Cơ hội kèm thách thức trở lại với ngành tôm

Xuất khẩu tôm năm 2013 dự báo tăng 9% so với 2012, lên 2,4 tỷ USD.

VASEP dự báo, nguồn cung tôm năm 2013 giảm so với 2012 do dịch bệnh tại Thái-lan và nhiều nước khác dẫn tới giá tôm sẽ giữ xu hướng tăng và ở mức cao trong sáu tháng cuối năm 2013. Nhờ đó, xuất khẩu (XK) tôm Việt Nam dự kiến sẽ tăng 9% lên 2,4 tỷ USD so với 2012.

Nguồn cung giảm, tôm được giá

Báo cáo về hiện trạng và tiềm năng thị trường tôm Việt Nam của VASEP cho biết, sáu tháng đầu năm 2013, XK tôm Việt Nam đạt hơn 1,1 tỷ USD, tăng 8,6% so với cùng kỳ năm 2012. XK sang các thị trường trọng điểm tăng khả quan như sang Nhật Bản tăng 6,6%, sang Mỹ tăng 22,4% và sang Trung Quốc tăng 33,7%.

Nhật Bản và Mỹ vẫn duy trì vị trí thứ nhất và thứ hai về nhập khẩu (NK) tôm Việt Nam. Trung Quốc đã vượt qua EU trở thành nước NK tôm lớn thứ ba của Việt Nam với tỷ trọng tăng từ 11,4% năm 2012 lên 13,3% trong sáu tháng đầu năm 2013.

Theo dự báo của Hiệp hội Thực phẩm đông lạnh Thái-lan, sản lượng tôm năm 2013 của nước chi phối nguồn cung tôm thế giới này dự kiến giảm 50% so với 550 nghìn tấn năm 2012 do ảnh hưởng của dịch bệnh. Điều này đã đẩy giá tôm trên thị trường thế giới tăng nhanh, tác động tích cực đến cả lượng và giá tôm XK của Việt Nam.

Ở trong nước, giá tôm nguyên liệu đang tăng trở lại đã khuyến khích người nuôi tôm thả nuôi trở lại, giúp giảm bớt căng thẳng về nguồn nguyên liệu cho chế biến trong nước. Tôm sú nguyên liệu cỡ 30 con/kg có giá bán 180 nghìn đồng/kg tăng 20% so với đầu năm. Tôm chân trắng cỡ 100 con/kg có giá bán 102 đồng/kg, tăng 8,5%.

Theo báo cáo của một số địa phương, tôm nhiễm bệnh đã giảm đáng kể so với năm 2011 và 2012 do nhiều hộ nuôi đã kiểm soát tốt dịch bệnh trên tôm nuôi. Thống kê của Tổng Cục Thủy sản cho thấy, sáu tháng đầu năm 2013, diện tích nuôi tôm bị thiệt hại gần 24 nghìn ha, giảm 35% so với cùng kỳ năm 2012.

Chủ động đương đầu thách thức

Tuy nhiên, VASEP cũng chỉ ra những thách thức và khó khăn mà các doanh nghiệp sẽ phải đương đầu trong những tháng cuối năm, đó là nhiều “rào cản” đang gia tăng từ các thị trường. Cụ thể, ngày 29-5-2013, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) đã ra phán quyết sơ bộ về thuế chống trợ cấp đối với tôm NK từ bảy nước, trong đó có Việt Nam với lý do ngành tôm các nước này nhận trợ cấp từ chính phủ. Việt Nam bị áp thuế 6,07%. Ngày 13-8 tới DOC sẽ ra phán quyết cuối cùng, tuy nhiên, tôm Việt Nam XK sang Mỹ hoàn toàn có khả năng bị áp thuế “kép” gồm thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp.

Đối với thị trường Hàn Quốc, nước này đã quyết định kiểm tra Ethoxyquin với dư lượng 0,01ppm đối với tôm NK từ Việt Nam từ ngày 1-1-2013, khiến XK tôm sang thị trường này sáu tháng đầu năm giảm tới 23,1%. Ngoài ra, Bộ An toàn Thực phẩm và Dược phẩm Hàn Quốc sẽ thực hiện kiểm tra tăng cường chỉ tiêu axit Nalidixic trong các lô hàng tôm Việt Nam từ ngày 22-7 đến 31-12-2013, với tần suất kiểm tra là 3% và chỉ tiêu kiểm tra dư lượng cho phép ≤0,03 mg/kg.

Tại Nhật Bản, năm 2013, chính phủ nước này đã hạ giá đồng Yên so với đồng USD khiến giá các mặt hàng thực phẩm, trong đó có tôm tại Nhật tăng mạnh, khiến hoạt động NK và kinh doanh tôm ở Nhật Bản trở nên khó khăn. Trong khi, một số nước duy trì chính sách tỷ giá theo hướng tạo nhiều lợi thế cho XK. Chẳng hạn, Ấn Độ đã sử dụng chính sách hạ giá đồng nội tệ trong năm 2013 nhằm tạo thêm lợi thế cho các DN XK tôm. Chỉ trong sáu tháng đầu năm 2013, đồng Rupee của Ấn Độ đã mất giá 9% so với đồng USD. Nhờ đó, giá trị XK tôm của Ấn Độ tính theo đồng Rupee tăng thêm 18%. Ngoài ra, Mexico và Dominica cũng quyết định đóng cửa với tôm của một số nước, trong đó có Việt Nam.

Ở trong nước, VASEP cũng cảnh báo: “Dịch bệnh và thiếu vốn tiếp tục gây bất ổn nguồn cung nguyên liệu”. VASEP cho rằng, tôm chết loạt do dịch bệnh từ năm 2012 khiến nhiều hộ nuôi tôm kiệt quệ, không còn đủ vốn để thả nuôi tiếp. Việc thế chấp từ ao đầm đã được người nuôi sử dụng nhưng việc định giá đất đã được quy định từ nhiều năm nay nên khung giá đất rất thấp, người dân vay được rất ít.

VASEP kiến nghị, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và các cơ quan quản lý cần tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn và quản lý kiểm soát chất lượng theo chuỗi từ con giống, thức ăn nuôi tôm tới sản phẩm chế biến XK, nhằm duy trì và cải thiện chất lượng tôm Việt Nam. Nhà nước cũng cần có chính sách hỗ trợ vốn phù hợp cho người nuôi và doanh nghiệp. Đồng thời, đẩy mạnh quan hệ ngoại giao, tìm cơ hội đàm phán để giải quyết hoặc giảm nhẹ các rào cản thương mại từ các thị trường NK.

VASEP cũng khuyến cáo các doanh nghiệp cần theo dõi, nắm bắt thông tin và động thái thị trường Trung Quốc, tránh lệ thuộc quá nhiều vào thị trường này.

Xuân Bách

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản khác:

Xem các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323