Ngọc Minh, Chủ tịch HĐQT CTCP Thủy sản Hùng Vương: Tổng công suất hoạt động của các nhà máy chế biến cá tra hơn 2 triệu tấn/năm, nghĩa là đang thừa gần 50% công suất. Nhà máy chế biến thức ăn cá tra cũng có công suất hơn 4 triệu tấn/năm, trong khi nhu cầu chỉ 2 triệu tấn/năm, thừa 50% công suất. Nhà máy chế biến phụ phẩm cũng thừa công suất trầm trọng… Việc thừa công suất quá nhiều sẽ khiến doanh nghiệp khó khăn khi lấy vốn ngắn hạn để đầu tư dài hạn, dẫn đến sản xuất kinh doanh không hiệu quả; từ đó buộc phải bán sản phẩm giá thấp, gây hệ lụy dây chuyền. Đây là những lãng phí lớn của ngành cá tra cần sớm giải quyết. Năm 2013 này, chúng tôi đề nghị ngành chức năng sớm đưa sản xuất, xuất khẩu cá tra là ngành có điều kiện; từ đó mạnh tay xử lý những doanh nghiệp không đủ tiêu chuẩn, làm ăn gian dối…

HUỲNH PHƯỚC LỢI

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323